مقدمه
وقتی که درباره تشکیل حکومت جهانی امام زمان (علیه السلام) که حکومتی عدالت محور و ظلم ستیز است بحث می شود؛ ازجمله سؤالاتی که در ذهن هر شخص ممکن است بروز پیدا کند این است که، این حکومت نو پای چگونه بر قدرت ها و امکانات پیشرفته و ارتش مجهّزی که در جبهه ی مخالف وجود دارد غلبه خواهد کرد؟ و مخالفان چگونه در برابر حکومت تازه تأسیس ایشان سر تسلیم فرود می آورند؟
مطابق آیات و روایات، حکومت امام زمان (علیه السلام) حکومتی جهانی و دائمی و عادلانه است، که پس از دفع فتنه ها و غلبه بر مخالفان، استقرار خواهد یافت. سؤال دیگری که ذهن هر انسانی را به خود مشغول می کند، این است که بعد از ظهور و با تشکیل حکومت جهانی، چگونه مردم جهان بااین همه تفاوت ها و اختلافات و نظریات و عقاید مختلفی که دارند، در کنار یکدیگر با صلح و صفا، زندگی می کنند؟
سعی نگارنده، در این مقاله بر این است که با استناد به آیات قرآن و احادیث معصومین (ع) به این پرسش ها پاسخ بدهد.
برای پاسخ به سؤالات در مورد حکومت جهانی امام زمان علیه السلام و منجی و یاریگر مظلومان و ستم دیدگان پس از گذری بر روایات نقل شده، به روایتی از امام باقر علیه السلام می رسیم
حدیثی از امام باقر (علیه السلام) «یَکون هذا الامر فی اصغرنا سناً واجعلنا ذکراً و یُورثهُ الله عِلماً و لا یَکلِهُ الی نفسه» این امر (اصلاح جهان) توسط کسی است که در میان ما ائمه ازنظر سن، از همه ما کوچک تر است و یادش از همه ما نیکوتر است و خداوند علم را به ارث به او می دهد و او را به خود وا نمی گذارد. (1)
بحث بر این است که برای پیروزی بر قدرت ها و علم و تکنولوژی و سلاح پیشرفته و ارتش مجهّز، باید یک توازن قوا وجود داشته باشد حال یک سؤال می ماند با دو پاسخ که به آن ها می پردازیم.
سؤال: اگر حضرت ویاران و انصار او بخواهند طاغوتیان و دولت های ظالم غالب شده آن ها را، به تسلیم و فرمان بری وادار کنند، چگونه و با چه امکاناتی، ارتش و نیروهای جبهه باطل را مغلوب می کنند؟ یا به تسلیم وا می دارند؟
پاسخ اول: به نقلی قدرت نظامی و امکانات مستکبرین تقلیل یافته و بی مصرف و غیرقابل استفاده می ماند.
پاسخ دوم: سپاه ویاران حضرت مهدی (عج) آن قدر قوی و برخوردار از علوم و فنون و امکانات می شوند که بر هر نیرویی که در مقابل آن ها قرار گیرد، چیره می شوند و در تمام زمینه ها به امور احاطه خواهند داشت.
ما به دلیل ضعف صحت پاسخ اول و فرا عرفی بودن آن، فقط به پاسخ دوم می پردازیم ولی منکر پاسخ اول نیستیم.
ابتدا تا حدّ امکان ملاک های قدرت را برای یک دولت، حکومت و کشور برشمرده و سپس ازنظر قرآن و احادیث به نحوه برخورد حضرت (ع) با هر فاکتور قدرت می پردازیم و بحث توان نظامی را تشریح می کنیم.
عوامل قدرت و ضعف یک نظام حکومتی:
1-جمعیت 2-نارضایتی از حاکمان ظالم و مستبد
3-سلاح های پیشرفته 4-وجود ترس و پریشانی در طرف مقابل
5-وجود علما و دانشمندان یاری کننده 6-یاری فرشتگان از اولیاالله
7-معجزات و استفاده از عوامل طبیعی 8-حکومت بر قلب ها و محبوبیت
1-جمعیت
پدیده ی انتظار فقط خاص شیعیان و مسلمانان نیست بلکه آیین های دیگر نیز شبیه شیعیان، اعتقاد به ظهور و حضور منجی و یاری گر جهانی دارند. ولی نام های ایشان متفاوت می باشد.
