پیمان حلف الفضول
ماه ذی قعده 33 سال پیش از هجرت
از جمله اوصاف پسندیده پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) پایبندی به عهد و پیمان بود. سی و سه سال پیش از هجرت و بیست سال پیش از بعثت ایشان، که حدود بیست سال داشتند در پیمان حلف الفضول شرکت نمودند. این پیمان در بین جوانان قبایل مختلف حجاز منعقد شد و آنان هم پیمان شدند که از حقوق ستمدیدگان جامعه خویش دفاع کنند. از آنجا که پایبندی به پیمان از صفات ویژه پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) بود تا آخر عمر بدان پیمان پایبند و استوار باقی ماندند و همواره به آن افتخار می کردند.
سریه سعد بن ابی وقاص
ذی قعده سال اول هجرت
سعد بن ابی وقاص که از صحابه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود از جانب ایشان مأموریت یافت تا با هشت نفر از سربازان خود به عملیات شناسایی و برآورد نیروهای دشمن به خارج از شهر برود. او با سربازان خود به سوی سرزمین خرّار به راه افتاد و مأموریت خود را انجام داد و بدون خونریزی و جنگ بازگشت.
غزوه بنی قریظه
24 ذی قعده سال پنجم هجرت
آتش جنگ خندق به تازگی فروکش کرده بود و مسلمانان خسته از جنگی خسته کننده از اطراف خندق که در حومه مدینه حفر کرده بودند به خانه های خود بازگشتند. هنوز خستگی از تن پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) بیرون نرفته بود که جبرئیل امین بر ایشان نازل شد و خبری ناگوار برای او آورد. جبرئیل هنگام ظهر به ایشان خبر داد که قبیله بنی قریظه که با مسلمانان هم پیمان بودند پیمان خود را زیر پا گذاشته اند و قصد جنگ با مسلمانان را دارند. آنان در جریان جنگ خندق مشرکان قریش را تحریک کرده بودند. پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) به سوی آنان لشکرکشی کرد و پس از 25 روز محاصره آنان را وادار به تسلیم نمود.
صلح حدیبیه
اول ذی قعده سال ششم هجرت
غزوه بنی مصطلق به پایان رسیده بود و ماه رمضان و شوال آن سال بدون درگیری و تنش بر مسلمانان گذشته بود. در اول ماه ذی القعده این سال، پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) به قصد انجام حج عمره به سوی مکه به راه افتاد اما ایشان خیال جنگ با کفار قریش را نداشت به همین دلیل ایشان از ذو الحلیفه مُحرم شدند تا همگی بدانند ایشان به خیال جنگ نیامده اند. از سوی دیگر ورود ایشان و مسلمانان به مکه برای کفار قریش سخت گران بود به همین دلیل آنان برای رویارویی با پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) شمشیر بستند تا مانع ورود ایشان به مکه شوند. از سویی نیز مسلمانان علاقه به انجام حج داشتند و این قضیه می بایست حل می شد، بدین منظور پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) با کفار مکه پیمان بست که آن سال را از عمره خویش انصراف دهد اما مسلمانان برای انجام مناسک حج در سال بعد آزاد باشند.
انجام عمره قضاء
دوشنبه 6 ذی قعده سال هفتم هجرت
همان طور که گفته شد پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در جریان صلح حدیبیه با قریش هم پیمان شده بود که آن سال را از انجام حج عمره خویش روی بگرداند ولی در سال بعد بتواند به همراهی مسلمانان این شعائر را انجام دهد. ایشان در ششم ذی قعده سال هفتم هجرت پس از هفت سال دوری از مکه جهت انجام عمره به سوی خانه خدا به راه افتاد. از آنجا که ایشان سال پیش تصمیم انجام عمره داشتند، این عمره به عمره قضا مشهور شد. در انجام این عمره دو هزار نفر از مسلمانان با ایشان همراه شدند. جنبه تبلیغی این سفر عمره تا آنجا بود که سبب تأثیرگذاری بر دشمنان سر سختی از جمله خالد بن ولید و عمروعاص گردید. ایشان با دو هزار مسلمان سفیدپوش به گونه ای پر شور و حال مراسم عمره را انجام داد که حال و هوای مکه که در سیال سیاه رنگ عصیان و جهالت قریشیان فرو رفته بود به گونه ای دیگر شد و عطر اسلام در سراسر این شهر فراموش شده در جهالت پیچید.
