صلوات رمز محبت و وفاداری به پیامبر صلی الله علیه و آله و خاندانش علیهم السلام

یکی از اذکار مهمی که انسان را به خدا نزدیک می کند و در مسیر حق ثابت قدم نگاه می دارد، صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله و آل اوست .

اللهم صل علی محمد و آل محمد

اسماعیل نساجی زواره

پیام جهان هستی

درود و صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله موجب علو درجات و ثواب برای فرستندگان آن خواهد بود و دیگر این که فرستادن صلوات سبب می شود نام و یاد پیامبر صلی الله علیه و آله برای همیشه زنده و جاوید بماند . به همین دلیل آفریدگار عالم هستی و تمام فرشتگانی که تدبیر این جهان به فرمان حضرت حق بر عهده آن ها گذارده شده است، بر او درود می فرستند . اکنون که چنین است تمام انسانها باید با این پیام جهان هستی هماهنگ شوند و بر او درود بفرستند:

«ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما» ⁽¹⁾.

«خدا و فرشتگان بر پیامبر درود می فرستند; ای کسانی که ایمان آورده اید، بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملا تسلیم (فرمان او) باشید» .

پیامبر صلی الله علیه و آله یک گوهر گران قدر عالم آفرینش است و اگر به لطف الهی در دسترس انسانها قرار گرفته، نباید ارزانش بشمارند و ارج و مقام او را در پیشگاه پروردگار و در نزد فرشتگان فراموش کنند . او یک انسانی است که از میان انسان ها برخاسته، ولی نه یک انسان عادی، بلکه انسانی که یک جهان در وجودش خلاصه شده است⁽²⁾.

ابوحمزه ثمالی از یکی از یاران پیامبر صلی الله علیه و آله به نام کعب ابن عجوه چنین نقل می کند:

هنگامی که آیه 56 سوره احزاب نازل شد، عرض کردیم یا رسول الله! سلام بر تو را می دانیم ولی صلوات بر تو چگونه است؟ فرمود، بگویید:

«خدایا! صلوات و برکات خود را بر محمد علیه السلام و آل محمد علیهم السلام قرار بده همچنان که بر ابراهیم و آل ابراهیم (ع) قرار دادی . همانا تو ستوده و بخشنده ای و بر محمد صلی الله علیه و آله و آل محمد علیهم السلام برکت ببخش چنانکه بر ابراهیم علیه السلام و آل ابراهیم بخشیدی که تو ستوده و بزرگواری ⁽³⁾» .

رسول خدا فرمودند: «ان اولی الناس بی یوم القیامة اکثرهم علی صلاة » .

«سزاوارترین مردم در روز قیامت به من آن کسی است که بیشتر بر من درود فرستد» .

کیفیت صلوات

درباره کیفیت صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله، در روایات بی شماری که از طرق اهل سنت و اهل بیت علیهم السلام رسیده، صریحا آمده است که «آل محمد» را به هنگام صلوات بر «محمد» باید افزود در غیر این صورت صلوات ابتر و ناتمام خواهد بود . پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: بر من درود ناقص نفرستید . گفتند: ای رسول خدا! درود ناقص چیست؟ حضرت فرمودند: این که بگویید:

اللهم صل علی محمد .

بلکه بگویید:

اللهم صل علی محمد و آل محمد ⁽⁴⁾.

امام صادق علیه السلام نقل می کند که روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله از امیرالمؤمنین علیه السلام پرسیدند: آیا نمی خواهی مژده ای به تو بدهم؟ آن حضرت جواب داد: چرا، پدر و مادرم فدای تو که همیشه مژده دهنده به همه خیرها هستی . پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: چند لحظه پیش جبرئیل علیه السلام چیز عجیبی به من گفت: امیرالمؤمنین علیه السلام پرسید: چه گفت: ای رسول خدا! ، پیامبر صلی الله علیه و آله جواب دادند: جبرئیل علیه السلام به من گفت: اگر شخصی بر من صلوات بفرستد و پس از آن بر اهل بیت من نیز صلوات فرستد، درهای آسمان برای او گشوده شده و فرشتگان هفتاد صلوات برای او می فرستند و این عمل باعث ریختن گناهان می شود . آنگاه همانگونه که برگ از درخت می ریزد، گناهان نیز از او می ریزند و خداوند متعال می فرماید: خواسته تو را اجابت نمودم و کامروا و سعادتمند هستی . آنگاه خطاب به فرشتگان می فرماید: فرشتگانم! شما هفتاد صلوات بر او می فرستید و من هفتصد صلوات . پیامبر اضافه کرد: اما هنگامی که بر من صلوات می فرستد، پس از آن بر اهل بیتم صلوات نفرستد، بین آن صلوات و آسمان هفتاد حجاب است و خدای بزرگ می فرماید:

خواسته تو را نپذیرفتم و سعادتمند و کامروا نگشتی . فرشتگانم! دعای او را بالا نبرید مگر زمانی که عترت پیامبر صلی الله علیه و آله را به صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله ملحق سازد و همچنان این دعا بالا نمی رود تا زمانی که عترت من در صلوات به من ملحق شوند ⁽⁵⁾.

زمان و مکان صلوات

صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله محدودیت زمانی و مکانی ندارد اما در احادیث و روایات تاکید شده است که مناسب ترین زمان برای درود و صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله روز جمعه و شب جمعه است . پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:

«اذا کان یوم الجمعة و لیلة الجمعة فاکثروا الصلاة علی » ⁽⁶⁾.

«چون روز جمعه و شب جمعه شود، بسیار بر من صلوات و درود بفرستید» .

همچنین در روایات سخت تاکید شده است که در هر روز جمعه بر محمد و اهل بیت او هزار مرتبه صلوات بفرستید و در روزهای دیگر صد مرتبه ⁽⁷⁾و نیز امام محمد باقر علیه السلام فرمود:

«ما من شی ء یعبد الله به یوم الجمعة احب الی من الصلاة علی محمد و آل محمد» ⁽⁸⁾.

«هیچ عبادتی در روز جمعه نزد من محبوب تر از صلوات بر محمد و آل محمد علیهم السلام نیست » .

همچنین در احادیث و روایات تاکید شده است که در تمام مکان ها (جز موارد محدود) زبان می تواند به ذکر صلوات مشغول باشد . باز پیامبر صلی الله علیه و آله در این زمینه فرموده اند:

«حیثما کنتم فصلوا علی فان صلاتکم تبلغنی » ⁽⁹⁾.

«هرکجا باشید بر من صلوات بفرستید; زیرا صلوات شما در هر مکانی به من می رسد» .

مهم ترین زمان ها و مکانهایی که به فرستادن صلوات در آنها تاکیده شده به شرح زیر است:

1 . در هر مکانی که نام پیامبر صلی الله علیه و آله ذکر شود .

2 . در ابتدای هر کلامی که دارای قدر و ارزش است; مثل خطبه ها، سخنرانی ها و ... که بهتر است با صلوات آغاز نمود .

3 . در ابتدا و انتهای وضو .

4 . هنگام ورود یا عبور از کنار مسجد .

5 . در تعقیب نمازها، مخصوصا نمازهای صبح و مغرب .

6 . قبل و بعد از دعا .

7 . در خطبه های نماز جمعه، عیدین و روز عید غدیر .

8 . در هر شبانه روز .

9 . در ماه مبارک رجب، مخصوصا روز عید مبعث .