به طور مثال: نام: «سوشیانت» در میان زرتشتیان و نام «ما شیع» در میان یهودیان و نام «آواتارا» در آئین هندوها و «بودای پنجم» در آیین بودائیان و دیگر ادیان و مذاهب که در این تحقیق مجال پرداختن به آن ها نمی باشد.
2- نارضایتی ملت های مظلوم و ستم دیده از حاکمان ظالم و مستبد
خدا در قران می فرماید:«ظهر الفسادُ فی البَرّ و البحر بما کَسَبَت اَیدِی النّاس لیذیقهم بعضَ الذَّی عَمِلوا لَعَلّهم یَرجعون»(روم:41)با توجه به روایات معصومین (ع) و آیات قرآن ظهور، زمانی اتفاق می افتد که زمین پر از ظلم و جور شده باشد و این بدان معنا نیست که فساد بین عامه ی مردم زیاد خواهد شد، بلکه مردم خود را برای ظهور آماده می سازند و برخی حاکمان ملت ها و دولت ها ظالم هستند که با ظلم و جور و استبداد خود، ملت ها را به تنگ آورده و مهیا و آمادة پذیرش هرچه بهتر امر ظهور می کنند. (در دوران کنونی هم شاهد اعتراضات و نارضایتی های مردم در جای جای دنیا علیه حاکمان ظالم هستیم.)
نارضایتی عموم مردم از حکومت ها، خطر جدی و بسیار بزرگی است که حاکمان و دولتمردان را حتی قوی تر از مجهزترین سلاح ها تهدید می کند. زیرا از آن سلاح ها نمی توانند علیه مردم استفاده کنند و در صورت استفاده، یعنی: خودکشی و نابودسازی خود و ملت باهم.
3-سلاح های پیشرفته:
قرآن کریم، در آیاتی مسلمانان را به دفاع و پایداری در مقابل دشمن و آماده سازی نظامی و تسلیحاتی پیشرفته فرمان می دهد. «و اَعدوا لَهُم ما ستطعتم من قوة...»(انفال:6) در تفسیر کاشف آمده: «پیامبر این آیه را تلاوت فرموده و سه مرتبه فرمودند: «قوه یعنی تیراندازی» و در جنگ بدر مسلمانان نیز از منجنیق استفاده کردند و محمد جواد مغنیه قوه را به موشک و هواپیما و پیشرفته ترین سلاح های روز در این زمان تفسیر کرده است.»
4-وجود ترس و پریشانی در نیروهای مقابل:
آیات متعدّدی در قرآن کریم و روایاتی از ائمّه (ع) وجود دارد که، از طرف خداوند متعال، ترس و دلهره و تشویش در قلب و دل وجان کافران و متجاوزان و مشرکان افکنده می شود، تا قدرت تصمیم گیری و مخالفت و فکر کردن را از دست بدهند و یا حتی به دلیل تشویش و دلهره، اشتباهاتی علیه خود مرتکب شوند. تجربه نشان داده که در مواقع جنگ، ترس نه تنها قدرت تفکّر، بلکه در برخی موارد، قدرت فرار را نیز از کسی که ترسیده می گیرد. اکنون برخی از این آیات و احادیث را به عنوان نمونه ذکر می کنیم.
1- «سالقی فی قلوب الذین کفروا الرعب»(انفال:12) ترجمه: من در دلها ی کافران هراس خواهم افکند.
2- «قذف فی قلوبهم الرعب فریقا تقتلون و تاسرون فریقا». (احزاب:26)ترجمه: در دل هایشان بیم افکندید، گروهی را کشتید و گروهی را به اسارت گرفتید.
3-«فاتَاهم الله من حیث لم یحتسبوا و قذف فی قلوبهم الرُّعب»(حشر:2) ترجمه: خداوند از سویی که آنان گمانش را نمی کردند بدانان تاخت آورد و در دلشان ترس و وحشت افکند و نیز پیامبر (صلوات الله علیه) فرمود نُصِرتُ بالرعب مسیرة شَهر» ترجمه: با ایجاد رعب در دل دشمن به اندازه یک ماه پیش رفتم.