نامه پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) به سران یمن
اوائل ذی قعده سال هشتم هجرت
جیفر و عبد فرزندان جلندی از سران قبیله بنی ازد در یمن بودند که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در اوایل ماه ذی قعده سال هشتم هجری نامه ای برای آنها نوشت و نامه را به دست عمروبن عاص داد تا آن را برای ایشان ارسال نماید.
عمره ای دیگر
ذی قعده سال هشتم هجرت
گفته شد که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در سال هفتم هجرت پس از مدتها حج عمره به جای آورد و برای نخستین بار وارد مکه شد و این شعائر اسلامی را عملی نمود. در ذی قعده سال هشتم هجرت آن گاه که از جنگ حنین باز گشته بود و کار تقسیم غنایم آن نیز در بین مسلمانان به پایان رسیده بود، ایشان آهنگ حج عمره نمود، اما دیگر مکه به فتح مسلمانان در آمده بود و ایشان می توانست با خیالی آسوده به همراه دیگر مسلمانان شعائر و مناسک اسلامی را انجام دهد. پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) عتاب بن اُسَیِّد را که جوان کوشا و شایسته بود به عنوان جانشین خود در مکه با حقوق یک درهم تعیین کرد و معاذ بن جبل را نیز به سمت پاسخگویی به احکام شرعی و نیز تعلیم قرآن گماشت و مراسم عمره را آسوده خاطر انجام داد و به سوی شهر خود مدینه بازگشت.
ورود پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه
24 ذی قعده سال هشتم هجرت
شهر مدینه در چنین روزی شاهد بازگشت غرور آفرین و افتخارآمیز پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) پس از سه ماه دوری مدینه بود چرا که ایشان در جریان فتح مکه و تعیین جانشین برای خود در این شهر سه ماه مانده بودند. حجاز یک پارچه عطر اسلام و توحید گرفته بود. فتح مکه گامی بزرگ در بدست گرفتن شاهراحهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بود و قدرت مسلمانان را در منطقه بسیار تحکیم نمود.
اعلام حجة الوداع
ذی قعده سال دهم هجرت
ذی قعده واپسین سالهای حیات گرانقدر و شریف پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) ندا در دادند که پیامبر مهربانی (صلی الله علیه و آله) که امسال همگان در مراسم حج ابراهیمی شرکت جویند چرا که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) بنا داشت تا بسیاری از خرافه ها و بدعت هایی را که در اذهان عمومی درباره موضوع حج رسوب کرده بود بزداید و آن را به گونه ای ویژه و عاری از هر گونه خدشه ای به جای آورد. موج عظیمی از مسلمانان مهیای انجام مناسک حج شدند و به همراه ایشان در ذی قعده این سال آهنگ خانه خدا کردند.
آغاز سفر حجة الوداع
26 ذی قعده سال دهم هجرت
مسلمانان همگی بار و توشه خود را بر مرکب های خویش بسته بودند و منتظر اعلان حرکت از سوی پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) برای سفر به خانه خدا بودند. پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) ابو دجانه را جانشین خود در مدینه قرار داد و صدای زنگ شتران بلند شد. کاروان های بزرگی به سوی مکه به راه افتادند و پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در مسجد شجره دستور داد همگی در آن جا محرم شده و مهیای اعمال حج گردند. پس از انجام غسل و بستن احرام، سیل عظیمی از مسلمانان یکدل و یک زبان، لبیک گویان به سوی خانه خدا حرکت کردند.
این آخرین بار بود که خانه سیاه پوش کعبه شاهد گام های پر طنین رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود و پس از بازگشت ایشان از حج، دیگر این سرزمین سیمای دلارای ایشان را به خود ندید.