به گزارش خبرنگار مهر، انگس دیتون اقتصاد دان اسکاتلندی-آمریکایی و استاد دانشگاه پرینستون آمریکاست که در سال 2015 جایزه نوبل اقتصاد را برای سه دهه مطالعه و تحقیقات در حوزه درآمد، هزینه، رفاه، فقر و سلامت دریافت کرده است. کتاب «فرار بزرگ» به تبیین و تشریح رابطه بین این موارد می‌پردازد و حاوی ایده‌های اصلی دیتون است.
دیتون در این کتاب به ارزیابی سلامت، ثروت و ریشه‌های نابرابری و رفاه در سراسر جهان می‌پردازد. «فرار بزرگ» داستان فرار مردم از فقر، بیماری‌ها، مشکلات بهداشتی و رنج به سوی رفاه، سلامت و توسعه و پیشرفت است. اما در این فرار کسانی جا مانده‌اند و بدون گفتن داستان آن‌ها، نمی‌توان داستان فرار به سوی رفاه و توسعه را بیان کرد. تقریباً یک میلیارد نفر هنوز در فقر زندگی می‌کنند و میلیون‌ها کودک در هنگام تولد براثر کمبود امکانات دچار مرگ می‌شوند، هنوز هم در هند و در کشورهای فقیر آفریقا کودکان زیادی به علت فقر تغذیه و بهداشت گرفتار عدم رشد کافی و بدفرمی بدن می‌شوند.
وی بر این باور است که نابرابری در جهان روزبه‌روز در حال گسترش است، اما در حال حاضر زندگی افراد نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است. پیشرفت علم و دانش باعث پیشرفت در بهداشت و رشد اقتصادی در سراسر جهان شده است. اما درعین‌حال رشد بهداشت، نابرابری را در حوزه بهداشت افزایش داده است و رشد اقتصادی نابرابری را درزمینه اقتصاد ایجاد کرده است.
دیتون در این کتاب بیش از هر چیز به این پرسش می‌پردازد که آیا افزایش درآمد کمک مؤثری به افزایش بهداشت و سلامت می‌کند؟ پاسخ او منفی است. نجات جان انسان‌ها در کشورهای فقیر هزینه زیادی ندارد و باوجود عدم رشد درآمد در این کشورها، ما شاهد موارد زیادی از بهبود شرایط بهداشتی و سلامت مردم بوده‌ایم. او معتقد است که همبستگی مقطعی بین سلامت و درآمد، ناشی از تنوع در کیفیت نهادها بوده است، درحالی‌که در طول زمان هم بهبود شرایط بهداشت و سلامت و هم افزایش درآمد و رشد اقتصادی درنتیجه پیشرفت در دانش اتفاق افتاده‌اند.
این اقتصاددان بر رابطه بین رشد اقتصادی و کاهش فقر در سراسر جهان اذعان دارد، اما معتقد است که کاهش فقر در کشورهای مختلف به شکلی نابرابر اتفاق افتاده است و بعضی از کشورها مانند آمریکا و کشورهای اروپای غربی سهم بیشتری دارند. همچنین رشد اقتصادی دو کشور چین و هند تأثیر زیادی بر کاهش نابرابری در آمار جهانی داشته است. بااین‌وجود این‌گونه نیست تمامی کشورها روند کاهشی فقر را طی کرده باشند.
دیتون درزمینه بهداشت، پیشرفت دانش پزشکی، نظریه میکروبی و طرح‌های تصفیه و سالم‌سازی آب را عامل اصلی کاهش مرگ‌ومیرها و اپیدمی‌های بزرگ می‌داند، اما درعین‌حال هشدار می‌دهد که مقاومت میکروب‌ها در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها و ظهور بیماری‌های جدیدی که در مقابل داروها مقاوم هستند، می‌تواند در آینده بسیار فاجعه‌بار باشند و هر لحظه احتمال بروز یک اپیدمی جدید وجود دارد که این بار می‌تواند در سطحی جهانی تلفات بسیار بیشتری را به بار بیاورد.
وی یکی از مهم‌ترین مباحث خود را در فصل هفتم و آخر این کتاب مطرح می‌کند. در این فصل به‌شدت به کمک‌های خارجی حمله می‌کند و این مسئله را مطرح می‌کند که چگونه کمک‌های خارجی به‌نوعی رفع مسئولیت از کشورهای پیشرفته کمک کرده است و درعین‌حال در کشورهای فقیرتر، این کمک‌ها به گسترش فساد و دیکتاتوری کمک کرده‌اند. درواقع دیتون معتقد است کمک‌های خارجی به‌جای اینکه در بخش سلامت و کمک به مردم مصرف شوند، توسط باندهای قدرت برای افزایش سلطه، کودتاها و درگیری‌های داخلی مصرف می‌شوند که درنهایت عملاً نه‌تنها به افزایش سلامت در این کشورها کمک نمی‌کند، بلکه وضعیت را وخیم‌تر می‌کنند.
دیتون درنهایت هشدارهایی در مورد آینده می‌دهد. اینکه رشد اقتصادی می‌تواند تحت تأثیر شرایط غیرقابل‌پیش‌بینی متوقف شود. او نشانه‌هایی از این امر را در ایالات‌متحده و دیگر کشورها نام می‌برد. در مورد جنگ‌ها و سیاست‌های خطرناک، بازگشت بیماری‌های اپیدمیک و افزایش نابرابری و تضعیف دموکراسی هشدار می‌دهد. اما درعین‌حال تأکید دارد که همچنان به آینده خوش‌بین است. «میل به فرار عمیقاً در وجود ما ریشه دوانده و به‌راحتی از بین نمی‌رود».
خواندن کتاب «فرار بزرگ» می‌تواند درک متفاوتی از جایگاهمان در جهان به ما بدهد و درعین‌حال مطالب کتاب همزمان با مطرح کردن گذشته و شرایط حال، به‌نوعی آینده‌های احتمالی را هم برای ما ترسیم می‌کند.