و امام صادق علیه السلام می فرمایند «ان القائم منا منصور بالرعب، مؤیّد بالنصر تُطوی له الارض و تظهر له الکنوز کل ها و یظهر الله به دنیه علی الدین کله و لو کره المشرکون»
ترجمه: قائم ما به وسیله ی ترس و هراسی که خدا در دل دشمنان می افکند یاری می گردد و به وسیله یاری خدا پیروز می شود. زمین برای او درهم پیچیده می شود و گنج های زمین برای او آشکار می گردد و خداوند به دست او دین خود را بر دیگر ادیان اقتدار و غلبه می بخشد، گرچه مشرکان را خوش نیاید.
البته در این روایت علاوه بر اشاره به ترس و وحشت دشمنان از حضرت (ع) به قدرت اقتصادی ایشان نیز اشاره شده است که فاکتوری است برای تجهیز و تشکیل سپاه و تجهیزات و غیره...
5-وجود علما و دانشمندان و افراد بلندآوازه از یاران ایشان:
یکی از ملاک های قدرت، وجود افراد کارکشته، عالم و سرشناس در یک امت است امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در مورد یاران امام عصر (علیه السلام) می فرمایند: «اسماؤهم فی السماء معروفه و فی الارض مجهوله»ترجمه: نام یاران حضرت مهدی (علیه السلام) در آسمان شناخته شده است و در زمین (تا آمدن ایشان) ناشناخته است و این بدان معنی نیست که نام آن ها ناشناخته است پس خود آن ها نیز شناخته شده نیستند بلکه یا نام آن ها مستعار بوده یا بعد از ظهور بانامی دیگر خوانده می شوند.
و این خود قدرتی است غافلگیرکننده، فرض کنیم فلان عالم و دانشمند و سرلشکر از کشوری خاص بانام دیگری جزء یاران حضرت (ع) باشند برای دشمن سخت و سنگین و غافلگیرکننده و ضربه ای غیرقابل جبران خواهد بود.
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در بیان نورانی دیگری، این گونه اصحاب امام عصر (ع) را توصیف می نمایند:
«لم یسبِقهم الاولون ولا یدرکهم الاخرون«یعنی آنان در شایستگی ها و امتیازات بر اوج رفیعی هستند، نه از نسل های گذشته کسی از آنان پیشی گرفته و نه از آیندگان کسی به مقام والای آنان می رسد. (فرض کنیم شخصی مثل سید حسن نصرالله (حفظه الله) یکی از یاران امام عصر (عج) باشدهمینطور که الآن برنامه های دشمن را ناگهانی و غیرمنتظره بر هم می ریزد).
6-یاری فرشتگان از حضرت (ع):
با قدری مطالعه و تأمّل در قرآن و احادیث و هم چنین تفکّر در جنگ های صدر اسلام در زمان حضرت رسول- صلوات الله علیه_ خصوصاً جنگ بدر و حتی جنگ های معاصر که یک طرف آن شیعیان و مؤمنان بوده اند می توان یاری فرشتگان از سپاه حق، به اذن خدا را، باور کرد و حتمی دانست. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «و اذ قام القائم علیه السلام نزلت ملائکة بدر و هو خمسة آلاف» یعنی هنگامی که قائم قیام کند، فرشتگانی که به صورت گروه پنج هزارنفری در بدر به یاری پیامبر آمدند فرود خواهند آمد...و نیز مؤیّد این حدیث، آیه ای از قرآن کریم است که می فرماید:«فلم تقتلوهم ولکن الله قتلهم و مارمیت اِذ رمیتَ ولکن الله رمی»(انفال:17)ترجمه: این شما نبودید که آن ها را کشتید بلکه خداوند آن ها را کشت و این تو نبودی ای پیامبر، که خاک و ریگ به صورت آن ها پاشیدی، بلکه خدا پاشید
7-معجزات و استفاده از نیروهای طبیعی:
