خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: ارگ کریمخانی در شیراز در سال 1180 هجری قمری و به دستور کریمخان زند ساخته شد. قصری که ماهرترین سنگ تراشان، معماران و هنرمندان سراسر کشور آن را با بهترین مصالح ساختند و حتی عنوان شده که در تزئیناتش از 17 کیلوگرم طلای 24 عیار استفاده شده است.
ارگ کریمخانی معماری نظامی- مسکونی داشته زیرا این بنا خانه پادشاه بوده و باید از ضریب امنیتی بالایی برخوردار باشد بنابراین دیواره بیرونی آن مانند دیوارهای یک قلعه نظامی، مرتفع است و ضخامت آن به سه متر و بلندی برج‌ها به 15 متر می رسد، برج‌هایی که سه طبقه هستند و راه ارتباطی آنها از درون حیاط‌های خلوت می گذرد.
بر روی بدنه دیوارها و برج‌ها، نگاره‌های ساده و زیبای آجری دیده می‌شود، بر سردر ارگ، صحنه نبرد کشته شدن دیو سفید به دست رستم به صورت کاشی‌کاری هفت رنگ نقش بسته است. این کاشی‌کاری در دوران قاجاریه به ارگ افزوده شده است.
این بنای 256 ساله دارای تزئینات و معماری منحصربه فردی است که برخی از این تزئینات و المان ها در دوره قاجار از بنا حذف و برخی هم در دوره پهلوی تخریب شده است.
علاوه بر ارگ کریمخانی بازار وکیل که یکی دیگر از بناهای برجای مانده از دوره زندیه است دارای معماری زیبایی است که در جای خود بی نظیر است. طی چند سال گذشته موضوعات مختلفی پیرامون ثبت جهانی محور زندیه در شهر شیراز مطرح شد اما در حالی که مدت زیادی از این جریان می گذرد این موضوع در حد یک شعار باقی مانده و همچنان در انتظار ثبت جهانی است.
تمام دیواره‌ها و ازاره‌های دارالحکومه زندیه دارای نقوش گل و مرغ و طلاکاری شده بوده که متاسفانه در دورانی که آنجا تبدیل به خانه سران قاجار شد و در دوره پهلوی اول به زندان شیراز تبدیل شد طلاکاریها از بین رفته و فقط بخش بسیار کوچکی از طلاکاریهای سقف و ازاره‌ها باقی مانده است.در درون ارگ حمام کوچکی مخصوص بزرگان و خاندان حکومتی ساخته شده که همانند تمامی حمام های ایرانی دارای بینه و سربینه بوده و در سقف این حمام آهک بریهای زیبائی متعلق به دوران های زندیه و قاجاریه دیده می شود.
آب انبار کریمخانی که در ضلع شرقی دارالحکومه و در همسایگی دیوانخانه قرار گرفته که به نام آب انبار وکیل نیز شهرت دارد.
یک فعال میراث فرهنگی: محور زندیه فعلا پلان مدیریت ندارد
در این رابطه دبیرکل انجمن معماران ایران به خبرنگار مهر گفت: هر اثری برای ثبت جهانی باید یک پلان مدیریت داشته و چشم اندازی برای مجموعه یا اثر در نظر گرفته شود.
علیرضا گل گلی افزود: ثبت هر مجموعه و بنایی باید دارای ویژگی های خاصی باشد به گونه ای که حرائم از نظر ارتفاع، منظر، بصری و... رعایت شده باشد که این امر در مورد مجموعه زندیه از جمله ارگ کریمخان اینگونه نیست.
وی با تاکید بر اینکه باید برای مجموعه زندیه پلان مدیریت تهیه شود، ادامه داد: متاسفانه برای این مجموعه هنوز پلان مدیریتی تهیه نشده که بتوان به دنبال اجرای برنامه ها رفت.
این فعال حوزه میراث فرهنگی اظهار کرد: مجموعه زندیه به دلیل مشکلات زیادی که دارد از جمله تعرضهای داخل حریم، شیوه مرمت و نگهداری و ... حداقل تا 20 سال آینده امکان اینکه ثبت جهانی شود وجود ندارد.
گل گلی با اشاره به اینکه وضعیت نگهداری و حفاظت از این محور زندیه به گونه ای است که نباید دنبال ثبت جهانی آن رفت، تاکید کرد: تهیه یک پلان مدیریت سالها طول می کشد چه برسد به اینکه بخواهیم این پلان مدیریت را اجرا کنیم.
وی به بیان گوشه ای از تخریبهای این محور پرداخت و گفت: چطور می توان برای ثبت جهانی یک محور که هم اکنون فقط از آن زمین باقی مانده اقدام کرد.
میراث فرهنگی: محور ساسانی آماده تر است
سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان فارس در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر حدود 30 اثر تاریخی در سطح کشور در لیست کنفدراسیون یونسکو هستند که از جمله می توان به محور ساسانی، قلعه ایزدخواست و محور زندیه در استان فارس اشاره کرد.
عبدالرضا نصیری با اشاره به اینکه هر سال یک بنا در سطح کشور ثبت جهانی می شود، افزود: در حال حاضر پرونده محور ساسانی برای ثبت جهانی در دستور کار است زیرا شرایط این محور برای ثبت بهتر از محور زندیه است.
وی به گوشه ای از مشکلات محور زندیه اشاره و بیان کرد: موضوع تملک، حرائم و... از جمله موضوعاتی است که ثبت جهانی این مجموعه را با مشکل روبه رو می کند از این رو بهتر است ابتدا برای ثبت جهانی محور ساسانی اقدام کرد.
سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان فارس با اشاره به مالکیت بازار وکیل نیز گفت: برای تملک این بازار نیز مشکلاتی وجود دارد از این رو باید به یک سیتم مدیریتی رسید تا بتوان برای ثبت ان اقدام کرد.
