یکی از راهها و بلکه بهترین راه برای جلوگیری به موقع از سرطان سینه، معاینه دقیق و منظم است. چه اگر این بیماری هرچه زودتر کشف شود، درمان پذیرتر است و عواقب نامطلوب باقی نخواهد گذاشت. همه بانوان باید به این نکته آگاه باشند که تشخیص به موقع این بیماری و درمان سریع آن نجات بخش است.
برای معاینه سینه باید بسیار دقیق بود و این معاینه باید چهار دقیقه طول بکشدنه این که سرسری انجام گیرد. علاوه بر نسج خود سینه، باید غده های لنفاوی زیر بغل و حفره بالای ترقوه به دقت مورد بررسی قرار گیرند. بهتر است بانوان برای معاینه سینه به پزشکان خانم مراجعه نمایند و از آنان بخواهند که به دقت مورد معاینه قرار گیرند. خوشبختانه امروزه به قدر کافی خانم پزشک های دانشمند در کشور ماوجود دارند و همیشه در دسترس هستند. لازم نیست که برای معاینه سینه حتما پزشک متخصص باشد، بلکه همه پزشک ها می توانند با کفایت تمام این معاینه را انجام دهندو در عین حال می توانند بانوی مراجعه کننده را نیز آموزش دهند تا خود وی هم بتواند گاه گاهی سینه های خود را معاینه نماید.
بانوان باید این حقیقت را بپذیرند که ممکن است این بیماری در کمین آنان بنشیند و شاید از 10 تا 15 زن یک نفر تا 85 سالگی دچار این بیماری شود و امیدنجات از این بیماری تشخیص زودرس و به موقع آن است. بنابراین معاینه سینه یکی ازوسائل بسیار ذیقیمت در نجات از این بیماری است. اگر ماموگرافی(بررسی سینه به وسیله اشعه ایکس) هم انجام بگیرد بازهم از معاینه به وسیله دست نباید غافل شد.
آنهم با دقت و فرصت کافی باید انجام بگیرد. این معاینه، خواه به وسیله پزشک وخواه به وسیله خود بیمار، باید با نگاه و لمس دقیق در زوایای مختلف انجام شود،به طوری که تمام محوطه سینه از استخوان ترقوه تا دنده ها و از فرورفتگی بالای ترقوه تا جناغ سینه را شامل شود.
نگاه کردن باید درحال نشسته و سپس در حالت ایستاده باشد و بازو نیز در حالات گوناگون قرار گیرد مثلا دست ها در طرفین و روی استخوان ران قرار گیرند. شانه به جلو و سپس عقب و سر به جلو و سپس عقب خم شود در این صورت می توان فرورفتگی و عدم تقارن سینه ها و نامنظم بودن آنها را مشاهده کرد که آیا پوست سینه کشیده است؟آیا نوک آن فرورفته است؟ آیا در روی آن جوش وجود دارد و آیا از نوک سینه مایعی ترشح می شود؟ آیا در پوست ناحیه فرورفتگی بالای استخوان ترقوه و حفره زیر بغل تغییر رنگ وجود دارد؟ البته این علائم لزوما نشانه وجود سرطان سینه نیستند. اگریکی از این علائم وجود داشت، معاینه دقیقتر ضرورت پیدا می کند.
پس از آن که معاینه با نگاه کردن تمام شد، معاینه با دست نیز باید در حالات گوناگون یعنی نشسته، ایستاده و درازکش انجام گیرد. علاوه بر خود سینه، باید حفره زیر بغل و فرورفتگی بالای ترقوه با سر انگشت دست به دقت لمس شوند. بهترین وضع برای این معاینه حالت درازکش است به طوری که بازو نیز به طرف خارج باز شود. لمس نیز باید با قسمت گوشتی انگشتان باشد نه نوک آنها چه به این طریق بهتر می توان از حس لامسه سود برد. فشار لمس هم باید سه درجه باشد، فشار کم و متوسط و زیاد تاطبقات گوناگون بافت سینه به خوبی لمس شوند. این طرز معاینه به وسیله خود شخص بهتر است در مقابل آینه باشد. حال باید دید علاوه بر این، چه موقع لازم است به پزشک مراجعه کرد؟
بانوانی که در خانواده آنان سابقه سرطان پستان وجود ندارد، بین 20 تا 40سالگی هر سه سال یکبار و از 40 سال به بالا هر سال یکبار لازم است مورد معاینه سینه قرار گیرند.