برخی نیروهای طبیعی مانند باد و آب و باران و صاعقه وحتی کوه ها ممکن است در ظاهر مانع باشند ولی با معجزات اولیای الهی و در تصرف قرار گرفتن آن ها به فرصت تبدیل شوند مانند 1- از نیل گذشتن حضرت موسی (علیه السلام) ابتدا رود نیل برای عبور حضرت موسی و پیروانش مانع به نظر می رسید ولی به اذن خداوند و اعجاز حضرت موسی به فرصت علیه دشمن تبدیل شد (بقره:5) 2-فرمان برداری جن و انس و چرنده وپرنده از حضرت سلیمان (علیه السلام) (نمل:19،20). 3-سدسازی ذوالقرنین (علیه السلام) و استفاده از نیروی باد و غیره.ابی جارود از امام باقر (علیه السلام) نقل می کند که هنگامی که قائم ظهور می کند با پرچم حضرت محمد (صل الله علیه واله) و انگشتر سلیمان و سنگ و عصای موسی (علیه السلام) ظهور خواهد کرد (13) باوجود روایات نقل شده: به نظر نگارنده، دور از ذهن به نظر نمی رسد که بگوییم هر یک از معجزات پیامبران می تواند همراه و مورداستفاده امام زمان (علیه السلام) باشد. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرماید: حضرت مهدی (علیه السلام) در مسیر حرکت خود به یکی از سادات حسنی که دوازده هزار رزمنده به همراه دارد برخورد می کند، سید حسنی در مقام احتجاج برمی آید و خود را سزاوارتر به رهبری می داند. حضرت در پاسخ او می گوید من مهدی هستم، سید حسنی می پرسد آیا دلیل و نشانه ای داری تا با تو بیعت کنم، حضرت به پرنده ای که در آسمان در حال پرواز است اشاره می کند و آن پرنده فرود می آید و در دستان حضرت قرار می گیرد و به قدرت خدا لب به سخن گشوده به امامت حضرت مهدی (علیه السلام) گواهی می دهد.
برای اطمینان بیشتر سید حسنی، امام عصر (علیه السلام) چوب خشکی را به زمین فرومی برد، آن چوب سبز می شود و شاخ و برگ می دهد، بار دیگر، پاره سنگی را از زمین برمی دارد و با یک فشار آن را خردکرده و همانند خمیر نرم می کند، سید حسنی با دیدن آن کرامات به حضرت ایمان می آورد و خود و همه نیروهایش به امام می پیوندند و حضرت او را به عنوان فرمانده خط مقدم می گمارد.در زمان حکومت جابرانه ی فرعون، وقتی ساحران و فرعونیان در برابر حضرت موسی (علیه السلام) قرار گرفتند چه کسی گمان می کرد فرعونیان بازنده باشند. به اذن خداوند وضع طوری تغییر کرد که ساحران درحرکتی خودجوش، به حقانیّت حضرت موسی (علیه السلام) شهادت دادند و به سجده افتادند. (شعرا:46-32)
8-محبوبیّت امام زمان (علیه السلام) و حکومت بر قلب ها:
یکی دیگر از عوامل قدرت در یک حکومت، نفوذ و محبوبیّت در افکار و قلوب مردم است. عاملی که در وجود همه ی پیامبران و همچنین ائمه (علیهم السلام) وجود داشته است و فاکتوریست تعیین کننده و سرنوشت ساز. این همان عاملی است که در وجود حضرت رسول _صلوات الله علیه _قبل و بعد از بعثت، مردم را به سوی ایشان جذب می کرد و دشمنان و کفار قریش از این خصوصیّت بیش از هر چیز دیگری عصبانی بودند زیرا قدرت تعیین کننده بودن آن ها می دانستند. در زمان معاصر ما، همین محبوبیت امام خمینی (ره) در میان اقشار مختلف مردم، انقلابی با آن شکوه و عظمت در ایران به وجود آورد و به دیگر کشورها نیز سرایت کرد. البته این محبوبیت دو جنبه دارد:1-اشداء علی الکفار 2-رحماءُ بینهم (فتح:29)یعنی محبوبیت فقط به خاطر بذل محبت در حقّ دوستان نیست بلکه برخورد قاطعانه با ستمگران نیز باعث مجبوبیت بین حق جویان می شود. و این خصوصیت انبیاء و ائمّه اطهار و اولیاء الهی (علیهم السلام) است. و ختم کلام اینکه قرآن می فرماید: «جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل کان زهوقا» (اسراء:81) ترجمه: بگو حق آمد و باطل رفت همانا باطل رفتنی است. انشاء الله ما با نقش آفرینی و توسعه علم و تکنولوژی و صنعت و کمک به خودکفایی امت اسلامی و نیز رفع شبه از اقشار مختلف بخصوص جوانان، قدمی در تعجیل فرج آقا امام زمان (علیه السلام) برداریم و ایجادکننده شرایط مناسب برای ظهور حضرت مهدی_ عج الله تعالی فرجه شریف_ باشیم.
