انتشار نخستین شماره نشریه «پژوهش های اصولی» از سوی مرکز تحقیق مدرسه ولی عصر(عج)، بهانه ای شد تا مجله «پژوهش و حوزه» در بخش معرفی مراکز، نیم نگاهی به مرکز تحقیق مدرسه ولی عصر(عج) اندازد و سپس نشریه «پژوهش های اصولی» را که حاصل تلاش گردانندگان این مرکز است، معرفی نماید.
مرکز تحقیق مدرسه ولی عصر(عج) بخشی از مدرسه علمیه ولی عصر(عج) است که در سال 1374 شمسی تأسیس گردید. این مرکز دارای ماهیتی آموزشی پژوهشی است و در زمینه دانش اصول، فقه و کلام فعالیت می کند. پژوهش های علم اصولِ این مرکز زیر نظر حجة الاسلام والمسلمین صادق لاریجانی و با همکاری چهار گروه از طلاب مستعد صورت می پذیرد.
با نگاهی کوتاه به گوشه ای از تلاش های پژوهشی مرکز تحقیق مدرسه ولی عصر(عج) برخی آثار قلمی و طرح های تحقیقیِ در حال اجرای آن مرکز را برمی شمریم:
آثار قلمی:
1. فلسفه تحلیلی دلالت و ضرورت؛ 2. در حریم دل؛ 3. غنا و موسیقی (میراث فقهی)؛ 4. الفیض القدسی فی ترجمة العلامة المجلسی؛ 5. حکومت دینی؛ 6. آموزگار جاوید.
طرح های در حال اجرا
7. رساله های فقهی آخوند خراسانی؛ 8. واجب مشروط؛ 9. تشریح الأصول (ملاعلی نهاوندی)؛ 10. بدائع الأفکار؛ 11. لباس مشکوک؛ 12. رسالة الإجزاء (آشتیانی).
چاپ مجله تخصصیِ «پژوهش های اصولی»
انتشار مجله ای تخصصی در زمینه دانش اصول از ایده ها و طرح های پژوهشی این مرکز بوده که با چاپ آن در سال جاری این ایده محقق گشت. «پژوهش های اصولی» نخستین مجله تخصصی در دانش اصول به شمار می رود که به صورت فصلنامه و با دو زبان فارسی و عربی منتشر می گردد.
اکنون برای آشنایی بیشتر با جایگاه و اهداف این مجله، گوشه ای از سرمقاله آن را که در شماره نخست و به قلم مدیرمسؤول آمده است، می خوانیم:
«پژوهش های اصولی» مجلّه ای است از تبار مجلات تخصصی که امید است در زمینه علم «اصول فقه»، تحقیقاتی را منتشر کند و به پویایی این شاخه از معرفت دینی، مددی رساند. اصول فقه، علمی است با قدمت بسیار و تقریبا از همان سده های نخست اسلام متولد شده است و در طول زمان فراز و نشیب های بسیار پیموده و غنای بسیاری تحصیل کرده است. اکنون بر خوان عظیمی از معرفت انسانی و دینی نشسته ایم که تأثیر به سزایی در فهم احکام دینی و استنباط قواعد فقهی دارد و در افق های دورتر هم می تواند آثار گران بهایی داشته باشد.
بزرگان ما، هر یک به نوبه خویش در شکوفایی این شجره طیبه گام برداشته اند. شیخ مفید، شیخ طوسی، سیدمرتضی، شهید اول، شهید ثانی، صاحب معالم، شیخ بهائی، فیض کاشانی، ملاامین استرآبادی، شیخ بحرانی، علاّمه بهبهانی و... هر یک در باروری علم اصول سهمی بزرگ داشته اند. اما ما چه کرده ایم و چه باید بکنیم؟
بی تردید در هر محیطی که باب گفت و گو و تضارب علمی بسته شود، حرکت و تحول هم رخت برخواهد بست. متأسفانه برخی اوقات حجاب معاصرت مانع این گفت و گو می شود. گویی در انتظار نشسته ایم عالمی از دنیا برود و پنجاه سال بگذرد و تقریراتی از وی به چاپ برسد و بعد بحث کنیم که منظور ایشان از این جمله و این گفته چه بوده است؟! آیا معقول تر این نیست که در حیات یک عالم و متخصص و آن هم در زمان شکوفایی و نشاط علمی اش، باب گفت و گو با وی را برای صاحبان علم باز کنیم و بحث وی را به شاگردانش منحصر نسازیم؟
مجلات علمی و تخصصی می تواند چنین بستر مناسبی را فراهم آورد و پژوهش های اصولی هم چشم به راه چنین مطلوبی است. البته و صد البته این هدف جز با مشارکت و مساهمت اهل علم به انجام نمی رسد.
علم اصول با همه غنای موجودش، نیاز به پالایش های بسیار دارد. برخی از مباحث این علم حالت مقدمی و مبدئی برای مباحث اصلی دارند، لذا شاید مناسب باشد اصول موجود، به دو بخش مباحث اصلی اصول و مباحث مبادی علم اصول (فلسفه علم اصول) تقسیم گردد تا در بحث مبادی، مباحث لازم با گستردگی بیشتر صورت پذیرد.
بر اساس ایده فوق، طرحی تدوین و در اختیار محققان و دانش پژوهان قرار گرفته [که در پنجمین شماره مجله «پژوهش و حوزه» به چاپ رسیده] است.
سرفصل های مجله
نخستین شماره از مجله «پژوهش های اصولی» که در پاییز سال 1381 از چاپ خارج شد، دارای سه سرفصل است: مقالات فارسی، مقالات عربی و اطلاع رسانی. در سرفصل مقالات فارسی دو پژوهش جلب نظر می کند که پژوهش نخست آن، «علم اصول، منطق علوم و معارف دینی» نام گرفته و پژوهش دوم، «نظریه حق الطاعه» است. «پژوهش های اصولی» در سرفصل مقالات عربی، به بررسی علمی چهار موضوع به ترتیب زیر می پردازد:
«حدیث الساعة حول نظریة حق الطاعة»؛ «المعنی الحرفی»؛ «فوائد فی وضع الألفاظ»؛ «رسالة فی الإجزاء».
سرفصل پایانی این مجله تازه ترین آثار منتشره درباره علم اصول رابرشمرده و سپس کتاب «زبدة الأصول» شیخ بهایی را معرفی کرده است.
فصلنامه «پژوهش و حوزه» تولد نشریه «پژوهش های اصولی» را که جای آن در میان مجله های تخصصی علم پژوهی دینی خالی بود، به دین پژوهان تبریک می گوید و آرزو می کند طراحان و گردانندگان آن با بهره گیری از اندیشوران فرزانه و ابزارهای روزآمد مطبوعاتی، گام های بعدی را محکم تر برداشته، خلأهای موجود در این بخش از علوم اسلامی را پر کنند و پژوهش گران را با دیدگاه های نو، کارآمد و مهم دانش اصول آشنا سازند. ان شاءا...!