بی‌شک قول ارسطو (385ق.م) را همه قبول داریم که انسان دارای دو بعد جسمانی و روانی است و امروزه روانشناسان و عالمان بهداشت روانی بعد دیگری را هم بدان افزوده‌اند به نام بعد اجتماعی و این بعد در خانواده، مدرسه و اجتماع که در مراحل کودکی تا جوانی کامل می‌شود تا در فرد شخصیتی اجتماعی ایجاد شود و بتواند نیازهای خود و اطرافیان را تا حد معقول برآورده سازد. امروزه اهمیت بعد روانی و اجتماعی از بعد جسمانی نه تنها کمتر نیست، بلکه بیشتر هم می‌تواند باشد.شناسایی و پیشگیری بیماری‌های روانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.نوجوان سازگار و سلامت، از نظر شخصیتی و روانی فردی است که صفات و ویژگی‌های گوناگون او با یکدیگر در تعامل و ارتباط هستند. در عین حال که سازگاری کامل هم وجود ندارد، سازگاری مطلوب قابل دسترسی است و عمدتاً زمانی اتفاق می‌افتد که بین آینده و جوان به خود می‌اندیشد با آنچه دیگران درباره او می‌اندیشند توافق و هماهنگی اصولی وجود داشته باشد.
معرفی برخی از مهم‌ترین راه‌ها:
الف) تفریح‌های سالم: بسیاری از نوجوانان تمایل دارند که اوقات فراغت خود را در گردش و تفریح سپری کنند و این امر نقش مهمی در توسعه سلامت روان دارد. اردوهای دانش‌آموزی مدارس، فرصتی ایجاد می‌کند که نوجوان انرژی خود را در جایی که به دلیل محدودیت‌های محیط مدرسه و منزل نمی‌تواند تخلیه کند، تخلیه کند. همچنین فرصت مناسبی برای کسب آرامش و رهایی از تنش‌ها و نگرانی زندگی روزانه است.
در تفریحات سالم فرد تا اندازه‌ای به خودشناسی و توانایی‌ها و محدودیت‌های فردی خود پی می‌برد و این مهم‌ترین اثر گردش است. این گردش می‌تواند نصف روز، یک روز یا بیشتر باشد.
ب) تقویت مطالعه: مطالعه مستمر و مداوم علاوه بر آن که موجب افزایش معلومات فرد می‌شود، به او آرامش ویژه‌ای می‌دهد. اگر مطالعه براساس نمره نباشد، اثرش بیشتر است. اگر دانش‌آموزان ما به مطالعه عادت کنند و مطالعه جزء برنامه‌های روزانه آنها قرار گیرد و با علاقه و تمایل شخص آمیخته باشد، قطعاً در ایجاد آرامش نقش مؤثری ایفا می‌کند. شخص با مطالعه مداوم و طولانی علاوه بر کتاب‌های درسی از سایر کتب روانشناسی، جامعه‌شناسی، فلسفه، دینی و کتاب‌های مذهبی می‌تواند اطلاعات لازم را کسب کند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که میان میزان مطالعه فرد و میزان جرایم و فساد اجتماعی رابطه معکوس وجود دارد؛ یعنی هرچه میزان مطالعه بیشتر باشد، میزان جرم و فساد کمتر است.
ج) ورزش: همه ما دست‌کم یک بار این جمله را در زندگی خود شنیده‌ایم که عقل سالم در بدن سالم است.
بعضی از فواید ورزش
1ـ فعالیت و تلاش ورزشی فعالیت قلب و عروق و عضلات را افزایش می‌دهد و ضمن مصرف انرژی، موجب سوخت و ساز مواد غذایی و تنظیم دستگاه گردش خون می‌شود.
2ـ موجب کم شدن وزن و تناسب و زیبایی و شادابی می‌شود.
3ـ میزان فشار خون و قند در حد تعادل حفظ می‌شود.
4ـ قدرت اراده زیاد می‌شود و روحیه تعاون و همکاری و هماهنگی و کارگروهی را تقویت می‌کند.مدارس با انجام مسابقات مختلف ورزشی می‌توانند پاره‌ای از اوقات فراغت شاگردان را پر کنند تا بتوانند گام‌های محکمی را در رسیدن به اهداف بردارند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که میزان افسردگی در میان جوانان ورزشکار بسیار کمتر از دیگران است.
