خودکفایی در تامین ۹۵ درصد تجهیزات گاز پس از پیروزی انقلاب اسلامی

صنعت گاز در زمان پیروزی انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سال 1357، 13 سال داشت و در آن برهه فقط خط لوله صادراتی به شوروی سابق با نام «آی.جی.ای.تی1» (IGAT1) ساخته شده بود.
اوایل انقلاب فقط 9 شهر و یک روستا از نعمت گاز بهره مند بودند و اکنون در آغاز سی و نهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، یکهزار و 83 شهر و 23 هزار روستا از مزایای آن برخوردارند.
50 سال پس از کشف نفت و گاز در مسجد سلیمان، در قراردادی برای ساخت کارخانه ذوب آهن از سوی اتحاد جماهیر شوروی در ایران، این گاز با خط لوله به شوروی منتقل شد.
در ادامه اجرای خط لوله صادرات گاز به شوروی، کارخانه سیمان شیراز نخستین کارخانه ای بود که به شبکه گاز پیوست و بتدریج گازرسانی به دیگر شهرهای واقع در طول مسیر خط لوله صادراتی نیز در دستور کار قرار گرفت.
به این ترتیب گازی که 50 سال می سوخت و هدر می رفت وارد شبکه گازرسانی کشور و خانه های مردم شد.
با کشف منابع گازی جدید در پارس جنوبی و کنگان، ایجاد ساختاری مرتبط با گاز احساس شد تا امور این بخش را به طور مستقل در دستور کار قرار دهد.
نیاز روزافزون به گاز برای تامین انرژی و سوخت همینطور ارز حاصل از فروش و صادرات برای سرمایه گذاری و راه اندازی صنایع مادر و زیربنایی در کشور، اندیشه تمرکز بر فعالیت های مرتبط با صنعت گاز را تقویت کرد و شرکت ملی گاز ایران به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وابسته به وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با سرمایه اولیه 25 میلیارد ریال در سال 1344 تاسیس شد.
از اسفند 1344 که صنعت گاز به طور مستقل فعالیت خود را آغاز کرد تا سال 1357 فقط 2 هزار و 900 کیلومتر خط لوله انتقال گاز، یک پالایشگاه، هشت تاسیسات تقویت فشار گاز ساخته شد. اکنون این مقدار به ترتیب به 37 هزار کیلومتر خط انتقال گاز در قالب 9 خط لوله سراسری، 13 پالایشگاه و 76 تاسیسات تقویت فشار رسیده است.
در سال های گذشته، 305 هزار کیلومتر شبکه گاز شهری و روستایی و 10 میلیون و 570 هزار انشعاب گاز راه اندازی شده و تاکنون در مجموع 24 میلیون و 350 هزار واحد مسکونی در سطح کشور به شبکه سراسری گاز پیوسته اند.

** پالایش
پیش از انقلاب فقط شرکت پالایش گاز بیدبلند به عنوان قدیمی ترین پالایشگاه خاورمیانه، وظیفه تامین گاز کشور را به عهده داشت و اکنون با توجه به کشف میادین گازی در سطح کشور بیش از 13 پالایشگاه وظیفه فرآورش روزانه 700 میلیون مترمکعب گاز را انجام می دهند.
نخستین پالایشگاه ساخت داخل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد است که دهه فجر 1362 با حضور حضرت آیت الله خامنه ای که آن زمان ریاست جمهوری را بر عهده داشتند، افتتاح شد.
به روایت تاریخ، در دوران پیش از انقلاب به دلیل وابستگی شدید صنایع ایران به غرب، حتی لوازم اولیه مانند علائم هشدار و نوارهای زرد رنگ پلاستیکی، نیز از دیگر کشورها تامین می شد؛ در حالی که اکنون 95 درصد اقلام گازرسانی و درصد قابل توجهی از دیگر قطعات و تجهیزات مورد نیاز این صنعت از سوی شرکت های داخلی ساخته میشود.
علاوه بر فعالیت های انجام شده در زمینه کاهش وابستگی به خارج از کشور و داخلی سازی تجهیزات مورد نیاز صنعت گاز، در بخش های طراحی، مهندسی و اجرا رویدادهای قابل توجهی در سال های گذشته ثبت شده است و این مسیر همچنان ادامه دارد.

**صنعت گاز با 3200 طرح به استقبال فجر 38 رفت
در آغاز سی و نهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، صنعت گاز با بیش از 50 سال قدمت به بلوغ کامل رسیده و با سه هزار و 200 پروژه و اعتبار 50 هزار میلیارد ریال به استقبال این رویداد مهم رفته است.
براین اساس، اجرای 2 هزار و 260 طرح جدید گازرسانی به شهرها و روستاهای کشور با هزینه 15 هزار میلیارد ریال، آغاز عملیات اجرایی گازرسانی به 12 شهر جدید و بهره برداری از طرح های گازرسانی به 15 شهر دیگر، از این طرح ها به شمار می آیند.
در بخش گازرسانی به روستاها نیز آغاز عملیات اجرایی گازرسانی به پنج هزار و 600 روستای جدید و بهره برداری از گازرسانی به سه هزار و 75 روستا تا پایان سال رقم می خورد.
بهره برداری از پنج ایستگاه تقویت فشار گاز با 20 هزار میلیارد ریال اعتبار، افتتاح خط انتقال گاز سنندج- دهگلان، بیستون- کرمانشاه، چارمله- نفت شهر به طول 270 کیلومتر و 12 هزار میلیارد ریال هزینه، آغاز عملیات اجرایی گازرسانی به یک جایگاه سی.ان.جی و بهره برداری از 9 جایگاه دیگر، آغاز عملیات اجرایی گازرسانی به یک طرح خط انتقال گاز جدید و بهره برداری از 15 خط انتقال گاز و... همزمان با دهه فجر افتتاح می شوند.
تداوم گازرسانی به روستاها از سیاست های کلان نظام با هدف محرومیت زدایی و تحقق عدالت اجتماعی به شمار می آید و تا پایان دولت یازدهم بیش از 9 هزار روستا از نعمت گاز برخوردار می شوند.
از سوی دیگر، استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از مناطق کمتر توسعه یافته تا پایان سال شاهد افتتاح خط لوله انتقال گاز ایرانشهر به زاهدان خواهد بود.

** فرجام سخن
صنعت گاز از بدو تشکیل تاکنون متناسب با روند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و بهره گیری از گاز به عنوان یکی از منابع مهم در تامین سوخت، تولید انرژی و تامین بخشی از ارز مورد نیاز کشور، به تدریج به توانمندی ها، منابع و امکانات مختلفی مانند نیروی انسانی متخصص و کارآمد، تجهیزات، ماشین ها و کارگاه های متنوع و پیشرفته برای اجرای عملیات این صنعت دست یافته، به طوری که امروز قادر است همه امور مربوط به خود را مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی قابل قبول انجام دهد.
اکنون شرکت ملی گاز ایران یکی از 10 شرکت بزرگ فعال در عرصه گاز خاورمیانه و یکی از چهار شرکت اصلی وزارت نفت با سابقه بیش از50 سال است که وظیفه تامین بیش از 70 درصد سوخت مورد نیاز کشور را به عهده دارد.
...........................................
* نشریه وزارت نفت (مشعل)