استفاده ازسونوگرافی درتشخیص بیماریهای ژنیکولوژی

Ultrasound in Gynecology
جهت بررسی اختلالات ژنیکولوژی از دستگاههای تشخیصی متعددی از قبیل سونوگرافی US،توموگرافی کامپیوتری CT و MRI استفاده می شود این مقاله به استفاده از سونوگرافی تشخیص به عنوان اولین ابزار ارزیابی اختلالات ژنیکولوژی تشخیصی به عنوان اولین ابزار ارزیابی اختلالات ژنیکولوژی تأکید دارد.در مواردی که سونوگرافی در بیماریهای خاصی از قبیل آندومتریوز و یا نئوپلاسمها از روشهای تشخیصی دیگری مانند MRI ویا CT استفاده می شود.
امروزه درکلیه مطبهای ژنیکولوژی و مراکزخدمات تشخیصی تصویربرداری، سونوگرافی کاربرد چشمگیری دارد. اعتماد بالای بیماران به سونوگرافی و هزینه کم آن،آن را به عنوان یک ابزار قابل استفاده اصولی در ارزیابی اختلالات ژنیکولوژی معرفی نموده است.بعضی از متخصصان از سونوگرافی واژینال (TVS) بصورت روتین جهت بررسی لگن استفاده می کنند،در حالیکه عده ای دیگر فقط در موارد مشکوک از آن استفاده می نمایند. استفاده از سونوگرافی واژینال بستگی به تجربه بالینی فرد انجام دهنده و ارتباط با زمینه های پاتوآناتومیک دارد.
درمواردی که سونوگرافی لگن تشخیص دهنده نباشد،جهت ترسیم بهتر ناهنجاریهای آناتومیکی از MRI و CT استفاده می شود. این دو وسیله در مراکز تشخیصی تصویری وجود دارند و هزینه آنها از سونوگرافی واژینال گرانتراست.اگرچه می توان جهت تشخیص قطعی،خصوصاً دربعضی اختلالات مانند آدنومیوزس که یافته های سونوگرافی آن ممکن است جزیی باشد بطورانتخابی ازآنها استفاده کرد.جهت Staging نئوپلاسم هم MRI و CT ممکن است ضروری باشد.MRI و CT نسبت به سونوگرافی وابسته به تجربه فرد انجام دهنده نیست، و تصاویرمقاطع مختلف را بدست می دهند.
این مقاله استفاده های رایج از روش های تشخیصی را در ارزیابی اختلالات ژنیکولوژیک بیان نموده و آنها را به تصویر کشیده است.بخش های کوچکتر این فصل به شایعترین اندیکاسیون های تصویربرداری در ژنیکولوژی اختصاص دارند.