د) یاد خداوند: انسان موجودی فقیر است که نیازمند اغنیا است. غنی‌ترین اغنیا خداوند متعال است. انسان برای جبران این فقر و ایجاد توازن در تلاش است و دست به هر کاری می‌زند تا تعادل ایجاد کند و چه وزنه‌ای محکم‌تر و سنگین‌تر از این‌که انسان با خداوند متعال در ارتباط باشد.
دلایل سازش نیافتگی نوجوان
سازش نیافتگی در نوجوانان معمولاً چندین علت دارد و دلایل مهمی که عمدتاً نیز محیطی است، آن را پدید می‌آورد. میزان اثرگذاری این عوامل بستگی زیادی به شخصیت نوجوان و دوران کودکی او دارد که از بین علل مختلف به چند علت اصلی می‌توان اشاره کرد:
1ـ برای سازگاری مطلوب نوجوانان باید نیازهای اساسی او برآورده شود. این نیازها عبارتند از امنیت، نیاز به عشق و علاقه، نیاز به همنشینی، نیاز به تنوع و گوناگونی و نیاز به رضایت از خود.
2ـ محیط: محیطی که جوان در آن زندگی می‌کند به خصوص محیط خانه، نقش مهمی در سازگاری و سازش نیافتگی او دارد.
3ـ محرک‌های هیجانی آسیب‌زا
ویژگی‌های سازگاری
سازگاری مطلوب قابل دسترسی است و عمدتاً زمانی اتفاق می‌افتد که در آن چه نوجوان درباره خود می‌اندیشد، توافق و هماهنگی وجود داشته باشد.
ویژگی‌های شخصیتی فرد سازگار و مطلوب عبارتند از:
1ـ فرد سازگار تمایل و توانایی مسئولیت‌پذیری متناسب با سن رشد خود را دارد.
2ـ فرد سازگار در فرصت‌ها و تجربه‌هایی که متناسب سن او باشد، با علاقه شرکت می‌کند.
3ـ فرد سازگار نقش‌های خویش را در زندگی مسئولانه ایفا می‌کند و موقعیت‌ها و تجربه‌های مربوط به نقش را ایفا می‌کند.
4ـ فرد سازگار مسائل و مشکلات زندگی خود را در کمال آرامش حل می‌کند.
5ـ فرد سازگار در هنگام تعارض و سر دو راهی قرار گرفتن سعی می‌کند بهترین راه را انتخاب کند.
6ـ فرد سازگار می‌تواند بر احساسات و هیجانات خود غالب شود و تصمیم منطقی بگیرد.
پیشنهادهای لازم:
1ـ باید فرهنگ مثبت‌اندیشی را به نوجوان آموخت.
2ـ بگذاریم فرزندان‌مان مشکلاتی را که در محدوده توانایی‌هایشان قرار دارد، خودشان حل کنند و کمتر متکی به بزرگسالان باشند.
3ـ روان هم مانند جسم احتیاج به رعایت بهداشت دارد. پس برای آرامش روان باید گاهی به روان‌شناس مراجعه شود.
4ـ باید به مسائل نوجوانان چه از نظر مادی و چه از نظر معنوی رسیدگی شود. زیرا هر دوی این عوامل در کنار هم باعث ایجاد مسائل بعدی می‌شوند.
مسعود جوانمردی، کارشناس ارشد تعلیم و تربیت
فهرست منابع:
ـ گنجی حمزه، روانشناسی عمومی (1385)، انتشارات پیام‌نور
ـ جعفرزاده بوشهری رضا، آرام و شاد باش (1385)، انتشارات آفرینش تهران
ـ اسلامی عباس، اعتماد به نفس (1388)، انتشارات کتاب باران قم
ـ ملکی حسن، مبانی و اصول تربیت (1382)، انتشارات نیکان کتاب
ـ کتاب مهارت‌های زندگی، انتشارات پیام نور (1386)، گروه مؤلفان
ارسال توسط کاربر محترم سایت : hasantaleb