محل
رشد و نموّ و تربیت فاطمه معصومه (س) خاندانی بود که مخزن اسرار دانش الهی و منبع علم و
معرفت شمرده می شد. حضور وی در کنار پدری همچون امام موسی بن جعفر(ع) و برادری چون
حضرت رضا(ع) که از علم «لدنّی» بر خوردار بودند، سبب شد فاطمه معصومه(س) از نظر
علمی و آگاهی به مسائل دینی و معارف اسلامی اعم از احکام و اخلاق و... در حدّ بالایی
از رشد علمی برسد تا آنجا که گاهی با نبود پدر بزرگوارش به پرسش های دینی و فقهی شیعیان
پاسخ می داد. از جمله نقل شده است که روزی گروهی از شیعیان وارد مدینه شدند و برای
حل مشکل خویش سراغ خانه موسی بن جعفر را گرفتند، کاروانیان وقتی به در خانه امام
آمدند، متوجه شدند که آن حضرت به مسافرت رفته است. خستگی راه و نبود امام هفتم (ع)
سخت بر کاروانیان گران آمد، ناگهان یکی از دختران آن حضرت سکوت غمبار کاروانیان را
شکست و فرمود: پرسش های خود را به من بدهید تا به تمام آنها پاسخ دهم. پاسخ ها را
با دقت تمام نوشت و به کاروانیان باز گرداند. کاروانیان شگفت زده به پاسخ ها نگریستند
و با سبک شدن بار غم و اندوه شان راه دیار خویش در پیش گرفتند. در مسیر راه به
امام هفتم(ع) برخوردند و داستان پاسخ گویی دخترش فاطمه معصومه را بازگو نمودند و
پاسخ ها را به او نشان دادند، حضرت لبخندی زد و سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش
فدایش باد.»[1]
حضرت
معصومه (س) علاوه بر پاسخگویی به سؤالات شرعی مراجعه کنندگان، احادیثی را نیز از
خود به یادگار گذاشته است.
قابل
ذکر است تاریخ اسلام بانوان محدّثه متعددی را در صفحات خویش جای داده است که این
محدّثات در عصر رسالت به 45 نفر و در عصر امیرمؤمنان علی(ع) به سیزده نفر و همچنین
راویان زن از فاطمه زهرا(س) به هفت نفر از امام حسن(ع) به چهار نفر، راویان زن از
امام حسین به سه نفر، از امام سجاد(ع) به سه نفر، امام باقر(ع) چهار نفر، امام
صادق(ع) 33 نفر، امام کاظم(ع) به پنج نفر، امام رضا(ع) به هشت نفر، و از امام
جواد(ع) به پنج نفر و از امام هادی (ع) به سه نفر، و از امام حسن عسکری(ع) به یک
نفر می رسند.[2]
در
بین این محدّثه ها نام فاطمه معصومه سلام اللّه علیها در بین راویان پدرش امام
هفتم(ع) و برادرش حضرت رضا(ع) می درخشد. که به نمونه از روایات آن بانو اشاره می
شود.
1
حضرت فاطمه معصومه از فاطمه دختر امام صادق(ع) از فاطمه دختر امام باقر(ع)، از
فاطمه دختر امام سجاد(ع) از فاطمه و سکینه دختران امام حسین (ع) از ام کلثوم دختر
فاطمه زهرا(س) از فاطمه زهرا نقل می کند که فرمود: «انسیتم قول رسول اللّه یوم غدیر
خمٍّ :من کنتُ مولاهُ فعلی مولاه و قوله: انت منّی بمنزلة هارون من موسی ؛[3]آیا سخن رسول در روز غدیر را فراموش کردید
که فرمود: هر که من مولای اویم علی مولای اوست (و آیا فراموش کردیدکه) جایگاه تو
(علی) نسبت به من مانند (جایگاه) هارون (در برابر) موسی است.»
2
حب اهل بیت (ع)
حضرت
فاطمه معصومه با سند فوق تا می رسد به زینب دختر علی(ع) و او از مادرش فاطمه
زهرا(س) نقل نموده که فرمود: «الا من مات علی حبّ آل محمدّ مات شهیداً؛[4] همانا هر کس با محبّت آل محمد(ص) بمیرد
شهید مرده است.»