دستگاه و تکنیک سونوگرافی
 

سونوگرافی تشخیصی لگنی ممکن است شکمی (TAS) یا واژینال (TVS) باشد.در نوع شکمی، رحم و آدنکس ها از طریق مثانه متسع شده تصویرمی شوند.درنوع واژینال جهت به تصویرکشیدن جزئیات رحم و تخمدان ها پروب داخل واژن قرار داده می شود.درسونوگرافی آبدومینال تصویرکلی از رحم وراگانها درقسمت پایین شکم به دست می آید و اگر تأثیر چربی یا مزاحمتهای روده و یا سایر ارگانهای مجاورنباشد،بهترین فرم بررسی لگن خواهد بود.بطورکلی برای توده های بزرگ مانند فیبرومهای شکمی که تا بیرون لگن کشیده شده اند بهتراست از سونوگرافی آبدومینال استفاده شود.درمورد خانمهایی که تخمدان ها درسطح قدامی قرار گرفته اند، سونوگرافی ابدومینال با مثانه پرتصویر بهتری از تخمدان ارائه می دهد. سونوگرافی واژینال رنگی داپلر خون جاری به طرف شکم و درون آن را نشان می دهد. همچنین برای افتراق توده های شکمی و تخمدانی و ارزیابی عروقی آنها می توان از این نوع سونوگرافی استفاده کرد.
سونوگرافی ازطریق شکم تصویرکلی لگن و ارگانهای لگنی را ارائه می دهد.جهت انجام این سونوگرافی مثانه باید کاملاً پر ومتسع باشد تا روده ها را به خارج از لگن راند. گاهی چربی زیر پوستی و چربی لگنی با افزایش انتشارامواج سونوگرافی مانع تصویردقیق و واضح می شود. سونوگرافی آبدومینال با ترانسدیوسر 3/5MHZ خطی یا Curve انجام می شود.محل استقرار پروب درسطح شکم و تخمدان ها است. تصاویر در مقاطع ساژینال،عرضی و مایل تهیه می شوند.سونوگرافی (Real Time)، دربررسی حرکات دودی روده ها و مواردی مانند ورود ادرار از حالب به مثانه مهم است.
احاطه به تصویر TVS زمانی که قله تصویربطرف بالا باشد بهتراست،با اینحال بعضی ها ترجیح می دهند که قله تصویر بطرف پایین باشد.بهرحال فرد امتحان کننده باید آشنا به صفحه اسکن و اعضای تصویر شده باشد.
TVS اطلاعات جزئی تری نسبت به TAS فراهم می کند که با تصاویر رحم در محور بلند و کوتاه بعنوان نشانگر مرکز لگن شروع می شود.بعد ازآن،فرد امتحان کننده پروب را بطرف آدنکس ها هدایت می کند از ورید ایلیاک داخلی بعنوان تعیین بستر تخمدان استفاده می شود.محل تخمدان بخصوص در افرادی که هیسترکتومی شده اندبسیارمتغیراست.ممکن است پروب به قسمت وسط واژن کشیده شود تا بتوان تصویر محورکوتاه رحم که آنتی فلکس می باشد را رویت کرد.رحم رتروفلکس به راحتی دیده می شود چون درمسیرمحور آناتومیک واژینال قراردارد.فرد امتحان کننده می تواند به آرامی فشارمختصری روی شکم وارد کند تا متوجه تحریک اعضاء مذکورشود.درصورتی که چسبندگی وجود نداشته باشد،باید رحم و تخمدان ها براحتی از هم جدا شوند و حرکت کنند(موقع جلودادن پروب).این علامت بعنوان علامت عضو لغزنده (اسلایدینگ) نامیده می شود که عدم وجود آن ممکن است دال بر وجود چسبندگی باشد.
TVS با پروب های مختلفی ازجمله انحنای خطی-الکترونیکی و مکانیکال سکتورانجام می شود(شکل 2).الکتروپروب های واژینال در فرکانس بالا عمل می کنند که بتوانند 10 سانتی متراول فیلد را نشان دهند.بعد از اینکه پروب با محلول ضدعفونی پاک شد باید با کاندوم پوشانده شود.برای راحتی بیمارپروب باید روی انگشتان فرد معاینه کننده که مدخل خلقی واژن را به آرامی فشارمی دهد قرار گیرد.شایعترین پروب مصرفی درTVS آنهایی هستند که اجزاء ترانس دیوسر چرخنده دارند(سکتور مکانیکال) و آنهایی که از المان های چند گیرنده ای تشکیل شده اند که سبب می شود تا موج با تحریک انتخابی الکترونیکی تشکیل شود(رشته انحنای خطی).طرح قسمت تصویری پروب،بنام فوت پرینت (footprint) نیز براساس شکل و اندازه تغییرمی کند.بهترین و جزئی ترین تصویر توسط پروب ترانسدیوسربا انحنای فشرده که دارای دنسیته خطی بالا
است اعمال می شود.پروب های ترانس واژینال با فوت پرینت کوچک و تنه کوتاه در زنان یائسه (بعلت کاهش قدرت اتساع واژن) استفاده می شود.
از تصاویرسونوگرافی می توان روی فیلم - کاغذ یا دیسک نوری کپی برداشت.در مواردی مثل هیستروسونوگرافی تصویری پروب براساس شکل و اندازه آن تغییر می کند. دراکثر موارد ترانسدیوسر پروب انحنای فشرده که دارای دانسیته خطی بالا است،بهترین تصویر را می دهد.
سونوگرافی داپلررنگی از طریق واژن (TV-CDS) اطلاعات آناتومیک TVS را با اطلاعات حاصل ازجریان خون درداپلر رنگی با هم می آمیزد.این وسیله گرانتراز TVS استاندارد است،ولی باید توجه داشت که CDS-TVS اطلاعات بهتری را در مورد توده های لگنی به دست می دهد.
TV-CDS جریان خون را در رحم و آدنکسها بررسی می کند.جریان بطرف یا داخل عضو بوسیله بررسی موجهای اندکس رسیو (RI)(سرعت ماکزیمم سیستولی منهای سرعت سیستولی حداقل تقسیم بر سرعت ماکزیمم سیتولی)اندازه گیری می شود.فرد باید علائم بین زاویه 30 و 60 درجه رگ را جهت بررسی ایده ال امواج بدست آورد.شکل موج،منعکس کننده تغییرات فراکانس با گذشت زمان است که ارتباط به سرعت دارد.کالرداپلراستاندارد براساس فرکانس با نشان دادن رنگ قرمز بعنوان جهت جریان بطرف پروب و رنگ آبی بعنوان جهت جریان دورازپروب نمایان می شود.
تکنیک TV-CDS وابستگی بسیار زیادی به اپراتوردارد ولی اطلاعات مهمی در مورد جریان خون به رحم وضمائم می دهد. براساس اندیکاسیون بالینی،بررسی جریان خون شریانی و ورودی به رحم و ضمائم انجام می شود که شامل بررسی جریان خون شریان رحمی و شاخه های آدنکسال آن و شریان تخمدانی و شاخه های آن است. درحال حاضراسکنرهای سازنده های مختلف،حساسیت های متفاوتی را نشان می دهند.

