مسجد (موزه) رانگونی‌ها

مسجد جامع رانگونی‌ها در حدود سال 1300 در جنوب غربی پالایشگاه آبادان و درکنار اروند رود و نقطه صفر مرزی همجوار با کشور عراق ساخته شده است.

این مسجد با موافقت شرکت نفت، توسط کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان ساخته شده است.

این مسجد با تقاضای عده‌ای از مسلمانان سنی مذهب شبه قاره هند که عمدتا مهاجرانی از اهالی رانگون پایتخت میانمار بوده و در پالایشگاه نفت آبادان مشغول به کار بوده‌اند احداث شده و به همین دلیل نام مسجد رانگونی‌ها گذاشته شده است.

مسجد رانگونی‌ها، به سبک معماری شبه قاره هند با گچبری‌هایی زیبا و برجسته و آرایه‌هایی سیمانی و منحصربفرد دارای شبستان، حیاط اصلی و مأذنه و در پیشانی بنا نقشینه‌ای منقش به آیه بسم الله الرحمن الرحیم می‌باشد.

تزئینات مسجد رانگونی‌ها شباهت زیادی به گچ‌بری برهشته دارند با این تفاوت که با سیمان انجام گرفته و در واقع سیمان‌بری می‌باشد.

گفته می‌شود بعضی از مصالح ساختمانی، خاصه رنگ‌های به کار رفته اولیه در نقش و نگاره‌ها از هندوستان تامین شده است.

یکی از ویژگی‌های بارز مسجد محراب گلگونه‌ای است که به شیوه خاصی ایجاد شده است. محراب در میان انبوهی از اشکال هندسی و نقوش اسلیمی تزئین شده، رنگ‌های گوناگون و طرحهای نقش بسته بر دیوارهای محراب نمادی از بهشت برین است.
متولی مسجد شیخ عبدالرشید مندل بود و امامین جماعت آن، شیخ قادری هندی، حاج آقا رنگونی و سپس محمد اسلم راجا بودند.

مسجد رانگونی‌های آبادان در جنگ تحمیلی ایران و عراق صدمات زیادی دید. پس از جنگ مرمت شد و در سقف مسجد ترکیبی از لوله‌های نفت، ریل راه آهن و آرماتور به کار رفته است.

مسجد رانگونی‌ها در 23 دی 1388 و همزمان با سومین سفر هیات دولت دهم به عنوان موزه اسناد تاریخی و خطی مورد بازگشاسی قرار گرفت.

در این موزه نسخه‌هایی از قرآن‌های خطی و همچنین اسناد تاریخی مربوط به اواسط دوره قاجار تا پهلوی اول شامل مکاتبات مالی و تجاری تجار ایرانی مقیم هندوستان و انگلستان با ایران و همچنین انواع سفته، برات، صورت ریز معاملات و نامه‌های تجاری نگه‌داری و نمایش داده می‌شود.
مسجد رانگونی‌ها در شهرستان آبادان، خیابان امام خمینی(ره)، روبه‌روی انبار دارویی پالایشگاه و در جوار اروند رود قرار دارد.

مسجد رانگونی‌ها 9 فروردین سال 1378 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 2289 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.