درموردسوره توحید وصفات خداوند دراین سوره توضیح دهید

واحدی در اسباب النزول می نویسد:

 جاء (ناسٌ من الیهود) إلی النبی(ص)فقالوا: صفْ لنا ربَّکَ، فإن اللَّه أنزل نَعْتَه فی التَّوراة، فأخبرْنا: مِن أیِّ شی‏ء هو؟ و من أیِّ جِنْس هو؟ [مِنْ‏] ذَهبٍ هو، أَمْ نُحاسٍ أمْ فِضّةٍ؟ و هل یأکلُ و یشربُ؟ و ممن وَرِثَ الدنیا؟ و مَنْ یُوَرِّثُها؟ فأنزل اللَّه تبارک و تعالی هذه السورةَ، و هی نِسْبةُ اللَّهِ خاصَّةً.(1)

گروهی از یهود از رسول خدا خواستند همان گونه که تورات خدا را معرفی کرده، خدایش را معرفی کند و بگوید آیا خدا طلایی است یا نقره ای یا مسی؟ می خورد ومی آشامد؟ دنیا را از چه کسی به ارث برده، چه کسی از اوبه ارث می برد؟

خداوند در جواب آنها این سوره را نازل کرد که جواب همه سؤال های آنان بود.

دقت در صفات یاد شده در این سوره هم مؤید تعریف کامل خدا برای کسانی است که با توجه به ادیان گذشته و موجود در آن زمان خدا را می شناختند. مردم در آن زمان یا ثنوی بودند و برای خدا کفو و همتای مستقل در تاثیر قائل بودند یا قائل به الهه پدر و الهه مادر و الله فرزند بودند یا مانند مسیحیان که به اب و ابن قائل بودند و ...؛ خداوند با این توصیف خداوند را احدی الذاتی معرفی می کند که نه کفو دارد نه زائیده شده و نه می زاید و غنی مطلق است و با این معرفی تمام عقاید گذشتگان راجع به خدا را باطل می کند.

در برخی تفاسیر می خوانیم:

خداوند با آیه "قل هو الله احد" مذهب دوگانه پرستی را باطل کرده که قائل به دو منشاء نور و ظلمت بودند و با مذهب نصارا که قائل به تثلیث بودند و مذهب صابئی را که افلاک و نجوم را مستقل در تاثیر می پنداشتند.

با آیه "الله الصمد" مذاهبی را باطل کرده که غیر خدا صمد و مقصد دیگری برای خلقت ذکر کرده اند زیرا خدای غنی مطلق است و اگر صمد و بی نیاز نباشد، محتاج و قاصد خواهد شد و با آیه "لم یلد و لم یولد" مذهب یهود در باره عزیر و نصارا در باره مسیح و مشرکان در باره الهه هایشان را باطل کرده که آنها را پسران و دختران خدا می دانستند و با آیه "و لم یکن له کفوا احد" مذهب مشرکان را باطل کرد که الهه های خود را شریک و همتای خدا می پنداشتند. (2)

پی نوشت ها:

1. واحدی، اسباب النزول، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411ق، ص500.

2. فخر رازی، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1420ق، ج32، ص366.