بیماریهای آندومتریال
 

بعلت نزدیک بودن پروب ترانس واژینال به رحم،آندومتر دراکثر موارد جزئیات بیشتری بررسی می شود،ولی بررسی اندومتر احتیاج به انجام تکنیک درست دارد.چون آندومترشکل غیرژئومتریک دارد،خطاهای اپراتورمی تواند باعث تشخیص ضخامت کاذب زیاد یا کم شود.این نکته حائزاهمیت است که آندومتر را در بزرگترین مقطع طولی رحم و در حداکثر ضخامت فوندال رحم اندازه گیری کنیم که این معرف اندازه گیری دو لایه آن است.سطح آندومتر ازنظر صاف یا نازک بودن نیز باید تعیین شود.
TVSرل مهمی در بررسی بیمارانی که خونریزی واژینال ناشناخته دارند،بازی می کند.این نکته مهم است که ازنظرکلینیکی احتمالات تشخیصی بیماران با خونریزی واژینال قبل از یائسگی با بعد از یائسگی متفاوت است.عموماً خونریزی واژینال قبل از یائسگی با عدم تخمک گذاری همراه است درحالی که پاتولوژی های مختلف مثل اندومتریت آتروفیک-هیپرپلازی و کانسر بعد ازیائسگی شایعتراست.درسنین تولید مثل،آندومتر براساس زمان سیکل قاعدگی و توسعه فولیکول تخمدانی تغییرمی کند.
در فازقاعدگی،آندومترطبیعی بین 3تا5 میلی مترضخامت دارد با مختصر اکوژنیسیته، همانطورکه آندومتر تا حدود تخمک گذاری رشد می کند شکل چند لایه با ضخامت بین 5 تا 8 میلی مترایجاد می شود.لایه داخلی اکوژن معرف لایه بازال و لایه خارجی معرف لایه فونکسیونل است.بعلاوه،فاصله اکوژن مرکز معرف باز پس زدن موکوس سرویکال است.درفاز ترشحی،آندومترکاملاً اکوژن و بین 12تا14 میلی متراست.
دربیماران پیش از یائسگی آندومتریت یا فیبروئید رحم اکثراً همراه با سیکل های بدون تخمک گذاری است.اثر فیبروئید روی آندومتردرمورد میوم ساب موکوس با جابجایی آندومترنمایان می شود.آندومتریت باعث افزایش مشتقات آندومتر و گاهاً مایع داخل حفره ای می شود.مایع داخل حفره ای در زنان ممکن است بعد ازیائسگی دیده شود.چنانچه ضخامت یک لایه ای آندومتر کمتراز 4 میلی متر باشد پدیده ای خوش خیم تلقی خواهد شد.
فیبروئیدها باعث بهم خوردن نظم عضله های میومترمی شوند و بطور تیپیک هیپواکو بوده یا درمقایسه با میومترطبیعی اکوژنیسیته مخلوط دارند.بعضی فیبروئیدها دچارکلسیفیکاسیون هستند.پدیکول فیبروئید ساب سروز در زمان سونوگرافی نمایان است(یا درموقع معاینه لمس می شود). فیبروم ساب موکوس تا حفره رحمی ادامه داشته و آندومتر نازک روی آن را جابجا می کند.این ضایعات در موقع سونوهیستروگرافی بهتر نمایان می شوند. بندرت فیبروئید بعنوان توده توپردرناحیه آدنکسال دیده می شود که معرف انواع داخل لیگامانی یا پدیکوله است.
