گفت وگو با سید محمد علی ایازی
سیاست روز، 8/3/81
مقاله، که برگردانی از گفت وگو با حجت الاسلام ایازی است، به بحث پیرامون قرائت های مختلف از دین، منشا آن و نقش عقل در امر استنباط می پردازد . اختلاف قرائت در فروع و اصول و اختلاف در تفسیر متون دین امری بدیهی و مسلم است که البته به معنای درستی همه ی قرائت ها نیست . منشا این تفاوت، امور مختلفی است که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد: تفاوت نحله های فکری (شیعه - سنی، اشعری - معتزلی - امامی و . .). ; تفاوت در مبانی علمی (اخباری - اصولی و . .). ; اختلاف در دانستنی های مفسرین متن (تفاوت در علوم پایه و مبادی و نیز سعه و ضیق احاطه نسبت به علوم روز که موجب اختلاف درک نسبت به شرایط معاصر می شود) ; اختلاف در آموزه های شخص در طول عمر; و نیز عوامل روحی، از قبیل منافع شخصی و گروهی، عقده ها و ... .
آقای ایازی، ضمن توجه دادن به عنصر زمان و مکان در فهم احکام، دخالت این دو عنصر را به معنای تفاوت موضوعات احکام در زمان ها و مکان های گوناگون می داند; نه تفاوت نفس احکام . از این رو مدخلیت این دو عنصر با جاودانگی حکم منافاتی ندارد . ایشان برای عقل، در استنباط احکام در حیطه ی امور تعبدی، اخلاقی و اموری که سودمندی آنها ظنی است، نقشی قائل نیست و در سایر موارد، برای عقل میدانی وسیع می بیند و معتقد است توجه به اموری از قبیل اجراپذیری، قابلیت دفاع، مفید بودن و قطعیت حکم عقلی امری لازم است .