به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «ظرفیت ها و ظرافت های ادبی زبان های زنده دنیا» صبح سه شنبه 8شهریورماه با حضور شاعران و اهالی ادبیات حوزه از سراسر کشور در دهکده گردشگری وسف قم برگزار شد.
در این نشست حجت الاسلام «محسن حسن زاده لیله کوهی» درخصوص ظرفیت های شعر با زبان انگلیسی، حجت الاسلام «فاضل سعدی» در رابطه با ظرفیت های ادبی شعر عربی، «سید احمدحسینی شهریار» درخصوص ظرفیت های شعر اردو، «سیدحیدر بیات» در رابطه با ظرفیت های ادبی زبان ترکی آسیای میانه و «مصطفی سالوادری» نیز در رابطه با ظرفیت های ادبی زبان اسپانیولی به ارائه نظرات خود پرداختند.
در ابتدای جلسه حجت الاسلام «فاضل سعدی» در خصوص ادبیات و شعر امروز عرب اظهار داشت: رابطه یک عرب با شعر عربی مسئله ای قدیمی و غیرقابل گسست است به طوری در اکثر مناطق جهان عرب کم تر خانه پیدا می شود که یا شاعر نداشته باشد یا حافظ شعر.
استاد ادبیات عرب دانشگاه تهران با بیان اینکه در زبان عربی سه نوع شعر داریم، گفت: شعر عربی شعر عمودی یا فصیح، شعر لهجه و شعر نو را شامل می شوند. با وجود آنکه جهان عرب با شعر فاصله گرفتند با شعر لهجه ارتباط بیش تری برقرار کردند و مختص محافل ادبی نیست و اکثر ترانه خوان ها نیز از این نوع شعر استفاده می کنند.
وی در خصوص شعر نوی عربی عنوان کرد: این نوع شعر نیز به چند بخش تقسیم می شود و بعضی از نویسندگان این نوع شعر به جنبه های تخیلی شعر توجه دارند و شعرهایشان حالت نثرگونه دارد به همین دلیل در نزد مردم جایگاه دو نوع قبلی را ندارد.
سعدی در رابطه با جایگاه مکاتب ادبی و تضارب افکار در زبان عربی افزود: مشترکات شعرای عرب زبان در بسیاری موارد نشان دهنده عدم اختلاف بین اهالی ادبیات است و شاید مقدس ترین مسئله در شعر شاعران مسلمان و غیرمسلمان مسئله کربلا و فلسطین به عنوان نماد مبارزه است که در آثار بسیاری از شاعران عرب زبان دیده می شود.
ارتباط حوزه نجف با ادبیات قابل توجه است. از قرن سوم هجری رابطه حوزه با شعر دینی مشاهده می شود. حوزه نجف پنجشنبه ها تعطیل بود و محافلی تحت عنوان منتدیات برگزار می شد که به شعرخوانی و نقد و بررسی شعر می پرداختند به همین دلیل است که علمای نجف از ادبیات قوی برخوردارند.
حجت الاسلام «محسن حسن زاده لیله کوهی» با اشاره به کلیات شعر در زبان انگلیسی خاطرنشان کرد: نباید تصوری که از شعر در زبان فارسی در ذهن داریم و میزان حضور شعر در زندگی مردم و اهمیت این هنر در مقایسه با هنرهای دیگر در زبان های اروپایی داشت.
استاد حوزه علمیه افزود: در اروپا شعر به یک صنف خاص و محافل آکادمیک محدود می شود و اهتمام غربی ها به آموزش ادبیات مخصوصا داستان و رمان موجب شده در مدارس خاص به طور جدی ادبیات آموزش داده شود. غیر از ادبیات فاخر، ادبیات مردمی هم وجود دارد و بیش تر ادبیات در قالب رسانه های غیر شعری مثل موسیقی مردمی، تئاتر و ... دیده می شود.
وی خاطرنشان کرد: هنرمندان از سیاست مداران و عالمان دین به مردم نزدیک ترند و القای یک فرهنگ از سوی این قشر در میان مردم راحت ترا ست. در حوزه زبان انگلیسی با پدیده جهان شهرها مواجه ایم و به همین دلیل هنرمندان انگلیسی زبان نیز از نژادهای مختلفی با پیشینه های متفاوت حضور دارند.
لیله کوهی گفت: برای تولید هنر علاوه بر فرهنگ و زبان و تفکر به عنصر ذوق نیازمند است و برای تاثیرگذاری یک اثر باید این چهار عنصر وجود داشته باشد و در زبان انگلیسی در غالب اوقات این تالیف و ترکیب رخ نداده است. از سوی دیگر عدم آشنایی با نمادها و پیشینیه تاریخی و عدم آشنایی با ادبیات از سوی مردم از جمله مشکلات شعر در اروپا است به همین دلیل شعر حضور تاثیرگذاری در جهان انگلیسی زبان ندارد.
«سیداحمد حسینی شهریار» نیز کارشناس بعدی این نشست بود که در رابطه با ظرفیت های شعر اردو عنوان کرد: امروزه دو کشور با جمعیت زیاد مخاطب زبان اردو هستند. هرچند همه مردم این دو کشور اردوزبان نباشند ولی چیزی که بتوان به طور یقین گفت این است که در سینمای بالیوود سالانه 500 فیلم به زبان اردو ساخته می شود. در پاکستان نیز زبان ملی مردم اردو است.