اگر زنی دارای عوامل خطر هست، یعنی این که بین بستگان نسبی نزدیک وی کسانی دچار سرطان سینه شده اند، باید دست کم 5 سال زودتر از سنی که جوان ترین عضوخانواده وی دچار سرطان سینه شده است، مورد معاینه قرار گیرد.
به عبارت دیگر اگر سرطان، در شما مثلا در سن 32 سالگی تشخیص داده شده است، شماباید در سن 27 سالگی مورد معاینه دقیق قرار گیرید.
این معاینه باید به طور منظم و گاهی همراه با ماموگرافی انجام گیرد. در عین حال نباید تصور کرد چون معاینه دقیق انجام گرفته است، پس ماموگرافی لزومی نداردو یا برعکس چون ماموگرافی شده، لزومی به معاینه نیست. چه هرکدام به جای خود درتشخیص بیماری مهم است.
بانوانی که بین 35 تا 40 سال دارند، باید خیلی دقیق باشند چه در این سالهاسرطان سینه زیاد دیده می شود. در سن 40 سالگی لازم است ماموگرافی شود و پس از آن نیز باید هر دو سال یکبار مورد معاینه قرار گیرد.
این نکته را نیز باید به خاطر داشت که در مورد سرطان سینه بانوان عوامل خطریعنی عواملی که باعث ایجاد آن می شوند، کاملا شناخته نشده اند اما از نظر آماری،بانوان بالای 50 سال و کسانی که درخانواده آنان سابقه سرطان پستان هست، بیش ازدیگران در معرض ابتلاء هستند اما در واقع بانوان، بدون داشتن این عوامل خطر نیزدچار این بیماری می شوند. در حدود 30 تا 40درصد سرطان سینه در بانوان زیر 50سال دیده می شود و فقط در 20درصد موارد، در خانواده آنان سابقه سرطان سینه وجود دارد.
بنابراین بر بانوان و پزشکان واجب است که بدون توجه به عوامل خطر به دقت درپی کشف این بیماری باشند.
هر وقت توده ای و لو کوچک، در سینه پیدا شود، باید مورد توجه دقیق قرار گیرد وعلاوه بر ماموگرافی و سونوگرافی، یکی از عوامل مهم و قطعی، تشخیص نمونه برداری است. هر توده ای در سینه را باید مشکوک تلقی کرد و نمونه برداری نمود. اگرمساله ای نبود، رفع نگرانی می شود و اگر سرطانی بود، به موقع درمان می شود و خطررفع می گردد.
به طور خلاصه در معاینه باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرند:
شکل سینه، قرینه بودن آنها، تغییرات پوستی، وجود توده در داخل آن، برجستگی دریک نقطه، فرورفتگی پوست در نوک سینه و یا جای دیگر آن، ترشح از نوک سینه، وجودجوش در آن و تغییر جهت سینه به یک سمت.
پیش گیری از سرطان سینه
بزرگترین و مهمترین مساله در سرطان سینه، پیش گیری است و آن علاوه بر تشخیص زودرس، مراعات نکات بهداشتی است. روشهای تشخیص مانند«ماموگرافی » (1) بسیار قاطع هستند و در مورد سرطان سینه تشخیص زودرس و به موقع به منزله پیش گیری است و به علاوه دیگر موازین بهداشتی همانگونه که در پیش گیری بیماریهای قلبی موثر هستند، در پیش گیری از انواع سرطانها نیز اثر دارند.
خوردن غذای کم چربی
یکی از بهترین راههای پیش گیری است. در کشورهائی مانند«ژاپن و چین » که چربی کم خورده می شود، میزان سرطان پستان خیلی کمتر ازکشورهای غربی و آمریکاست. یعنی تا 80درصد کمتر است. چه، مقدار چربی که افراد آن کشورها می خورند، کمتر از نصف چربی مصرفی افراد کشورهای باختری است و این شیوع کم سرطان سینه مربوط به نژاد آنان نیست چه در مهاجران و دیگر افراد خاوری که درآمریکا زندگی می کنند، خطر سرطان در نسل بعدی آنها به سرعت به همان میزان زنان آمریکائی می رسد و این به سبب تغییر رژیم غذائی است.
