معرفی دانشنامه پایگاه حوزه

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین،  اللهم صل علی محمد و آله و سلم

مقدمه

گسترش روزافزون فن ‎ آوری اطلاع ‎ رسانی و به ویژه شبکه جهانی اینترنت وظیفه بزرگی را پیش روی اندیشمندان و مبلغان فرهنگ اسلام ناب محمدی(ص) و مرزبانان عقیدتی آن قرار داده است.

به همین جهت  مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی   به عنوان یکی از پیشگامان به کارگیری رایانه در تحقیقات علوم اسلامی، در سال 1377 و در آغاز ورود شبکه اینترنت به قم، اقدام به تاسیس شبکه اطلاع رسانی نور و راه ‎ اندازی پایگاه اطلاع رسانی حوزه بر روی شبکه اینترنت نموده است.

از عمده ترین اهداف راه ‎ اندازی این پایگاه، طبقه بندی علمی مطالب و تسهیل در رسیدن مخاطبان به مطالب مورد نظر از طریق استفاده از ابزارها و روش های اینترنت و شبکه می باشد؛ به همین منظور از ابتدای راه اندازی پایگاه، بخش دانشنامه آن فعال گشت.

لازم به تذکر است که بخشی از مطالب این دانشنامه نیاز مخاطبان متخصص و بخش دیگر نیاز مخاطبان عمومی را برطرف می سازد.

این سطور به منظور معرفی، بیان موضوع، گستره، ساختار، بیان نقاط مشترک و غیر مشترک بخش دانشنامه پایگاه اطلاع رسانی حوزه با سایر دانشنامه ها و روش تهیه و آماده سازی آن قلمی شده است؛ با آرزوی توفیق الهی.

معرفی اجمالی

بخش دانشنامه با طبقه بندی هزاران مقاله، گزیده کتاب، پرسش و پاسخ، زندگی نامه و سرگذشت هایی از علماء، زندگی نامه و معرفی محققان در حوزه علوم اسلامی، چکیده پایان نامه ها و... در موضوعات گوناگون، دایرة المعارف اسلامی جامعی را در سطح شبکه جهانی اینترنت به علاقمندان علوم و معارف اسلامی عرضه می نماید.

بنیان اصلی و شالوده این دانشنامه بر مقالاتی از گزیده کتاب، مجلات و پرسش و پاسخ پی ریزی شده است. در بخش مقالات و گزیده کتاب نظریات اسلام شناسان بزرگ و مورد قبول جامعه فرهیختگان همچون استاد شهید مطهری (ره) و علامه طباطبایی (ره) و کتب معتبر حوزوی محور بوده است.

در بخش مجلات نیز سعی شده است تا از مجلات معتبر حوزوی استفاده شود و مطالبی در این دانشنامه بیاید که بخشی از نیاز علمی کاربر را برآورده می سازد.

پرسش و پاسخ ها  به وسیله بخش تحقیقات پایگاه  و از منابع معتبر تهیه و زندگی نامه محققان حوزه نیز در غالب موارد نوشته خود محققان می باشد.

مطالب گوناگون دانشنامه –به منظور سهولت دسترسی–در پانزده محور اساسی تنظیم و به صورت نمودار درختی و فهرست ارائه می گردد، این پانزده  محور عبارتند از:

قرآن کریم

عقاید

اخلاق

تاریخ اسلام

حدیث

علوم اسلامی

حوزه علمیه

فرهنگ و تمدن

اسلام و ادیان

فرقه های اسلامی

زن در اسلام

انقلاب اسلامی

پیامبر و اهلبیت

ولایت و رهبری

احکام و عبادات

مراجعه  ‎ کنندگان به این قسمت بعد از انتخاب عنوان گزینه مورد نظر خود از طریق نمودار درختی یا فهرست  به راحتی می ‎ توانند به مطلب مورد نظر  دسترسی داشته باشند.علاوه بر آن دسترسی به مطلب مورد نظر از طریق search نیز امکان پذیر است و کاربر می تواند با تایپ کلید واژه  و... به مطلب دلخواه دست یابد.

عملیات این پروژه از ابتدا و تاکنون با همکاری گروهی از محققین حوزه علمیه قم آغاز و در حال انجام است؛ ان شاء الله.

موضوع

موضوع این دانش نامه اطلاع رسانی نسبت به مطالب مربوط به اسلام، مسلمانان، شخصیت های اسلامی و مناطق مسلمان نشین در حوزه های علوم و معارف، تاریخ، ادبیات، هنر، زندگی نامه ها و... می باشد که در قالب نمودار درختی و یا چینش منطقی طبقه بندی می شوند.