این مترجم زبان فارسی افزود: اردو به دو قسمت اردوی خالص و اردوی مُفرّس تقسیم می شود. اردوی خالص در کراچی پاکستان و در هند نیز در مناطقی دیده می شود. اردوی مفرس از ابتدا بود و بالای 60درصد از کلماتش زبان فارسی است به طوری که سرود ملی پاکستان نیز کاملا برای فارسی زبانان قابل فهم است و 90 درصد کلماتش فارسی است.
وی خاطرنشان کرد: اکثر قالب های شعری اردو از زبان فارسی گرفته شده و تحول های شعر ایران در قالب شعر نیمایی در شعر اردو نیز صورت گرفت. حتی شعری شبیه شعر سپید نیز در ادبیات اردو وجود دارد. آن چیزی که بسیار مهم است حضور کلمات فارسی در زبان و ادبیات اردو است و جدا شدنی نیست.
حسینی شهریار در خصوص جایگاه شعر در میان مردم اردوزبان تشریح کرد: در شبه قاره هند شعر در میان مردم از قدیم جایگاه داشته وهمانطور که ایرانیان در مناسبات مختلف به شعر حافظ مراجعه می کنند اردوزبان ها هم به غالب دهلوی مراجعه می کنند.
این شاعر اردو زبان گفت: شاعران هندی در جلسات شعر رشد می کنند اما در پاکستان شاعران از راه مطالعه طبع خود را تعالی می دهند و از این نظر شعر پاکستانی ها بهتر از هندی هاست ولی ارتباط مردم هم با شعر بسیار قابل توجه است به طوری که در بسیاری از جلسات ادبی بیش از 5هزار نفر شرکت می کنند.
وی بیان کرد: زبان اردو چهارصد سال است ابداع شده و لفظ اردو از زبان ترکی گرفته شده از سوی دیگر می توان گفت ادبیات اردو وام دار زبان مختلفی و مخصوصا زبان فارسی و عربی است.
حسینی شهریار با بیان اینکه ادبیات دینی در شعر اردو توسط شاعری چون میرعلیس وارد شده است، افزود: چراکه هر شاعر اردوزبان برای پیشرفت خود ناگزیر از مراجعه به آثار این شاعر است. او نیز تمام آثارش بیانگر مرثیه اهل بیت است. همین امر موجب شده که هر شاعری با هر تفکر و عقیده ای با ادبیات دینی و مخصوصا شعر شیعی پیوند بخورد و تاثیر بگیرد.
چهارمین کارشناس این نشست «مصطفی سالوادوری» شاعر اسپانیولی زبان بود که در رابطه با جغرافیای شعر اسپانیولی گفت: این زبان هم در اروپا و هم در آرمیکای لاتین حضور دارد. آمریکای لاتین از افزون بر 24کشور تشکیل می شود. در آن کشورها مسلمان کم است و در السالوادور بیش از 150 مسلمان وجود ندارد.
این شاعر اسپانیولی زبان بیان کرد: جمعیت اسپانیولی زبان بیش از 500ملییون نفر است. ویژگی خاص این زبان آن است که تنوعی ندارد و همه 25 کشور اسپانیولی زبان به یک زبان واحد صحبت می کنند. جایگاه شعر در آن منطقه دو نوع است و شعر نیز به آکادمیک و مردمی تقسیم می شود.
وی گفت: مردم عوام هرچند کتاب زیاد نمی خوانند اما در جلسات شعر شرکت می کنند و شعر را دوست دارند و این محافل معمولا در رستوران ها برگزار می شود. از سوی دیگر در حال حاضر شعر نو طرفدار زیاد دارد و در این اواخر ما در آن سرزمین ها توانستیم جریان شعر دینی را ترویج کنیم.
سید حیدر بیات نیز در پایان با اشاره فضای امروز شعر ترکی و جغرافیانی زبانی آن خاطرنشان کرد: سخن گفتن از زبان ترکی جمع بندی سختی دارد به دلیل اینکه گستره جغرافیایی وسیعی دارد. از سوی دیگر این زبان از حدود 7قرن میلادی به وجود آمده و دو سه قرن با سکوت مواجه است. پس از آن است که آثار مختلفی به زبان ترکی تالیف می شود.
این کارشناس زبان ترکی افزود: زبان ترکی آذربایجانی و عثمانی نیز از قرن 16 هجری شکل می گیرد. ترکی قاراخانی و جغتایی نیز از دیگر گونه های زبان ترکی است. نکته مهم این است که تا دوره صفوی با تاریخ ادبی مشترکی مواجه ایم به طوری که همه ترک زبان ها با آثار هم آشنا هستند به طوری که درخصوص زبان فارسی نیز این چنین بود.
وی بیان داشت: در جهان ترک چند نوع مخاطب شعر داریم. در بخش غربی دنیای ترک رمان ها به چاپ سیصدم می رسد ولی شعرخوان کم وجود دارد. از سوی دیگر در بخش شرقی مخاطب شعر فروان است. هم چنین در آسیانه میانه باید ادبیات روسی را بررسی کرد چرا که ترکی آن مناطق از ادبیات روسی متاثر بودند. ترک ها چین هم به سمت رمان و مدرنیسم گرایش پیدا کردند. هرچند شعر جایگاه خود را نیز دارد.