TVS بالاترین رل تشخیص را در خونریزی های ناشناخته قبل یا بعد از یائسگی دارد.بطورکلی ضخامت آندومتر کمتراز 5 تا 8 میلیمتربعد از یائسگی در زنی که تحت درمان دارویی نیست،طبیعی است.شکل آندومترنیز در بررسی ها مهم است زیرا تغییرات کیستیک کوچک در پولیپ های کوچک یا درمصرف تاموکسی فن و درمیومترزیرلایه آندومتردیده می شود.TVS در مواردی که آندومتر ضخیم باشد ممکن است معرف هیچرپلازی باشد ولی ازنظرهیستولوژی اختصاصی نیست. دراین مورد ممکن است بیوپسی آندومتر یا کورتاژ تشخیصی مورد نیاز باشد.ناحیه زیر آندومتردرمواردی که ضخامت آندومتر وجود دارد باید بررسی شود و اگر نامنظمی دیده شود نفوذ میومتررا باید در نظر گرفت.
TVS رل مهمی درتعیین افراد کاندید بیوپسی آندومتردارد.آندومترکمتر از 5 میلی متر مشخصه آندومتریت آتروفیک است در حالی که آندومتربیشتر از 6 میلی متر ممکن است نشان دهنده هیستولوژی غیرطبیعی باشد.براین نکته تاکید کرد ضخامت که آندومترباید دقیقاً اندازه گیری شود،چون تکنیک غلط یا فیبروئید مجاور می تواند اندازه گیری را واقعی سازد.
TVS نیزبهترین وسیله ارزیابی خونریزی های ناخواسته در زمان هورمون درمانی است.براساس رژیم های دارویی متفاوت، ضخامت آندومتر باید کمتر از 8 میلی متر باشد.دربعضی بیماران که استروژن و پروژسترون استفاده می کنند تا 3 میلی متر اختلاف درضخامت ممکن است دیده شود که بستگی به این مسئله دارد که سونوگرافی درچه زمانی از چرخه قاعدگی انجام شده باشد.همینطور بیمارانی که تاموکسی فن مصرف می کنند بطور سریال نیاز به سونوگرافی TV جهت بررسی ضخامت و نامنظمی آندومتر دارند چون در این گروه هیپرپلازی و کانسر شایع تر است.بعضی افراد نقاط کیستیک ظریف درمیومتر داخلی را که معرف آدنومیوز(با عود فعالیت)است را در بیمارانی که تاموکسی فن مصرف می کنند،گزارش کرده اند.
سونوهیستروگرافی که طی آن تزریق سالین درحفره رحمی صورت می گیرد در مواردی انجام می شود که در TVS انجام شده روتین،شک به پولیپ یا فیبروز ساب موکوس وجود داشته باشد.دراین تکنیک از کاتتری نازک یا لوله تلقیح بعنوان وسیله ای برای تزریق سالین بداخل حفره رحمی استفاده می شود.پولیپ ها بطور تیپیک ساختمانی اکوژن دارند که بداخل حفره نفوذ کرده است.درحالی که فیبروئیدهای ساب موکوس اکثراً هیپواکوئیک هستند.این عمل بسیار مورد قبول بیماران بوده و باید درفاز فولیکولر انجام شود.بعلاوه، در بیماران نازا می تواند چسبندگی رحمی را تشخیص دهد. لازم به ذکراست که چسبندگی رحمی بصورت لایه های اکوژن نازک بین دو لایه اندومتر دیده می شود.
موقعی که آندومتر ضخامت بسیار زیاد و شکل غیرعادی دارد باید کانسرآندومتر در نظر گرفته شود.بیشتر مطالعات ضخامت بیش از 9تا 10 میلی متر را در کانسرآندومترگزارش می کنند.با بررسی فضای هیپواکو بین میومتر و آندومتر می توان احتمال نفوذ کانسر را مطرح کرد. نفوذ تومور معمولاً ساختار این لایه را برهم می زند.درموارد مشکوک یا مشکل،MRI با کنتراست می تواند به عنوان وسیله ای ثانویه برای بررسی بیشتر میومتراستفاده شود.

