عوامل تأثیر‌گذار در رشد مهارت‌های کودک
1- طبیعت کودک
حتماً شما هم تا به حال کودکانی را دیده‌اید که بسیار بی‌پروا و پر دل و جرأت هستند. دوست دارند از هر دیواری بالا بروند و به همه اطراف خود سرک بکشند. این دسته از کودکان خیلی زود راه افتاده و احتمالاً زود هم به حرف می‌افتند. کودکان محتاط و هوشیار قبل از انجام کاری، می‌خواهند بدانند که آیا از عهده انجام آن برمی‌آیند یا نه؛ مثلاً با خود فکر می‌کنند اگر از این صندلی بالا بروم، چگونه از آن پایین بیایم؟
آنها قبل از برداشتن هر گام می‌خواهند ابتدا راجع آن مطمئن شوند. این کودکان را باید به امتحان کارهای جدید تشویق کرد با انجام کارها و چیزهای مورد علاقه‌‌اش آنها را تحریک کنید تا خودشان شروع به حرکت و حرف زدن
کنند.
2- قدرت‌های طبیعی
به خانواده خود فکر کنید، آیا در میان افراد خانواده‌تان کسی هست که دست‌خط بسیار خوبی داشته باشد، علاقه به خواندن داشته باشد و یا در سخنرانی کردن موفق و ماهر باشد؟ آیا در میان افراد خانواده ورزشکار حرفهای یا یک موزیسین موفق دارید؟
براساس پژوهش‌ها، کودکی که قبل از یک سالگی شروع به حرف زدن کند، استعداد بالفطره در نوشتن و سخنرانی کردن دارد.
کودکی که نسبت به سایر کودکان زودتر راه می‌افتد، به طور طبیعی میل رسیدن به موفقیت دارد. کودکانی که دیر به حرکت کردن و حرف زدن می‌افتند، با مشاهده مهارت‌های سایر کودکان و دقت در آنها می‌توانند به موفقیت‌های بیشتری برسند.
دانشمندان در مورد علت تأخیر در صحبت کردن برخی از کودکان مطمئن نیستند.
براساس بعضی نظریه‌ها، تکلم به طور اولیه توسط بخشی از مغز کنترل می‌شود که مسؤول توانایی‌های تجزیه و تحلیلی و موسیقایی است؛ بنابراین کودکانی که دیر حرف می‌زنند، مهارت‌های موسیقی و ریاضی آنان نیز به تعویق می‌افتد.
3- سایر برادر و خواهرها
کودکانی که خواهر یا برادر بزرگ‌تر دارند، سریع‌تر به حرف زدن و راه رفتن می‌افتند؛ زیرا وجود خواهر و برادر بزرگ‌تر خود محرکی برای یادگیری سریع‌تر این مهارت‌هاست. گاهی اوقات وجود خواهر و برادر بزرگ‌تر به شکل دیگری روی کودک اثر می‌گذارد؛ مثلاً از برادر یا خواهر بزرگ‌ترش می‌خواهد بسیاری کارها را برایش انجام دهد.
به عنوان مثال، بهانه آب می‌گیرد و انتظار دارد که آنها به او آب بدهند و خودش تلاشی برای رسیدن به آن نمی‌کند و به این ترتیب تنبل‌تر می‌شود.
4- محیط و فرصت‌هایی که مهارت‌ها را می‌سازند
اگر کودک شما خواهر یا برادر بزرگ‌تری ندارد که کارها را برایش انجام دهد، باز هم ورود به این مرحله (راه‌رفتن و حرف زدن) بستگی به آن دارد که چقدر در به دست آوردن این مهارت‌ها تلاش کند. اگرچه برای حفظ سلامت کودک و اینکه دچار سندرم مرگ ناگهانی نوزادان نشود، باید او را به پشت بخوابانید، اما هنگام بیداری باید گاهی اوقات کودک را به شکم خواباند تا تلاش به نگه داشتن گردن و تقویت آن کند و کم‌کم بتواند سرش را بالا بکشد و چهار دست و پا راه برود.
همین‌طور کودکان صحبت کردن را از گوش دادن به حرفهای دیگران یاد می‌گیرند و تشویق می‌شوند که به حرف‌ها واکنش نشان داده و پاسخ دهند. مسلماً شما تلاش می‌کنید به آنها جملات ساده و مفید که به دردشان می‌خورد یاد بدهید.
مثلاً به او می‌گویید: «بیا دکمه کتُت را ببندم» یا: «یه کم دیگه موز می‌خوری؟» اما متخصصان زبان می‌گویند که کودکان فقط نیاز به یادگیری جملات ساده و پر کاربرد ندارند، برخی از کلمات و جملات کوتاه به طور اتفاقی به زبان می‌آیند و با گفتن آنها هدف خاصی دنبال نمی‌شود؛ اما تأثیر بیشتری روی کودکان دارند. مثلاً وقتی که از کودک خود سوال می‌کنید: «آیا امشب ماه را در آسمان می‌بینی؟ دیدی که چقدر نور داره؟» او علاقه بیشتری برای شرکت در بحث‌ها و مکالمات از خود نشان می‌دهد.
خواندن شعرها و ترانه‌های ساده با یکدیگر آنها را تشویق به افزایش رشد زبانی میکند. شما می‌توانید با شیوه دیگری هم توجه کودک را جلب کرده و بعد او را وارد بحث بکنید؛ مثلاً چند شی را نزدیک هم قرار دهید و بعد آنها را به هم بزنید به این ترتیب او به شما توجه کرده و تلاش میکند خود را سریع‌تر به آن وسایل برساند.
لزومی ندارد برای این کار مبلغی هزینه کنید و چیزی بخرید؛ می‌توانید از وسایل ابتدای خانه مثل جعبه خالی، ظروف پلاستیکی، قاشق های چوبی و قوطی چای و برخی چیزهای دیگر که ممکن است برای یک کودک نوپا جالب باشند، استفاده کنید.
5-کودکانی که زودتر از معمول متولد می‌شوند
معمولاً کودکانی که زودتر از 9 ماهگی متولد می‌شوند، دیرتر از سایر کودکان راه رفتن را شروع می‌کنند، اما در دو سالگی جهشی داشته و خود را به سایر کودکان هم‌سن‌شان می‌رسانند. در واقع پدر و مادرها باید شروع این پیشرفت‌ها را در کودک خود سه ماه کمتر از سن او در نظر بگیرند؛ زیرا سه ماه زودتر از موعد مقرر متولد شده است؛ یعنی از یک کودک شش ماهه متولد شده در 9 ماهگی باید انتظاری را که از یک کودک 6 ماهه دارید، داشته باشید.
برای خواندن بخش اول -اختلالات رشد در کودکان- اینجا کلیک کنید.