۳ سوال پیرامون رجعت

آیـا در قـرآن شـریـف بـر مـسـأله رجـعـت دلیل داریم ؟

پاسخ :
آرى ! در قـرآن کـریـم آیـات مـتـعـددى اسـت کـه امـامـان اهـل بـیـت عـلیـهـم السـلام آنـهـا را به مساءله رجعت تفسیر کرده اند. و روشن است که امامان مـعـصـوم علیهم السلام مترجمان و مفسران حقیقى وحى الهى هستند. قرآن در خانه آنان فرود آمده و صاحبان خانه از آنچه در خانه است از همگان آگاهتر و داناترند.
پـیـش از آوردن نـمـونه هایى از آیات قرآن در این مورد، توجه شما خوانند گرامى را به ایـن نـکـتـه مـعـطـوف مـى دارم کـه بـرخـى از دانـشـمـنـدان مـعاصر، 76 آیه از آیات را که تاءویل به رجعت شده است گرد آورده اند و اینها غیر از انبوه روایات در این مورد است که از آنها سخن خواهد آمد.
و این مطلب شگفتى هم ندارد چرا که اصل رجعت از موضوعات عقیدتى است . طبیعى است که بر آن تاءکید شده باشد.

نمونه هایى از آیات

1ـ ((وَ یَوْمَ نحْشرُ مِن کلّ‌ِ أُمّةٍ فَوْجاً )) (1)
یـعـنـى : و آن روز کـه از هـر امـتـى ، گـروهـى از کسانى را که آیات ما را دروغ انگاشتند محشور گردانیم .
از امـام صـادق عـلیـه السـلام روایـات مـتـعـددى در تاءویل این آیه شریفه در مورد رجعت رسیده است ؛ از جمله این روایت است که :
مـردى بـه اما صادق علیه السلام گفت : ((اهل سنت مى پندارند که این آیه شریفه که مى فرماید: ((وَ یَوْمَ نحْشرُ مِن کلّ‌ِ أُمّةٍ فَوْجاً )) در مورد روز قیامت است .))
امـام صـادق عـلیـه السـلام فـرمـود: ((آیـا خـداوند در روز رستاخیز از هر امتى گروهى را مـحشور مى سازد و بقیه آنان را وا مى گذارد؟ هرگز! این در مورد رجعت است که برخى را زنده مى سازد. این آیه شریفه در مورد قیامت است که مى فرماید:
((وَ حَشرْناهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنهُمْ أَحَداً.)) (2)
یعنى : و همه آنان را گرد خواهیم آورد و هیچ یک را فروگذار نخواهیم کرد.
و نـیـز در مـورد آیـه شـریـفـه ((وَ یَوْمَ نحْشرُ مِن کلّ‌ِ أُمّةٍ فَوْجاً .)) فرمود:
((هـمـه انسانهاى با ایمانى که بناحق کشته شده باشند رجعت مى کنند و پس از آن از دنیا مى روند. رجعت براى مؤ منان خالص و نیز کافران محض است .)) (3)
میان سید اسماعیل حمیرى شاعر حقگوى شیعه و ((سوارالقاضى )) در مجلس ((منصور)) خلیفه عباسى ، مناظره ظریفى درگرفت که خلاصه اى از آن ترسیم مى گردد:
قاضى دستگاه خلافت با اشاره به سید حمیرى به خلیفه گفت : ((این مرد به رجعت معتقد است .))
سید پاسخ داد: ((اما در مورد گفتار قاضى ، من به آنچه قرآن شریف بر آن رهنمون است ایمان دارم . و این است که مى فرماید:
((وَ یَوْمَ نحْشرُ مِن کلّ‌ِ أُمّةٍ فَوْجاً .))
و در آیه دیگرى مى فرماید:
((وَ حَشرْناهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنهُمْ أَحَداً.))
از این دو آیه شریفه دریافت مى شود که دو حشر و نشر و زنده شدن هست ، یکى از آن دو، عـمـومـى و هـمـگـانـى اسـت و در روز رسـتـاخـیـز اسـت و دیـگـرى خـصـوصى که همان رجعت گروههایى باشد... که ما بر آن معتقدیم .))
2ـ (( إِنّا لَنَنصرُ رُسلَنَا وَ الّذِینَ ءَامَنُوا فى الحَْیَوةِ الدّنْیَا وَ یَوْمَ یَقُومُ الأَشهاَدُ.)) (4)
یعنى : ما پیام آوران خویش و ایمان آوردگان را در زندگى دنیا و در روز قیامت که شاهدان براى شهادت به پاى مى خیزند یارى مى کنیم .
از امـام صـادق عـلیـه السـلام در مـورد ایـن آیـه شـریـفـه سـؤ ال شده است که فرمود:
((بـخـداى سـوگـند که این یارى رسانى ، در رجعت خواهد بود. آیا نمى دانى که بیشتر پـیـامـبـران خـدا در دنـیـا بـه پـیـروزى ظـاهـرى نـرسـیـده و بـه شـهـادت نـائل آمـدنـد، هـمـینگونه امامان راستین ؟ با این بیان این وعده پیروزى در هنگام رجعت خواهد بود.)) (5)
3ـ ((رَبّنَا أَمَتّنَا اثْنَتَینِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَینِ .)) (6)
یعنى : پروردگارا! ما را دو بار میراندى و دو بار زنده ساختى ...
امام باقر علیه السلام فرمود: این آیه شریفه مخصوص گروههایى است که پس از مرگ بار دیگر به همین دنیا رجعت مى کنند.)) (7)
این پرتویى که از آیات شریفه که امامان اهل بیت علیهم السلام بوسیله آنها بر مساءله رجـعـت اسـتـدلال نموده اند. این اصل رجعت بصورت سربسته و کلى است که در این رابطه توضیحات لازم خواهد آمد.
*******