توده های لگنی
 

سونوگرافی های TA و TV وسیله ای برای بررسی محل محتویات داخل توده و اختلالات همراه در بیماران با توده های لگنی می باشند،توده های بزرگتر از 10 سانتی متربهتراست از راه سونوگرافی شکمی بررسی شوند.
TVS اطلاعات مهمی در مورد محل استقرار توده نسبت به رحم و تخمدان می دهد.سونوگرافی داپلررنگی تست ثانویه ای است که برای بررسی واسکولاریته در موارد پیچش احتمالی یا ارزیابی خوش خیمی یا بدخیمی توده مورد استفاده قرار می گیرد.نکات مهم تشخیصی براساس محل و محتویات داخل کیست درجدول شماره 1 نشان داده شده است.
کیست های فیزیولوژیک،دیواره ای صاف بدون سپتوم های داخلی دارند. محل آنها در تخمدان با TVS اثبات می شود.این تکنیک بعد ازیائسگی بدون علامت کاربرد مهمی دارد،چون دریک مطالعه زنان تا 15% کیست تخمدان داشته اند که این کیست ها درعرض 6 ماه تا یک سال ممکن است کوچک یا بزرگ شوند.احتمال بدخیمی آنها را باید با تست هایی مثل CA-125 ارزیابی کرد.در زنان قبل از یائسگی تشخیص ضایعات کیستیک که خودبخود بهبود می یابند.از مواردی که بطور دائم بزرگ می شوند مهم است.کیست جسم زرد هموراژیک بطورمشخص رشته های نازک فیبرینی اکوژن درتوده های هیپواکو با دیواره ای تا حدودی ضخیم و نامنظم دارد.جریان با امپدانس پایین مشخصه جسم زرد هموراژیک است.

