از دیدگاه رفتارشناسی، ترک اعتیاد، خداحافظی با رفتارهای نامناسب است. تغذیه ما وجهی از رفتار روزانه ماست. از میان نشانه‌های یک زندگی اعتیادی همانند بی‌تفاوتی به سر و وضع ظاهری خودمان، یکی هم بی‌توجهی به غذایی است که می‌خوریم. بسیار پیش می‌آید که غذای کمی بخوریم یا حتی غذا خوردن را فراموش کنیم و یا برعکس، به نحوی افراطی، خوراکی‌هایی بخوریم که ارزش غذایی چندانی ندارند. از اهداف اساسی درمان وابستگی به مواد، ارتقای سطح مسوولیت‌پذیری بیماران است. رعایت تغذیه متعادل و صحیح، در واقع پذیرش مسوولیت‌های ما نسبت به بدن خودمان است.
ظریفی گفته است که: «همه دوست دارند که به بهشت بروند ولی مشکل اینجاست که کسی دوست ندارد بمیرد.» همه ما دوست داریم بدنی قوی و سالم داشته باشیم اما کمتر در مقام ایفای الزامات آن برمی‌آییم. پرواضح است که سوءمصرف مواد، آثار تخریبی بسیاری بر بدن ما خواهد داشت. اعتیاد به لحاظ عوارضی که بر اعضا و جوارح ما دارد، شبیه سگ است؛ یعنی بعضی اعضا را لیس می‌زند و برخی دیگر را گاز می‌گیرد. اما به هر حال، هر چه شدت و مدت وابستگی بیشتر باشد، تخریب بدنی بیشتر است. در واقع اکثر معتادان به درجاتی دچار سوءتغذیه هستند.
مصایب اعتیاد
بیماران در زمان مصرف مواد به اشتباه آنها را عامل قدرت و انرژی گرفتن خود می‌دانند اما در حقیقت این مواد تهی از انرژی هستند. کاهش اشتها، سوءهاضمه و سوءجذب، نقص عملکرد کبد و لوزالعمده، کم‌کاری روده و نیز عدم دفع مناسب سموم و مواد زاید حاصل از سوخت‌وساز، از جمله عوارض مصرف مواد است. همچنین مصرف مواد به افزایش دفع و اتلاف برخی مواد ضروری برای بدن می‌انجامد که ریزمغذی‌هایی همچون ویتامین‌ها و املاح معدنی از جمله‌اند. ریزمغذی‌ها چاق‌کننده نیستند اما اشتها را زیاد می‌کنند و هر چند از متابولیسم آنها مستقیما انرژی تولید نمی‌شود اما در تولید انرژی برای بدن ما نقش واسطه‌ای بسیار مهمی را ایفا می‌کند. ویتامین‌های گروه B و اسید فولیک از این گروه‌اند.
علاوه بر ریزمغذی‌ها، سوخت‌وساز درشت‌مغذی‌ها (کربوهیدرات، چربی و پروتئین) نیز که عوامل اصلی تولید انرژی در بدن ما هستند، با اختلال جدی همراه می‌شود. اینکه در یک برنامه غذایی متعادل توصیه می‌شود که 45 درصد منابع انرژی از محل مصرف کربوهیدرات، 30 درصد از محل مصرف چربی‌ها و 25 درصد از طریق مصرف پروتئین تامین شود، نقش و جایگاه درشت‌مغذی‌ها را در توانایی برای تحرک و انجام فعالیت‌های روزانه ما نمایان می‌سازد.