آیا در روایاتى دلیلى براى رجعت هست ؟

جـواب : ((آرى ! روایـاتـى کـه از رجـعـت سـخـن مـى گـویـد بـسـیـار اسـت و بـر دو بخش قابل تقسیم مى باشند:
1ـ روایاتى که به صراحت از رجعت سخن دارند.
2ـ زیـارتـهـایى که بوسیله آنها، امامان راستین را زیارت مى کنیم . و نیز دعاهایى که در مـنـاسـبـتـهـاى گـونـاگـون خـوانـده مـى شود که از هر دو دسته مى توان بر مساءله رجعت استدلال کرد.
روایـات ، کـه دلالتـشـان روشـن اسـت . امـا زیـارتـهـا و دعـاهـا نـیـز بـدان دلیـل کـه از ائمـه مـعـصـومین علیهم السلام رسیده است ، درست همانند روایات است و داراى پیام .
براى نمونه :
1ـ ماءمون خلیفه عباسى از حضرت رضا علیه السلام پرسید:
((یا اباالحسن ! ما تقول فى الرجعة ؟))
یعنى : در مورد رجعت چه مى فرمایید؟
امام علیه السلام فرمود:
((انـهـا الحـق ، قـد کـانـت فـى الامـم السـالفـة و نـطـق بـهـا القـرآن و قـد قـال رسـول الله (ص ): یـکـون فـى هـذه الامـة کـل مـا کـان فـى الامـم السـالفـة ، حـذو النعل بالنعل ...)) (8)
یـعـنى : رجعت درست است و در میان امتهاى پیشین بوده است و قرآن از آن سخن گفته است . و پیامبر(ص ) فرمود: ((در این امت ، درست همه آنچه در امتهاى پیشین رخ داده است بى کم و کاست همانگونه رخ خواهد داد.))
2ـ امام صادق علیه السلام فرمود:
((ایـام الله ثلاثة : یوم یقول القائم و یوم الکرة (اى الرجعة ) و یوم القیامة .)) (9)
یعنى : روزهاى خدا سه روز است :
روز قیام قائم ،
روز رجعت ،
روز رستاخیز.
*******