جدول 1 :تشخیص افتراقی توده های لگنی با TAS و TVS
 

موقعیت	قوام داخلی
	کیستیک	کمپلکس	توپر(SOLID )
تخمدان	کسیت فیزیولوژیک کسیت های نئوپلاستیک	کسیت درموئید کیست های نئوپلاستیک کیست های هموراژیک آبسه  لوله ای -تخمدانی	متاستازها تومورهای توپر تخمدان فیبروم
آدنکسال	کیست مجاور تخمدان	آندومتریوم	تومور لوله ای
خارج تخمدانی	هیدروسالپنکس	-	-
رحم	کیست تکاملی	فیبروئید دژنره	فیبروئید پایه دار
سایر موارد	-	مالفورماسیون شریانی –وریدی دیورتیکولوز آپاندیسیت کومپلیکه	لنفاد نوپاتی

ازطرف دیگر وجود برجستگی های پاپیلریا سپتومهای نامنظم و ضخیم معمولاً همراه با تومورهای تخمدان می باشد.یافته های مورفولوژیک ابتدایی کانسر تخمدان ممکن است ضعیف باشد ولی وجود نامنظمی داخلی ثابت دریک توده در بیماران با ریسک فاکتور،احتمال بدخیمی را مطرح می سازد.
اگرچه اشکال سونوگرافیک توده ها غیراختصاصی است ولی برخی ازاین اشکال با درجه اختصاصی بالایی همراه است.یکی از اینها تصویر Ground glass آندومتریومی است که حاوی لخته ارگانیزه می باشد.یافته دیگرنقاط یا مناطق اکوژنیک درکیست درموئید است.در بعضی موارد کیست درموئید اکوهایی که ازhair ball خارج می شوند دیده می شود. بابالا بردن میزان دقت دستگاه سونوگرافی دیدن منطقه ای اکوژن در یک تخمدان طبیعی شایع است.اگر کیست درموئید در یک تخمدان دیده شود،بررسی تخمدان مقابل از نظر وجود کیست درموئید حائز اهمیت است زیرا در15% موارد کیست درموئید دو طرفه وجود دارد.
TV-CDS بررسی تکمیلی توده های لگنی از نظرپتانسیل بدخیمی است. برای دستیابی به بهترین نتیجه،یافته های TV-CDS باید با یافته های مورفولوژیک و بالینی تطبیق داده شود.این تکنیک اگرچه محدودیت هایی دارد ولی درارزیابی قبل از عمل توده های لگنی کمک کننده است.بستگی به تعداد سری های مطالعه شده دقت تشخیصی 80 تا 90 درصد در مورد این روش گزارش شده است.باید پذیرفت که مقداری Overlap امپدانس دربعضی کیست های فونکسیونل و تومورها وجود دارد.با اینحال در زمینه های بالینی صحیح TV-CDS اعتماد بیشتری نسبت به TVS درتشخیص ضایعات خوش خیم از بدخیم ایجاد می کند.
ضایعات بدخیم بطورغیرطبیعی امپدانس پایینی دارند.یک علامت کاهش امپدانس عروقی درعروق تومورها دیده می شود.بطورکلی بدخیمی ها تمایل به جریان پایین امپدانس با توده های عروقی در مناطق غیرطبیعی دارند.این تست بعد از یائسگی حساسیت بیشتری دارد.چون ضایعات التهابی لگنی یا آندومتریوم یا جسم زرد هموراژیک نیزمی توانند جریان پایین امپدانس را نشان دهند.
وقتی TV-CDS با TVS همراه می شود رل مهمی را در بررسی زنانی که در معرض خطرکانسرتخمدان هستند ایفا می کند.قراردادن آن در برنامه های تشخیصی ابتدایی وسیله خوبی برای تشخیص ابتدایی تومورهاست. مشکل اصلی در غربال گری کانسرهای تخمدان شیوع پایین آن است.با یافتن زنان با ریسک بالا و ادامه بررسی های تخمدانی و آندومتریال این بررسی ها ارزش بیشتری در ابتدایی ترین مراحل پیدا می کند.
بعضی گزارشات حاکی از 2 مورد کانسر تخمدان یا آندومتر در 1000 زن است که تحت غربالگری قرار گرفته اند.اطلاعات داده شده باید شامل موارد بیماران زیاد در طی سالیان متعدد باشد تا بتوان موثر بودن غربالگری را تأیید کرد.