برای شناسایی عادت‌ها
توصیه می‌کنم اگر حوصله دارید برای خودتان جدولی تهیه کنید و در آن، آنچه می‌خورید و محل و موقعیت غذا خوردن و وضعیت روحی خودتان در زمان مصرف غذا و نیز کار دیگری را که در حین غذا خوردن انجام می‌دهید، یادداشت کنید. این جدول را حداقل برای 2 تا 3 روز تکمیل کنید. شاید این روش به شما کمک کند که عادات اشتباه تغذیه‌ای خود را شناسایی کرده و به تصحیح آنها بپردازید. به عنوان مثال، اگر شما غالبا صبحانه یا ناهار خود را فراموش می‌کنید و به جبران آن در مواقعی که فرصت پیدا می‌کنید با تنقلاتی که فاقد ارزش غذایی لاز‌م‌اند، خودتان را سیر می‌کنید، اگر پشت‌میز کارتان یا حین رانندگی و یا صحبت با تلفن غذا می‌خورید و اگر زمانی که خوشحال یا عصبانی هستید به خوردن افراطی روی می‌آورید، بدانید که رفتار تغذیه‌ای صحیحی نداشته و غذاها را همانند مواد مصرف می‌کنید. به یاد داشته باشید که عجله کار شیطان است و همچون ترک موفق مواد، تغییر عادات و رفتارهای غذایی ما نیز نیازمند مرور زمان است و به تدریج می‌توانیم رفتارهای غذایی مطلوب را جایگزین کنیم.
6 توصیه تغذیه‌ای در ترک اعتیاد
1- برنامه غذایی در دوران ترک وابستگی، باید حاوی مقادیر کافی از ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌ها باشد تا بتواند بدن شما را در بازسازی بافت‌ها و رفع آسیب‌های وارده یاری رساند. بهتر است علاوه بر 3 وعده غذای اصلی، از 2 میان وعده غذایی نیز سود جست. به عبارت دیگر 5 وعده غذایی سبک‌تر مهم‌تر از 3 وعده غذایی مفصل است. میان‌وعده‌های غذایی کمک می‌کنند اختلاف بین حداقل و حداکثر قندخون در طول روز کاهش یابد؛ چون یکی از عواملی که موجب تغییرات خلق بیمار، احساس افت انرژی و خستگی، تحریک‌پذیری و عصبانیت در طول روز می‌شود، نوسان‌های قندخون است. به طور کلی، در دوران ترک وابستگی، رژیم غذایی پرپروتئین و غنی از کربوهیدرات (قند) مفید خواهد بود.
2- خوردن میوه و سبزیجات تازه و غذاهای حاوی غلات کامل (مثل نان‌های سبوس‌دار و برنج سبوس‌دار) می‌تواند منابع ویتامینی لازم را برای‌تان تامین کند. مصرف روزانه یک قرص مولتی ویتامین کافی است و زیاده‌روی در مصرف ویتامین‌ها آسیب‌رسان است.
3- برای رفع یبوست مزمن، مصرف غذاهای حاوی فیبر بالا کمک‌کننده است. میوه و سبزیجات از این لحاظ موثرند و از بروز عوارضی چون همورویید (بواسیر)، پیشگیری می‌کنند. مصرف داروها و فرآورده‌های ملین نیز کمک‌کننده‌اند.
4- در مصرف چربی‌ها محدودیت قایل شوید. هر چند که 25 درصد از کالری غذای ما باید از مصرف چربی‌ها تامین شود ولی فرهنگ غذایی ما به گونه‌ای است که معمولا مقادیر به مراتب بیشتر از 25 درصد انرژی روزانه خود را از مصرف چربی‌ها تامین می‌کنیم.
5- از مصرف کافئین حتی‌الامکان اجتناب کنید. به تدریج از روزهای آغازین ترک مواد، مصرف کافئین را کاهش دهید و این روند را تا رسیدن به حداقل میزانی که می‌توانید ادامه دهید. یادتان باشد که قهوه دم‌کرده، چای، نوشابه، کاکائو و شکلات و نسکافه حاوی مقادیری کافئین هستند.
6- مصرف قند و شکر و شیرینی‌جات نیز می‌تواند به عنوان یک محرک عمل کند لذا ضرورت دارد مصرف آنها را متناسب با میزان فعالیت فیزیکی خود تنظیم کنید. به علاوه، هنگام تمایل به شیرینی بهتر است میوه‌های شیرین بخورید.
پی نوشت ها :
*درمانگر اعتیاد
منبع:www.salamat.com
/ع