3
دوست داران علی(ع)
فاطمه
معصومه(ع) از فاطمه دختر امام صادق (ع) با همان سند فاطمیات نقل می کند تا می رسد
به ام کلثوم دختر امیرالمؤمنین(ع) و او از فاطمه زهرا(س) نقل می کند که پیامبر
اکرم(ص) فرمود: «هنگامی که مرا به آسمان بردند داخل بهشت شدم، در آنجا قصری از درّ
سفید میان خالی دیدم که دارای دری بود زینت شده با درّ و یاقوت و روی آن پرده ای آویخته
بود. وقتی سر بلند کردم دیدم بر بالای آن نوشته اند «لا اله الّا اللّه، محمد
رسولُ اللّه، علیّ ولی القوم ؛ خدایی جز خدای یگانه نیست، محمد رسول خداست، علی ولیّ
و صاحب اختیار مردم است و بر پرده نوشته شده بود: «بخٍ بخٍ مَن مثل شیعة علیٍّ؛ به
به چه کسی مانند شیعه علی است.»
وقتی
داخل شدم قصری از عقیق سرخ در آن دیدم که وسط آن خالی بود این خانه نیز دری داشت
که پرده ای مزیّن به زبرجد بر آن آویخته بود. وقتی سرم را بلند کردم دیدم بر او
نوشته «محمّد رسول الله، علی وصیّ المصطفی ؛ محمد رسول خدا، علی وصی مصطفی است.» و
بر پرده نوشته بود «بشّر شیعةَ علیٍّ بطیب المولد؛ به شیعه علی بشارت بده به حلال
زادگی.» وقتی وارد شدم به قصری از زمرد سبز رسیدم که زیباتر از آن را هرگز ندیده
بودم. دری از یاقوت قرمز داشت که با انواع لؤلؤ زینت شده بود. بر پرده آن نوشته
بود «شیعة علیّ هم الفائزون، شیعیان علی رستگارانند، پرسیدم: دوست من جبرئیل، این
کاخ از آن کیست؟
پاسخ
داد: «یا محمّد، لابن عمّک و وصیّک علیّ بن ابی طالب(ع) یحشر النّاس کلّهم یوم القیامة
حفاةٌ عراة الّا شیعة علیّ...؛ ای محمد! این خانه پسر عمو و جانشین تو علی بن ابی
طالب است، در روز قیامت همه مردم پا برهنه و عریان محشور می شوند، جز شیعیان علی،
و همه مردم با نام مادرشان صدا می شوند جز شیعیان علی که با نام پدرانشان خوانده می
شوند.
درباره
راز این مسئله پرسیدم، پاسخ داد: «لانّهم احبّوا علیّاً فطاب مولدهم ؛ چون علی را
دوست داشتند و لادتشان پاک (وحلال) گردید.»
4
پاکیزگی امام حسین (ع)
فاطمه
معصومه با سندش تا می رسد به صفیّه عمّه پیامبر اکرم نقل نموده که وقتی امام حسین
متولد شد من پرستارش بودم. پیامبر(ص) فرمود: عمه جان فرزندم را نزد من آور، «فقلت:
یا رسول الله انالم ننظفه لله فقال: یا عمه انت تنظفه ان اللّه تبارک و تعالی قد
نظفه مطهّرة؛ عرض کردم، ای رسول خدا! من او را پاکیزه نکرده ام (و نشسته ام)
فرمود: عمه! تو می خواهی او را پاک کنی؟ خداوند او را پاکیزه و مطهر کرده است.»[5]
5
آن بانوی مکرمه هنگامی که در ساوه بیمار گشت به اطرافیان خویش فرمود: مرا به قم
ببرید زیرا از پدرم شنیدم که فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ما می باشد.»[6]
[1] . ر.ک اعلام النشا، ص 692، بارگاه معصومه تجلیگاه فاطمه زهرا، سید
جعفر میر عظیمی، ص 3543.
[2] . الغدیر، علامه امینی، ج 1، ص 197، بحار الانوار، ج 36، ص 353،
عوالم، ج 1، ص 353، حدیث 2.
[3] . عوالم، ج21، ص 354، حدیث3، آثار الجنة، ج 1، ص 89، اللؤلؤ
المشمینة، ص 217.
[4] . بحار الانوار، ج 68، ص 77، عوالم ج21، ص 325، ینابیع المودّه، ص
257، المسلسلات، شیخ ابوجعفر بن احمد قمی، ص108.
[5] . بحار الانوار، ج 43، ص 243.
[6] . دریای سخن، سقازاده تبریزی به نقل بارگاه فاطمه معصومه، همان، ص
4546.