درد لگنی
 

TVS رل مهمی در بررسی بیماران با دردهای لگنی دارد.TVS می تواند بزرگی تخمدان و وجود فولیکول های نارس در سطح تخمدان که درتخمدان پلی کیستیک دیده می شود را تشخیص دهد.
سونوگرافی داپلررنگی می تواند جریان طبیعی یا غیرطبیعی را در تخمدان بررسی کند.ازآنجایی که جریان سیاهرگ اولین جایی است که در تورسیون تحت تأثیر قرار می گیرد CDS می تواند در تشخیص کمک کننده باشد.عدم وجود جریان سیاهرگی در یک سونوگرافی کالرداپلردقیق می تواند احتمال تورسیون را مطرح نماید. به این موضوع باید دقت کرد که خطا در نسبت Gray scale به تقدم رنگ ممکن است به تشخیص غلط تورسیون بیانجامد.بنابراین لازم است که جریان در حدود آدنکس بررسی شود تا اثبات شود که عدم وجود جریان حقیقی است.یافته های CDS در تورسیون تخمدان به کامل بودن و مزمن بودن این بیماری هم ارتباط دارد. جریان در رگهای تغذیه کننده (علی رغم وجود پیچش)معمولاً دیده می شود.CDS همچنین می تواند برقراری جریان را پس از رفع تورسیون اثبات کند.
تورسیون لوله بطور مجزا نادرمی باشد که ممکن است در کسانی که جراحی بستن لوله های دو طرفه داشته اند دیده شود.CDS ساختمانی دوکی شکل و مجزا از تخمدان را نشان می دهد که یا جریان دیاستولیک ندارد و یا جریان دیاستولیک آن معکوس شده است.
یکی از علل شایع دردهای لگنی کیست هموراژیک می باشد.قسمت هموراژیک بطور تیپیک جریانی را نشان نمی دهد.در حالی که بافت طبیعی تخمدان جریان سرخرگی سیاهرگی را نشان می دهد. آندومتریوم امواج مختلفی را نشان می دهد که بستگی به زمان معاینه بیمار دارد در فاز قاعدگی،امپدانس پایین معرف خونریزی فعال در توده است درحالی که در زمانهای دیگر سیکل،به علت لخته ارگانیزه امپدانس بالایی دید می شود.
آدنومیوزیس ممکن است تغییرات کمی را در TVS نشان دهد که شامل نقاط نامرتب اکوژن درمیومتر زیرآندومتر می باشد. بندرت فضاهای کیستیک حقیقی در میومتر دیده می شود.واسکولاریته آدنومیوز نسبت به فیبروئید منتشرتراست که نشان دهنده تیپ جریان سطحی لبه ای می باشدMRIبا کنتراست ممکن است در جهت اثبات آدنومیوز استفاده شود.
هرفرد باید فکر مواردی مثل آپاندیسیت یا سنگ کلیه را بعنوان علل غیرژنیکولوژیک در ذهن داشته باشد.درTVS آپاندیسیت، توده ای دوکی شکل و غیرقابل کمپرس در قسمت پایین و راست شکم که دیواره ای ضخیم (بیش از6 میلی متر) دارد را می بینیم.بهترین راه بررسی درموارد احتمالی آپاندیسیت انجام سونوگرافی شکمی است که همزمان فشار ثابت مختصری روی شکم وارد می کنیم.درصورت پارگی،مایع اطراف آپاندیس غیر طبیعی دیده می شود. در فاز حاد،افزایش جریان خون در اطراف آپاندیس دیده می شود.TVS همچنین می تواند سنگ کلیه را در قسمت پایین حالب نزدیک مثانه دربعضی بیماران نشان دهد. جریانات ادراری حالب بطور واضع در CDS دیده می شود و ساختمانهای اکوژن در قسمت پایین حالب در پایه مثانه قابل رویت است.