البته در مرحله کنونی گستره کار، مطالب موجود پایگاه است که در بخش گستره توضیح آن خواهد آمد.

گستره

گستره این دانشنامه از لحاظ علمی محدودیتی نداشته و از لحاظ حجمی 90/. محدود به مطالب موجود پایگاه است؛ مطالب پایگاه هم اکنون در حدود 50 هزار صفحه اینترنتی شامل: متن کامل حدود 2000 مجله علوم اسلامی و علوم انسانی، حدود 4000 مقاله و گزیده کتاب، صدها زندگی نامه و سرگذشت علماء و صفحات محققان، حدود 3500 پرسش و پاسخ و حدود 2500 خلاصه پایان نامه و... می باشد.

 10/. باقیمانده مربوط به قسمتی است که از نظر هیئت علمی شاخه های دوم و سوم درخت مورد نیاز بوده و مطالب مربوط به آن در پایگاه موجود نباشد که طبق برنامه از مطالب معینی تهیه و بر روی پایگاه قرار خواهد گرفت.

ساختار:

همان طور که در بخش تعریف آمده است ساختار این دانش نامه بر اساس نمودار درختی بوده بدین ترتیب که ابتدا  14 گزینه انتخاب شده است.

انتخاب بخشی از این  14 گزینه و مطالبی که در ذیل آنها آمده است بر اساس منطق علمی بوده است چنان که اخلاق و عقاید از این گونه هستند.

اما بخشی دیگر مانند قرآن کریم اگر چه مطالبش ذیل اخلاق و عقاید می آیند ولی بواسطه شمول مطالب در موضوعات دیگر از یک سو (قرآن شامل اخلاق، معارف، احکام، تاریخ، فضائل و... ) و اینکه قرآن مهم ترین منبع اسلامی و ثقل اکبر است، خود نیز یک گزینه مستقل آمده و مطالب آن تقسیم بندی شده اند.

 و مثل گزینه حدیث که اگر چه می تواند زیر گزینه علوم اسلامی قرار گیرد ولی بواسطه اهمیت و اینکه مورد توجه بیشتری قرار گیرد خود به صورت یک گزینه مستقل آمده است.

یا گزینه زن که بخاطر توجه کاربران به مطالب و شبهات وارده پیرامون دیدگاه اسلام در باره زن در صفحه اول آمده است.

گرچه انتخاب دقیق گزینه ها و نمایه ها با چینش منطقی آن هم با این وسعت، کار بسیار مشکلی است... اما سعی شده است با توجه به چینش منطقی و اهمیت موضوع و خواسته  کاربر ، با جمع آنها به تمام مزایای نهفته در هریک از این معیارها، نایل آییم.

البته بطور طبیعی در زیر شاخه های هر موضوع از 14 گزینه بعلت محدودیت کار، چینش منطقی امکان پذیرتر بوده و در حد بالاتری رعایت شده است.

نقاط مشترک و غیر مشترک با سایر دانشنامه ها

در تعریف دانشنامه یا دایرةالمعارف، گفته شده است: مجموعهٔ یا گردایهٔ نوشتاری جامعی است که شامل اطلاعاتی دربارهٔ همهٔ شاخه های دانش یا شاخهٔ مشخصی از دانش است. یا دایرة المعارف ها حاوی اطلاعاتی دربارهٔ سرمدخل هایشان هستند. این اطلاعات معمولاً به گونه ای است که بطور کامل نیاز خواننده را برطرف می کنند. همچنین، یک دانشنامه نسبت به لغتنامه دارای اطلاعاتی همچون نقشه و تصویر، کتاب شناسی و آمار نیز می تواند باشد.

بر این اساس؛ دانشنامه حوزه نت در چند چیز با دانشنامه های موجود در بازار و اینترنت مشترک است:

1. اطلاع رسانی علمی
2. طبقه بندی این اطلاعات
3. تعیین مدخل برای عرضه اطلاعات
4. جامعیت

گرچه در بعضی از موارد شبیه آن نبوده و بیشتر شبیه بانک اطلاعات می باشد مثل:

بنابراین نام گذاری این دانشنامه به یک بانک اطلاعات جامع اسلامی نیز دور از واقعیت نیست.

   در پایان

همانگونه که اشاره شد هدف از راه اندازی این پایگاه ارائه معارف بلند اسلام ناب محمدی (ص) و اشاعه اندیشه های پاک اهل بیت (ع) است و ما در این راه دست همه یاری کنندگان را به گرمی می فشاریم و از پیشنهادات و انتقادات ایشان استقبال می کنیم.

webmaster@hawzah.net  

q-a@hawzah.net