دکتر مانا هادی پور جهرمی؛ پزشک عمومی
تعدادی از کودکان به خصوص در سنین 12-4 سالگی، از دردهای عودکننده سرشب یا شبانه شکایت دارند. شاید شما نیز این تجربه را با کودکانتان داشته‌اید که شب هنگام کودک با گریه از خواب بیدار می‌شود و از درد در اندام تحتانی (پاها، ران و ساق پا) شکایت میکند. این دردها معمولا متناوب هستند.
صبح‌ها بیمار درد ندارد و چنانچه کودک فعالیت داشته باشد، دردها تشدید می‌شوند.نمونه بارز«درد دوره رشد» دردی است که معمولا در پایان یک روز سرشار از فعالیت ایجاد می‌گردد و تا صبح روز بعد کاملا برطرف می‌گردد.شیوع درد در پسر و دختر مساوی است.اغلب اوقات، والدین در مورد مصرف مسکن یا مراجعه به پزشک دچار تردید می‌شوند.لا‌زم به توضیح است که این دردها، اتفاق طبیعی در کودکان هستند که در 40-25 درصد کودکان اتفاق می‌افتد و در دو دوره زمانی بیشترین بروز را دارند:
1- 5-3 سالگی
2- 12-8 سالگی
علت بروز این دردها چیست؟
هنوز هیچ علت قطعی برای اینکه این دردها را در استخوان‌ها توجیه کند، یافت نشده است. اما آنچه باید مدنظر باشد این است که درد و احساس ناخوشی در استخوان‌های پا بعد از یک روز پر فعالیت در کودک دیده می‌شود. به عبارت دیگر کودک یک روز ورزشکارانه را پشت سرگذاشته است و پس از آن مبتلا شده است.
علائم و نشانه‌ها چگونه‌اند؟
درد بیشتر در تنه استخوان و عضلا‌ت بروز میکند تا مفاصل، کودکان بیشتر در ران‌ها و پشت ساق پا درد دارند. از آنجا که مفاصل کودکان توسط بیماری‌های مهمی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و متورم و قرمز و حساس و گرم می‌شوند، در دردهای دوره رشد مفاصل کاملا نرمال و طبیعی هستند. اغلب دردها سرشب یا عصرها اتفاق می‌افتد ولی می‌توانند کودکان را از خواب نیز بیدار کنند. شدت درد از کودکی به کودک دیگر متفاوت است و اکثر کودکان هر روز درد ندارند.
تشخیص دردهای دوره رشد چگونه است؟
یک نشانه مهم که پزشک را به تشخیص می‌رساند چگونگی پاسخ کودک به لمس ناحیه دردناک است. کودکان با بیماری شدید عضلا‌نی-استخوانی و مفصلی به لمس و حرکت ناحیه دردناک حساسند، چون دردشان تشدید می‌شود، اما کودکان با دردهای شدید پاسخ متفاوتی به لمس، ماساژ و حرکت می‌دهند. درد این بچه‌ها با ماساژ التیام می‌یابد.
معاینه فیزیکی در رشد و نمو کودک طبیعی به نظر می‌رسد. تورم و محدودیت حرکت مفصلی ندارند. نتایج عکسبرداری و آزمایشگاه همگی طبیعی هستند. نکته مهم اینکه پزشک وقتی این تشخیص را مطرح میکند که از نبود سایر علل مهم و تهدیدکننده اطمینان حاصل کند.
چطور می‌توانید به کودک کمک کنید؟
والدین اطمینان داشته باشند که کودک هیچ بیماری عضوی ندارد، ماساژ ناحیه دردناک، گرم کردن ناحیه دردناک با قرار دادن حوله گرم روی آن ناحیه، استفاده از ایبوپروفن یا استامینوفن (هیچ‌گاه به کودک زیر 12 سال، آسپرین ندهید به خاطر ایجاد سندرم ری که بیماری کشنده‌ای است).
در هر حال تا از تشخیص دردهای رشد در کودکتان توسط پزشک مطمئن نشده‌اید، از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید. علا‌ئمی که مربوط به دردهای رشد نمی‌باشد و با دیدن آن‌ها حتما باید به پزشک مراجعه شود شامل: درد دائمی، درد صبحگاهی، تورم یا قرمزی مفاصل کودک، دردی که به دنبال یک ضربه در اندام ایجاد شده است، تب، لنگیدن، راش‌های پوستی (دانه‌های خونریزی‌دهنده ریز)، کاهش اشتها، ضعف، خستگی، تغییر خلق و خوی کودک. در نهایت با رشد کودک دردهای دوره رشد کاهش می‌یابد.