نازایی
 

TVS اطلاعات مهمی را در بررسی بیماران نازا فراهم می کند که شامل بررسی متوالی رشد فیولیکولی و بررسی ضخامت و شکل آندومتراست. تعداد فولیکولها و اندازه نسبی آنها نیزتعیین می شود.قطرفولیکول رسیده حدود 18 تا 20 میلی مترو ضخامت ایده آل آندومتر قبل از تخمک گذاری بین 7 تا 11 میلی متر است.چند لایه بودن آندومتر احتمال لانه گزینی را افرایش می دهد.

اعمال هدایت شده از طریق سونوگرافی
 

TVS مسیرواقعی عبور سوزن را به منطقه مورد نظرنشان می دهد.برای این هدف وسیله هدایت سوزن به تنه پروب می چسبد تا ازمسیر واقعی مطمئن شویم.این تکنیک برای تخلیه فولیکولی یا تخلیه ضایعات کیستیک مورد استفاده قرار می گیرد.کیست های پریتونئال و بقایای تخمدانی و آبسه های توبواوارین از این راه تخلیه می گردند.بعضی افراد تخلیه سوزنی آندومتریوم را در مواردی که جراحی قبلی داشته اند،انجام داده اند.
سونوگرافی ترانس رکتال را می توان برای هدایت انجام دیلاتاسیون و کورتاژ در مواردی که سرویکس دیده نمی شود، استفاده کرد.موقعیت دیلاتاتورنسبت به سوراخ خارجی سرویکس دیده می شود. بمحض اینکه دیلاتاتور وارد سوراخ شد از سونوگرافی شکمی برای تعیین محل آن در رحم استفاده می شود.همینطور TAS می تواند برای تعیین محل Uterine Tandem در موارد رایوتراپی استفاده شود.

حاملگی نابجا
 

TVS وسیله دقیقی برای تشخیص حاملگی نابجا است..در TVS وجود توده ای گرد و مجزا از تخمدان در بیماری که حاملگی داخل رحم در او تشخیص داده نشده را مشکوک به EP می کند.حلقه لوله ای بدون مایع اطراف نشان دهنده EP پاره نشده است. یافته دیگر وجود مایع داخل صفاقی اکوژنیک است.با این روش جسم زرد را ازEP تشخیص می دهیم.لازم به یادآوری است که جسم زرد در حدود تخمدان قراردارد.
سونوگرافی داپلررنگی ممکن است اطلاعات بیشتری در مورد EP بدهد. CDS نقشه عروقی را نشان می دهد که تخمدان را ازسایر اعضا آندکسال مجزا می کند.واسکولاریته EP از هیپوواسکولرتا هیپرواسکولر متغیراست و شکل موجی اختصاصی ندارد.شکل موجی جریان دیاستولیک معکوس درEP با نسج تروفوبلاستیک نکروزه دیده می شود.

روشهای دیگر تصویر برداری
 

MRI وسیله ای بسیار عالی برای بررسی بیماریهای لگنی است.این بیماری ها شامل آدنومیوزیس،آندومتریت و توده های لگنی مثل کیست درموئید می باشد. با MRI در سطوح مختلف تصویری،اعضاء لگنی بررسی شده،و می تواند لنفادنوپاتی همراه با تومورها را نیزتشخیص دهد.MRI پیشرفته می تواند حتی درجه نفوذ سرطان آندومتر را به داخل میومتر بررسی کند.
اسکن کامپیوتری توموگرافیک بخصوص برای بررسی لگن استخوانی استفاده می شود که در نوع مارپیچی از دقت بالاتری برخورداربوده و زمان اسکن کمتراست.از MRI یا CT می توان برای بررسی آبسه های داخل شکمی استفاده کرد.
استفاده ازسونوگرافی واژینال با کنتراست، وسیله ای امیدوارکننده برای بازبودن لوله هااست که معمولاً بعد ازهیستروسونوگرافی انجام شده و منجر به تجمع مایع اطراف تخمدان می شود.خروج ماده اکوژنیک از فیمبریا در لوله سالپنکس بازبخوبی دیده می شود.
منبع:مامایی و بیماریهای زنان دنفورث(جلد دوم)
/ج