در آمریکا کسانی که چربی کم می خورند، در واقع بازهم بیش از بانوان ژاپنی روغن میل می نمایند.
گرچه این مطلب هنوز از نظر علمی به ثبوت نرسیده است، ولی چه مانعی دارد که بانوان و حتی آقایان کمتر چربی بخورند. آسمان که به زمین نمی آید و نظم عالم هم به هم نمی خورد و به علاوه در مورد قلب و عروق که این مطلب از نظر علمی ثابت شده است به آن اشاره کرده ایم.
فیبر
فیبر یک ماده موثر و محافظ دیگر در جلوگیری ازسرطان سینه است. بنابراین باید مقداری فیبر از منابع گوناگون غذائی مانند غله کامل (نان سبوس دار)، سبزی ها و میوه ها وارد بدن شود. این مواد علاوه بر فیبر،دارای مواد دیگری هستند که سودمند می باشند. بسیاری از این غذاها محتوی موادشیمیائی طبیعی گیاهی «فیتوکمیکال » (2) هستند که ممکن است در مبارزه با سرطان سینه کمک نمایند. این امر احتمالا در اثر موادی است که در نباتات وجود دارند وبه طور خفیف به «گیرنده » (3) استروژنی در بدن وصل می شوند و در نتیجه از عمل هورمونی بسیار قوی زنانه (استروژن) که در ایجاد سرطان سینه موثر است می کاهند.
ورزش
ورزش در جلوگیری از سرطان سینه موثر است. این اثر به تازگی معلوم شده وبه ثبوت رسیده است که فعالیت بدنی همراه با میزان بسیار کم سرطان قولون (روده بزرگ) است و اکنون پژوهشگران بر این باورند که در پیش گیری از سرطان سینه نیزموثر است. در اثر پژوهش هائی که در چین با همکاری انستیتوی سرطان «شانگهای » (4)
و انستیتوی سرطان آمریکا انجام گرفته است، به این نتیجه رسیده اند که ورزش درپیش گیری از این سرطان نیز موثر است. در افراد کم تحرک و بانوانی که کار آنهابیشتر نشستن است و بدن آنها کالری زیاد نمی سوزاند، 30درصد بیش از بانوان معمولی دچار این بیماری می شوند.
در عوض بانوانی که حرکت، کار بدنی زیاد و ورزش می نمایند 10 تا 20درصد کمتر اززنان معمولی دچار سرطان سینه می شوند پس بنابراین بانوان فعال 40 تا 50درصد کمتراز زنان معمولی کم کار، گرفتار این بیماری می گردند مطالعه ای که نیتجه آن در سه سال پیش در آمریکا اعلام شد، این بود که شیوع سرطان سینه در بانوان قهرمان ورزشی کمتر از غیر قهرمانان است و به طریق اولی بانوانی که ورزش می کنند، خیلی کمتر ازکسانی که ورزش نمی کنند دچار سرطان سینه می شوند و نیز سرطان دستگاه تناسلی نیزدر بانوان ورزشکار کمتر است.
کشف زودرس
به طوری که یادآوری شد، معاینه منظم که بعضی ها آن را پیش گیری درجه دوم می نامند نیز مهم است و آن به سه طریق امکان پذیر است، معاینه به وسیله خودشخص، معاینه به وسیله پزشک و ماموگرافی، در این صورت، طبق پژوهش های انجام شده از 13 مرگ و میرهای سرطان سینه جلوگیری می شود و این نظری است که از طرف «انجمن پزشکان زن » آمریکا ابراز شده است و تحقیق آنها پشتوانه کامل علمی ندارد. بهرحال کشف زودرس خیلی مهم است و به علاوه باید مبارزه همه جانبه بر علیه سرطان به عمل آید.
پی نوشت ها:
1 - Mammoqraphy.
2 - Phytochemicals.
3 - Receptors.
4 - Shanqhai