دقیقاً یک سال پیش و در آگوست 2016، زمانی که اعضای تیم اجرایی اینتل در حال حرکت به سوی مقر اصلی خود برای شرکت در یک جلسه کاری بودند، تصمیمی عجیب گرفتند و با هم قرار گذاشتند تا دست به اقدامی غیر مرسوم بزنند؛ کاری که شبیه به اقدامات قبلی اینتل نبوده باشد.
تصمیم براین شد تا نقشه راه سال 2017 را دستکاری کنند و یک ابر-پردازنده برای کامپیوترهای شخصی را به دست کاربران علاقمند برسانند؛ پردازنده ای 18 هسته‌ای به نام core i9-7980XE از سری X که همین دیروز به شکل رسمی معرفی شد.
این چیپ، قوی‌ترین پردازنده ای است که اینتل تا کنون برای کامپیوترهای شخصی توسعه داده. قیمتش هم البته ارزان نیست. برچسب 2000 دلاری (بدون مالیات و سود بازار، چیزی حدود 7 میلیون 600 هزار تومان) باعث می‌شود تا هر کاربر علاقمندی، نتواند به آن دست پیدا کند و این چیپ، بیشتر حکم یک رویا را برای گیک‌ها داشته باشد.
ریشه این پردازنده قدرتمند و 18 هسته‌ای، برمی‌گردد به نوآوری سال گذشته اینتل که یک پردازنده سری E و 10 هسته‌ای از نسل برادول بود؛ محصولی که تنها چند ماه در بازار حضور داشت و با قیمتی 1723 دلاری به فروش می‌رسید اما بازخورد بسیار مثبتی گرفت. همین بازخورد مثبت، تبدیل شد به جرقه‌ای در ذهن اینتل برای ساخت ابر-پردازنده‌های بعدی برای دنیای کامپیوترهای شخصی.
«آناند ریویستا»، مدیر گروه پلتفرم دسکتاپ در اینتل می‌گوید: «پردازنده 10 هسته‌ای سال پیش، از آنچه فکر می‌کردیم فروش خیلی بالاتری داشت. فکر می‌کردیم باید دست‌کم این محصول 6 ماه در بازار باشد تا بتوانیم بازخورد دریافت کنیم، ولی در همان دو سه ماه اول، حسابی انتظارها را جابه‌جا کرد و این پیام را به ما رساند که مخاطبین ما مشتاق این تکنولوژی‌ها هستند.»
چه کسی یک پردازنده 8 میلیون تومانی می‌خواهد؟
این روزها اکثریت کاربران دیگر به یک کامپیوتر رومیزی قدرتمند نیازی ندارند. این موضوع جای تعجبی ندارد. خیزش موبایل، تبلت و نوت بوک‌های فوق باریک و همچنین دستگاه‌های هیبریدی مانند مایکروسافت سرفس، باعث رقم خوردن سرنوشتی شوم برای کامپیوترهای شخصی رومیزی شده است. اما در حالی که بازارهای جدید باعث شده تا کامپیوترهای شخصی به گوشه رینگ بخزند، اینتل باور دارد که حضور در همین گوشه رینگ، برایش مفید است و می‌تواند از مشتریان آن کسب درآمد کند.
مثل همیشه، گیمرها بهترین و قدرتمندترین سخت‌افزار ممکن را می‌خواهند. این افراد حالا به رزولوشن 4K عادت کرده‌اند اما از طرفی سیستم آنها باید کار انکد ویدیو و استریم آن را هم بدون هیچ اختلالی انجام دهد.
از سوی دیگر بر اساس آمارهای اینتل، 130 میلیون خالق محتوا وجود دارد که با دوربین‌های باکیفیت و ابزارهای ادیت، آماده‌اند ویدیوهای خود را به دست جمعیت بسیار بزرگ تماشاگران ویدیوهای آنلاین برسانند. این دسته از افراد هم مشخصاً به دنبال کامپیوترهای قدرتمند برای انجام کارهای خود هستند.
درکنار همه این‌ها، اینتل می‌خواهد جمعیت طرفداران خود را دوباره برای کامپیوترهای شخصی هیجان زده کند. 18 هسته، شوخی نیست. این در حالیست که به طور کلی سری X، قابلیت‌های جدیدی را هم در اختیار مشتاقان و گیک‌ها قرار می‌دهد.