چه کسانى رجعت خواهند نمود؟

پـس از ایـنـکـه در پـرتـو قـرآن و روایـات و عقل ثابت گردید که : ((رجعت یک واقعیت تردیدناپذیر قرآنى و اسلامى و عقلى است .)) اینکه جاى این سؤ ال است که : ((چه کسانى رجعت خواهند کرد؟))
پاسخ این است که : منظور از رجعت عبارت است از:
1ـ بازگشت امامان معصوم علیهم السلام به دنیا، به اراده حکیمانه خدا.
2ـ زنـده شـدن بـرخـى از مـردگـان به اراده خدا و خروج آنان از قبر به هنگامه ظهور امام مهدى علیه السلام .
در مورد بازگشت برخى از مردگان به زندگى دنیا در بحث گذشته اندکى گفتگو شد.
1ـ امام صادق علیه السلام فرمود:
((...ان الرجـعـة لیـسـت بـعـامـة و هى خاصة ، لا یرجع الى الدنیا الا من محض الایمان محضا، او محض الکفر محضا.)) (10)
یـعـنـى : رجـعـت بـراى همه مردم نیست ، بکله براى گروههایى خاص است : مؤ منان خاص و کافران محض .
2ـ مـفـضـل آورده اسـت کـه در حـضـور امـام صـادق عـلیـه السـلام از قـائم آل مـحـمـد(ص ) و اصحاب او که در انتظارش از دنیا مى روند سخن به میان آمد، آن حضرت فرمود:
((اذا قام اتى المؤ من فى قبره ، فیقال له : یا هذا! انه قد ظهر صاحبک ، فان تشاء ان تلحق به فالحق و ان تشاء ان تقیم فى کرامة ربک فاقم .)) (11)
یـعـنـى : هـنگامى که قائم قیام کند فرستاده اى کنار قبر مؤ من مى آید و به او مى گوید: ((هان اى بنده خدا! امام تو قیام کرده است . اگر مى خواهى به او بپیوندى بپاخیز و اگر نـمـى خـواهـى و بر آن هستى که همچنان در جوار رحمت پروردگارت اقامت گزینى ، همینجا اقامت کن .))
3ـ و نیز امامان اهل بیت علیهم السلام شیعیان خویش را دستور به دعا و نیایش به بارگاه خدا مى داند تا از خدا بخواهند که آنان را پس از ظهور حضرت مهدى علیه السلام به دنیا بازگشت دهد تا آنان روزگار مبارک و پرشکوه حکومت او را درک نمایند.
آنـان بـه پـیـروان خـویش دعاهاى ارزنده و پرمحتوایى را براى این خواسته مخصوص مى آمـوخـتند که براى نمونه به فرازهایى از آنها که اشاره به رجعت و بازگشت برخى از مردگان به دنیا در عصر ظهور دارد، مى نگریم .
1ـ امام صادق علیه السلام در دعاى عهد که از آن گرامى روایت شده است مى فرماید:
((...اللهـم ان حـال بینى و بینه (اى الامام المهدى ) الموت ـ الذى جعلته على عبادک حـتـمـا مـقـضـیا ـ فاخرجنى من قبرى مؤ تزرا کفنى ، شاهرا سیفى مجردا قناتى ! ملبیا دعوة الداعى ...)) (12)
یـعـنـى : بـار خـدایـا! اگـر مـیـان من و او، قانون مرگ که آن را بر بندگانت مقرر داشتى حـائل شـد، مـرا از قـبرم بیرون آور در حالى که کفن خود را برکمر بسته و با شمشیر از نیام کشیده و نیز، برافراشته در شهر و بیابان لبیک گوى او باشم .
2ـ و نیز در زیارت حضرت هادى و حضرت عسکرى علیهماالسلام است که :
((... و ان حـال بینى و بین لقائه الموت الذى جعلته على عبادک حتما و اقدرت به عـلى خـلیـقـتک رغما ـ بابعثنى عند خروجه ظاهرا من حفرتى ، مؤ تزرا کفنى ـ حتى اجاهد بین یـدیـه ، فـى الصـف الذى اثـنـیـت عـلى اهل فى کتابک ، فقلت : ((کَأَنّهُم بُنْیانٌ مّرْصوصٌ .))(13)
((اللهم ! انى ادین بالرجعة ، بین یدى صاحب هذه البقعة ...)) (14)
یـعـنـى : و اگـر میان من و امام مهدى علیه السلام و ظهور و دیدارش ، قانون مرگ که آن را بـصـورت یـک اصل تخلف ناپذیر طبیعى بر بندگان مقرر و بر خلاف میلشان بر آنها مـسـلط سـاخـتـى ، حـائل شـد از بارگاهت مى خواهم که مرا به هنگام ظهور او از آرامگاهم در حـالى کـه کـفـن خویش را بر شانه و کمر، بسته ام ، برانگیزى ، تا پیشاروى یاران آن حضرت جهاد کنم و از طلایه داران سپاهى باشم که آنان را در کتاب آسمانى ات ستودى و همانند دیوارى خواندى که اجزایش را با سرب به هم پیوند داده باشند، مى جنگند.
بـار خدایا! من در برابر صاحب این قبر مقدس و مکان پرشکوه ، به عقیده به رجعت ملتزم مى شوم .
3ـ و نیز در زیارت امام مهدى علیه السلام مى خوانیم که :
((... و ان ادرکنى الموت قبل ظهورک ، فاتوسل بک الى الله سبحانه ان یصلى على محمد و آل محمد و ان یجعل لى کرة فى ظهورک و رجعة فى ایامک ...))
یـعـنـى : سـالار مـن ! اگـر مـرگ ، پـیـش از ظـهـور شـمـا، مـرا دریـابـد بـه شـمـا تـوسـل جـسـتـه و شما را به بارگاه خدا مى برم که بر محمد و خاندانش درود فرستد. و بار دیگر ما را در عصر ظهور و حکومت عادلانه و شکوهبار شما به دنیا بازگشت دهد...
ایـنـهـا بـرخى از روایاتى است که پیرامون رجعت و بازگشت برخى از مردگان در عصر ظهور وارد شده است .

پی نوشت :

1- سوره نمل ، آیه 83.
2- سوره کهف ، آیه 47.
3- بحارالانوار، ج 52، ص 326 و تفسیر برهان ، ج 3، ص 310.
4- سوره مؤ من ، آیه 51.
5- بحارالانوار، ج 53.
6- سوره مؤ من ، آیه 11.
7- تفسیر برهان ، ج 4، ص 93، ح 2.
8- بـحـارالانـوار، ج 53، ص 59 و ج 25، ص 135 و عـیـون اخـبـار الرضـا عـلیه السلام ، ج 2، ص 201 باب 46.
9- بحارالانوار، ج 53، ص 63 و منتخب البصائر، ج 18.
10- بحارالانوار، ج 53، ص 39 و منتخب البصائر، ص 24.
11- حق الیقین شبر، ج 2، ص 14 و بحارالانوار، ج 53، ص 91.
12- بحارالانوار، ج 53، ص 96.
13- سوره صف ، آیه 4.
14- بحارالانوار، ج 102، ص 103.

منبع:www.ghadeer.org
/س