نتیجه گیری
در آخر به اینجا می رسیم که لازمه یک حکومت جهانی قدرت نظامی، پیشرفت در زمینه های علمی و فنی، قدرت پاسخگویی به سؤالات تمام فرق و ادیان و حل مسائل و مشکلات بالأخص امت اسلامی باشد در اینجا برای فهم بهتر از وظیفه و تکلیف خود قبل از ظهور به سخن بزرگان قبل از تشکیل حکومت می رسیم و یک جمع بندی از وضعیت خود در این حکومت خواهیم داشت آیت الله خامنه ی دریکی از سخنرانی ها می فرماید امام زمان ارواح له فداه بااقتدار و قدرت و تکیه بر توانایی ایمان والایی خود او و ایمان پیروان و دوستانش او را مجهز به آن قدرت کرده است گریبان ستمگران عالم را می گیرد و کاخ های ستم را ویران می کنند (دیدار اقشار مردم با مناسبت نیمه شعبان در مصلا تهران 30 / 7/ 1381) وی در همین سخنرانی در ادامه می فرمایند: بزرگ ترین وظیفه منتظران امام زمان این است که ازلحاظ معنوی و اخلاقی و علمی و پیوندهای دینی و اعتقادی و عاطفی با مؤمنین و همچنین پنجه درافکندن بازور گویان، خود را آماده کنند. ایشان در سخنرانی دیگر در تاریخ 27 /5/ 1387 می فرمایند: انتظار حرکت است، انتظار سکون نیست، انتظار رها کردن و نشستن برای اینکه کار به خودی خود صورت پذیرت نیست، انتظار حرکت است، انتظار آمادگی ست، انتظار فرج یعنی کمربسته بودن، آماده بودن. همان طور که در بالا گفته شد و درآیات و روایات نیز بدان اشاره شده است امت اسلامی باید در تکاپو تلاش تحقیق و علم آموزش و بروز باشد.
قرآن می فرماید«وقل ربّ زدنی علما (طه 114) یعنی بگو پروردگار را علم مرا زیاد کن ما به نقل از پیامبر اکرم در مفاتیح الجنان آمده که بعد از هر نماز این دعا را بخوانید الهم الجعل لی فی قلبی توراً و بصراً و فهماً و علماً خدایا قرار بده در دلم روشنی و بینایی و فهم و دانش را انشاء الله با حداکثر توان و تلاش خود نقشی مفید در ایجاد حکومت جهانی امام زمان علیه السلام داشته باشیم و چه قبل و بعد از ظهور ایشان از ما رضایت کامل داشته باشند.
منابع:
1- قرآن کریم
2-ادیان و محدودیت، ص 38
3- مهدی پور، علی اکبر، او خواهد آمد،، سال 1418 ص 69.
4- علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 16، سال (1037-1110 هجری)، ص 179
5- علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 52، سال (1037-1110 هجری)، ص 191.
6- علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 52، سال (1037-1110 هجری)، ص 301.
7- مغنیه، محمدجواد، تفسیر کاشف، ج 6، سال 1400 قمری، ص 243.
8- حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب، سال انتشار 1349، ص 69.
9- یوسف بن یحیی بن علی بن عبدالعزیز المقدسی الشافعی السلمی، عقد الدّرر ی اخبار المنتظر (عج)، تحقیق عبدالفتاح محمد حلو؛ تعلیق علی نظری منفرد. ص 188 تا 212 به نقل از کتاب امام مهدی علیه السلام.سال انتشار1382، قم، مسجد جمکران.
10- یوسف بن یحیی بن علی بن عبدالعزیز المقدسی الشافعی السلمی، عقد الدّرر، ص 138 تا 139 (شیعه الرجعة، ج 1، ص 158)، سال انتشار 1382، قم مسجد جمکران.
11- سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی، ینابیع الموده، قرن سیزدهم، ص 437.