اعضای خانواده سری X
چند ماه پیش و در نمایشگاه کامپیوتکس، اینتل از برخی اعضای سری X رونمایی کرد اما دیروز (17 مرداد) بود که مشخصات مربوط به اعضای قوی تر خانواده X را به شکل رسمی عنوان نمود. کدرمز پردازنده 18 هسته‌ای در زمان تولید، «Basin Falls» (به معنای حوض آبشار) بوده است. این پردازنده که با شماره مدل 7980XE شناخته می‌شود، دارای فرکانس پایه 2.6 گیگاهرتز است اما قابلیت Turbo Boost 2.0، می تواند در هر زمان که نیاز باشد فرکانس پردازشی را به 4.2 گیگاهرتز هم برساند.
شاید پیش خود بگویید «مگر دیوانه‌ام که 8 میلیون برای پردازنده‌ای بدهم که فرکانس پایه‌اش، زیر 3 گیگاهرتز است» اما قابلیت توربو بوست هر زمان که کار جدی با سیستم را شروع کنید، فعال می‌شود. این چیپ حتی با Turbo Boost 3.0 می‌تواند به فرکانس پردازشی 4.4 گیگاهرتز دست پیدا کند که در ادامه، به آن خواهیم پرداخت.
البته هنوز هیچ مصرف کننده ای دستش به این چیپ نرسیده و کسی نمی داند در عمل چگونه کار می کند، اما خود اینتل با آزمایش هایی که انجام داده، می‌گوید که پردازنده 16 هسته ای از سری i9، در Cinebench R15 به امتیاز 3200 دست پیدا کرده، البته زمانی که با یک کارت گرافیک GTX 1080Ti انویدیا جفت شده است.
این امتیاز، چیپ مورد بحث را دقیقاً کمی پایین تر از پردازنده 24 هسته‌ای E5 2697 از خانواده Xeon (چیپ‌هایی برای کامیپوترهای سازمانی نه کامپیوترهای شخصی) قرار می‌دهد. مقایسه بعدی هم در نوع خود جالب است. چیپ 7700K از سری i7، در همین تست با امتیاز 966 مواجه شده.
اینتل می‌گوید که چیپ‌های 14 تا 18 هسته‌ای سری X را در 25 سپتامبر (سوم مهر) به فروش می‌رساند. نسخه 12 هسته‌ای زودتر در 28 آگوست (ششم شهریور) عرضه می‌شود در حالی که سایر اعضای سری X قبلاً عرضه شده‌اند.
جاده‌ای به سوی هسته‌ی هجدهم
مدیر گروه پلتفرم دسکتاپ در اینتل، اعتراف می‌کند که در چند سال اخیر، اینتل بیشتر بر فُرم‌های جدید رایانش کامپیوتری تمرکز کرده بود، مانند توسعه چیپ‌هایی کوچک‌تر برای لپ تاپ‌های فوق باریک و دستگاه‌های هیبریدی. و چنین تمرکزی، سرعت نوآوری برای پردازنده‌های کلاس دسکتاپ را کاهش می‌داد.
وی خبر می‌دهد که مشتاقان کامپیوترهای شخصی و گیک‌ها، به شدت از تصمیم اینتل مبنی بر عدم ارائه نسل پنجم برای کلاس دسکتاپ ناراضی شده بودند. به همین دلیل اینتل از همان زمان تصمیم می گیرد که بیشتر این افراد را راضی کند. همین شد که در کامپیوتکس 2014، چیپ‌هایی با کد «Devil's Canyon» عرضه کرد. Core i7-4790K اولین چیپ چهار هسته‌ای اینتل برای کامپیوترهای شخصی بود که روی فرکانس پردازشی 4 گیگاهرتز تنظیم شده بود.
