ترشح هورمون ها از تخمدان ها در هنگام بلوغ

بلوغ موجب ترشح چه هورمون هایی از تخمدان ها می شود؟

هورمون محرکه ی گونادی (غددی) از بخش خاص مغز به نام هیپوتالاموس ترشح و بر روی غده ی هیپوفیز در بخش دیگر مغز اثر می گذارد و ترشح موادی که هورمون محرک فولیکولی(FSH) و هورمون آزاد کننده ی لوتئیزی(LH) نام دارند را موجب می شود. هورمون محرکه ی گونادی به صورت ضربانی، تقریباً یک ضربه در هر نود دقیقه، ترشح می شود.
ترشح مواد ذکر شده به شکل حلقه ای است، یعنی هورمون محرکه ی گونادی موجب ترشح هورمون محرک فولیکولی است که بر اثر آن سلول های پیرامون تخمک که گرانالوزا و تکا نام دارند رشد می کنند.(عمدتاً در 15 روز اول دوره) و آن مرحله ی رشد (پرولیفراتیو) نام دارد. به بیان ساده تر در این دوران با رشد فولیکول ترشح استروژن (هورمون تخمدانی) به بالاترین حد خود می رسد.
دوره یا سیکل قاعدگی معمولاً 28 روزه است که روز 14 سیکل به نام روز وسط دوره نامیده می شود. غلظت هورمون تخمدانی استروژن در حدود 36 ساعت بعد از روز 14 فاصله ی دوره ی قاعدگی (روز وسط میان دو دوره)، به حد بالایی صعود می کند.
با افزایش غلظت استروژن و هورمون محرک فولیکولی، تنظیم خودکار غددی- هورمونی انجام می شود، ترشح هورمون لوتئیزه کننده (LH) افزایش می یابد و کاهش ترشح هورمون محرکه ی فولیکولی روی می دهد. بلافاصله بعد از این تغییرات هورمونی، فولیکول پاره و تخمک آن رها می شود. مابقی فولیکول به جسم زرد تبدیل می شود که منبع ترشحی پروژسترون (هورمون تخمدان) است. جسم زرد به تدریج کوچک می شود و در سطح تخمدان جای می گیرد. این مرحله که حدود دو هفته طول می کشد و از روز 11 تا 15 دوره است را دوره ی ترشحی می گویند.
اگر لقاح صورت پذیرد. تخمک بارور در رحم جای می گیرد و مابقی فولیکول تبدیل به جسم سفید می شود.

استروژن چیست؟ منشا آن از کجاست؟

یک گروه از هورمون های شیمیایی بدن هورمون های استروژنی نام دارند. گرچه به نام هورمون زنانه شناخته شده اند اما در مردان نیز به مقدار اندکی موجود است که نقش آن به درستی مشخص نشده است. در زنان هورمون استروژن از تخمدان ها، غدد فوق کلیه و بافت چربی تولید می شود. مهم ترین منشا استروژن، فولیکول رشد یافته ی تخمدان
است. زیرا بلافاصله در قبل و درطی تخمک گذاری با مقادیر بالا در خون یافت می شود. برخی از مواد اولیه ی استروژن در بافت چربی تبدیل به هورمون استروژن می شوند. لذا در زنان ورزشکار یا زنانی که کاهش وزن شدید داشته اند غالبا استروژن پایین است و قطع قاعدگی دیده می شود.

استروژن چگونه در بدن عمل می کند؟

هورمون استروژن پس از تولید در بافت های مختلف به جریان خون وارد می شود و به بافت هایی اتصال می یابد که حاوی گیرنده های استروژن هستند. این بافت ها عبارتند از:
رحم، پستان ها، استخوان مغز، کبد و قلب.
مهم ترین عمل استروژن حفظ جداره ی رحم و مهبل و محرک اولیه برای رشد پستان هاست.
استروژن در حفظ توده ی استخوانی بدن و جلوگیری از انسداد عروق قلبی نیز موثر است.
اگر بدن در معرض استروژن فراوان قرار بگیرد خطر ایجاد سرطان پستان و رحم افزایش می یابد.

پروژسترون چیست، منشا اصلی آن کجاست، و چه وظیفه ای دارد؟

پروژسترون هورمونی است که از غدد فوق کلیه به مقدار اندک و بیش تر از جسم زرد در تخمدان ترشح می شود. در صورت وقوع لقاح و حاملگی، جفت منبع قوی ای برای تولید پروژسترون است. سطوح پروژسترون در نیمه ی دوم سیکل (دوره ی ترشحی- از روز 15 تا روز 28 سیکل) به دنبال تخمک گذاری افزایش می یابد.
پروژسترون در آماده سازی رحم برای جایگزینی تخمک بارور شده، حفظ و نگهداری حاملگی اهمیت دارد. به آن هورمون بارداری هم می گویند. با بررسی کلی کار پروژسترون به این نتیجه می رسیم که در اثر اختلال پروژسترون حتی اگر لقاح صورت بگیرد. جای گزینی و بارداری روی نمی دهد.
در حقیقت بعد از تخمک گذاری، جدار رحم به پروژسترون پاسخ می دهد و این هورمون سبب تکامل ساختمان جدار رحم می شود. برای آن که پروژسترون عمل کند و لانه گزینی تخمک بارور شده انجام شود، ابتدا استروژن عمل می کند و سپس پروژسترون وارد کار می شود.
پروژسترون در رشد غدد شیر خصوصاً در زمان بادرداری نقش مهمی را ایفا می کند. این هورمون بر روی دیگر سیستم های بدن نیز تاثیر می گذارد، از جمله بر روی مغز. این هورمون روی توانایی حافظه و قوه ی شناختی اثر مثبتی دارد. پروژسترون تأثیر سرطان زایی استروژن را بر روی رحم کاهش می دهد.

خون ریزی های قاعدگی چگونه روی می دهد؟

هورمون های مترشحه از تخمدان اثر مستقیم بر روی لایه ی داخلی جدا رحم دارند. با ترشح استروژن و پروژسترون، لایه ی داخلی رحم ضخیم می شود با کاهش پروژسترون و افت هورمون لوتئیزه کننده (محرک جسم زرد) جدار داخلی رحم همراه با مویرگ ها ریزش می کند که به شکل خون ریزی قاعدگی ظاهر می شود. به طور متوسط در هر ماه حدود 35 میلی لیتر خون با قاعدگی از دست می رود. اگر این مقدار به بیش از 80 میلی لیتر در ماه برسد، غیرطبیعی است و عوارضی مثل کم خونی ایجاد می شود، در این گونه موارد بررسی های بیش تر توسط متخصصین و پی گیری های منظم توصیه می شود.
در مواردی که خون ریزی قاعدگی شدید یا نامنظم باشد؛ لخته ی خون دیده می شود که نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.
در خون ریزی های قاعدگی، توجه به فاصله ی چرخه ها و طول دوره ی آن اهمیت فراوانی دارد.
خون ریزی بین 3 تا 7 روز طول می کشد و فاصله ی چرخه ها بین 21 تا 45 روز می باشد.
منبع مقاله :
همتی گرکانی، ساحل؛ (1389) اختلالات قبل از قاعدگی، تهران: نشر قطره، چاپ اول