در اواخر 2014، یک پردازنده 1000 دلاری دیگر ارائه کرد که 8 هسته پردازشی داشت. این چیپ مبتنی بر Haswell-E، با عنوان «Extreme Edition» راهی بازار شد و توانست تبدیل شود به قدرتمندترین چیپ کلاس دسکتاپ در زمان خود. اما حتی همین چیپ هم برای گیمرهای حرفه‌ای، تا حدی ناامیدکننده بود. علت اصلی، کلاک پایه آن بود که روی 3 الی 3.5 گیگاهرتز بسته شده بود و همین مسئله، سبب شد تا عده زیادی از مشتریان، تصمیم بگیرند کامپیوترهای خود را آپدیت نکنند.
اما تلاش‌هایی مثل نسخه Devil's Canyon و Haswell-E، تکه‌های کوچکی از یک پازل بزرگ‌تر بودند. اینتل در اصل مشغول تحقیق بود تا ببیند که آیا جامعه مشتریانش، به طور کلی با چنین چیپ‌هایی رابطه برقرار می کند یا خیر. با Haswell-E، اینتل رشدی 25 درصدی را در فروش تجربه می‌کند.
Broadwell-E که در کامپیوتکس 2016 رونمایی شد، نقش غول بزرگ بعدی اینتل را داشت؛ اولین بار که اینتل 10 هسته را در یک پردازنده جای داده بود. حتی با توجه به قیمت 1723 دلاری اش، باز هم طرفداران زیادی مشتاقانه به سمت آن آمدند.
همین موفقیت، اینتل را در مسیر توسعه پردازنده 18 هسته ای و امروزی اش قرار داد و باعث شد در آگوست گذشته، مدیران اینتل تصمیم بگیرند در نقشه راه سال 2017 تغییراتی ایجاد کنند. در برنامه های قبلی اینتل، مدت‌ها بیشتر طول می‌کشید تا این شرکت بخواهد پردازنده‌ای 18 هسته ای تولید کرده و آن را در اختیار مشتریانش قرار بدهد.
مدیر گروه پلتفرم دستکتاپ می‌گوید: «راستش را بخواهید، بحث زیادی در داخل شرکت داشتیم. فکر می‌کردیم داریم تعداد هسته‌هایی را در یک چیپ به کار می‌گیریم و کاری انجام می‌دهیم که نیاز چندانی به آن نیست و کسی آن را نخواسته است. فکر می‌کردیم شاید واقعاً انقدر تقاضا برای چنین سطحی از قدرت پردازشی وجود نداشته باشد.»
ویژگی Turbo Boost Max
مسئله‌ای که فراتر از تعداد هسته‌ها وجود داشت، یکی از مشکلات قدیمی در پردازنده‌های سری Extreme بود. معمولاً در گذشته وقتی می‌خواستید به سراغ خرید یکی از این چیپ‌ها بروید، مجبور می‌شدید بخشی از سرعت کلاک را فدای داشتن هسته‌های بیشتر کنید. برای مثال، Haswell-E یک گیگاهرتز از پردازنده Devil's Canyon کندتر بود چرا که هسته‌های بیشتری داشت.
مشکلی که برای مصرف کننده به وجود می آمد نیز این بود که گیمرها، معمولاً می‌خواهند روی یک کار تمرکز کنند و بهترین کارایی را به دست آورند. از سوی دیگر اقدامات دیگر مانند برادکست ویدیو و یا انکدینگ، با هسته های بیشتر، بهتر انجام می‌شود. همین موضوع باعث شد تا انتخاب پردازنده با هسته‌های بالا، تبدیل به یک انتخاب سخت برای خریدار گردد: آیا باید سیستمی بخریم که بتواند بازی ها را بهتر اجرا کند یا سیستمی که در امر تولید محتوا قدرتمندتر باشد؟
مدیر گروه پلتفرم دسکتاپ در اینتل می‌گوید که هرچه هسته‌های بیشتری را درون یک پردازنده جای دهیم، باید بیشتر نگران خنک کردن آنها باشیم. اما سال پیش اینتل در کنار معرفی چیپ Broadwell-E، از یک راهکار برای همین مسئله نیز پرده برداشت که تکنولوژی Turbo Boost Max 3.0 نام داشت؛ نسخه‌ای جدید از فناوری توربو بوست که به هسته‌ها اجازه می‌دهد بسیار سریع‌تر فعالیت کنند.
سال پیش در کامپیوتکس، مدیران اینتل اینطور در مورد تکنولوژی توربو بوست 3 توضیح دادند: «با این فناوری امروز می‌توانیم بگوییم که برای مثال در یک پردازنده 10 هسته‌ای، می‌شود کاری کرد که یک هسته، سریع‌تر از 9 هسته دیگر فعالیت داشته باشد. به این شکل کارهایی که بار زیادی دارند و نیازمند یک هسته قدرتمند هستند، می توانند به این شکل مدیریت شوند.»
Turbo Boost Max رویکرد متفاوت و قابل توجهی بود ولی مشکلاتی هم داشت. برای مثال، نیاز داشتید تا مادربرد سیستم شما از آن پشتیبانی کند و سپس توسط یک درایور کنترلش کنید. باید برنامه‌ای را باز می‌کردید و به شکل دستی، سرعت را بالا می بردید.
اما حالا و با سری X، اینتل استفاده از Turbo Boost Max را بهینه تر و سریع تر کرده است. حالا می‌تواند دو هسته را در چهار دسته مختلف تا 4.5 گیگاهرتز مدیریت کند. این در حالیست که نسخه قبلی تنها یک هسته را تا 4 گیگاهرتز مدیریت می کرد.
از سوی دیگر Turbo Boost Max حالا با خود ویندوز هماهنگ می‌شود. دیگر نیاز به درایور و برنامه جداگانه برای مدیریت آن نیست و ویندوز به سادگی در زمان نیاز، آن را به کار می اندازد تا نیروی پردازشی بیشتری دریافت شود.
باز هم اینتل در برابر AMD
اگر دل‌تان برای یک جنگ سخت افزاری نوستالژیک تنگ شده، بد نیست بدانید که AMD هم کمربند قدرت را بسته تا یکبار دیگر جلوی اینتل ظاهر شود. چند ماه پیش شرکت AMD پردازنده های سری Threadripper خود را معرفی کرد که در واقع پردازنده‌هایی قدرتمند برای کلاس دسکتاپ هستند.
این محصولات طبق معمول، از پردازنده‌های اینتل به شدت ارزان تر هستند. 1950X با 16 هسته، 999 دلار قیمت دارد و کلاک پردازشی آن بین 3.4 الی 4 گیگاهرتز تنظیم شده. اگر بخواهید با همین بودجه به سراغ اینتل بروید، می توانید پردازنده 10 هسته‌ای سری X را تهیه کنید. پردازنده 16 هسته‌ای اینتل، قیمتی برابر با 1699 دلار دارد.
رنگ و بوی این جنگ برای عاشقان سخت‌افزار آشناست. AMD در مجموع برای کسانی که می‌خواهند با کمترین بودجه، بیشترین ارزش به ازای سخت افزار را به دست بیاورند، انتخاب بهتری است. اما مسئله اینجاست که AMD هم برای چند سال کاری به ابر-پردازنده‌های کلاس دسکتاپ نداشته و حالا این شرکت هم مثل اینتل، قماری را با معماری Ryzen آغاز کرده است.
پردازنده Threadripper از AMD، در Cinebench R15 امتیاز 2876 را کسب کرده است. اگرچه این رتبه، پایین تر از پردازنده 16 هسته ای اینتل (با امتیاز 3200) است، اما باید توجه کرد که محصول AMD، قیمت 999 دلاری دارد و در اصل 699 دلار از محصول اینتل ارزان تر است.
مسیر پیش رو
سال‌ها طول خواهد کشید تا کاربران حرفه‌ای، پردازنده‌هایی با قدرت بیشتر از محصول 2000 دلاری اینتل نیاز داشته باشند. و البته در آن زمان، چیپ‌هایی با قدرت پردازشی بالا با قیمت مناسب تری به دست کاربران خواهند رسید.
اما این حقیقت که چنین پردازنده‌ای امروز وجود دارد، نشان می‌دهد که اولویت‌ها اینتل چه چیزهایی هستند. این شرکت بالاخره در حال توجه نشان دادن به نیاز گیک‌ها و طرفداران قدیمی‌اش است و امید دارد که از این توجه، پاسخ مالی مثبتی بگیرد.
