موضوع فیلتر شدن تلگرام یا نشدن آن بارها و بارها دستمایه اخبار و رسانه‌ها شده و هرازگاهی شایعاتی پیرامون بسته شدن این شبکه پیام‌رسان به گوش می‌رسد. در تازه‌ترین اظهارات رییس شورای عالی مجازی بازهم شاهد هشداری نسبتا نرم درباره این اپلیکیشن بودیم. «ابوالحسن فیروزآبادی»، درباره این مسئله گفته است:
« بسیاری از پیام رسان ها هم‌اکنون از رمز استفاده می کنند و این موضوع امکان پایش را به ما نمی دهد، براین اساس طی مذاکره با پیام رسان های خارجی مانند تلگرام و اینستاگرام، از آن ها خواسته ایم قابلیت های دیگری ایجاد کنند تا بتوانیم سیاست های صیانت از ارزش های اسلامی را در شبکه های پیام رسان محقق کنیم و چنان چه این ملاحظات محقق شود، مشکلی پیش نخواهد آمد اما اگر این شبکه ها اقدام جدی به عمل نیاورند ما تدابیر لازم را اتخاذ خواهیم کرد.»
بحث فیلترینگ یا عدم فیلترینگ تلگرام در بین دولتمردان بارها تکرار شده
پیش‌تر و از همان سال‌های آغازین فعالیت تلگرام و گستردگی استفاده مردم از آن، اظهار نظراتی علیه این پیام‌رسان روسی از سمت دولتمردان مختلف کشور درباره آن بیان شده که بسیار ضد و نقیض هستند. به عنوان مثال رییس پلیس فتا پیش‌تر خواستار فیلترینگ این برنامه شده بود و «محمود واعظی»، وزیر پیشین ارتباطات درباره فیلتر نشدن آن سخن به میان آورده بود.
در این بین افراد دیگری نیز درباره فیلترینگ این شبکه صحبت کرده‌اند و وزیر ارتباطات کنونی کشورمان، «محمدجواد آذری جهرمی»، احتمال فیلترینگ شدن آن را بعید می‌داند. «رضا تقی پور»، وزیر سابق ارتباطات و عضو شواری عالی فضای مجازی نیز فیلتر شدن تلگرام را نامحتمل می‌داند و می‌گوید:
«به کار بردن کلمه فیلترینگ برای تلگرام یک بحث انحرافی است. تلگرام یک برنامه کاربردی در عرصه فضای مجازی محسوب می شود که دارای مزایا و به تبع معایبی است که نمی توان آن را انکار کرد ولی اینکه ما بخواهیم به دلیل ناتوانی خود این نرم افزار را فیلتر کنیم راهکار درستی نیست.»
حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی یکی از دلایل دولت برای فیلترینگ پیام‌رسان‌های خارجی است
بحث فیلترینگ حمایت به دو منظور صورت می‌گیرد، یکی عدم توانایی پایش آن و در حقیقت عدم همکاری تلگرام با دولت ایران و دیگری برای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی، درمورد موضوع دوم اما وزیر ارتباطات در توییت جدید خود نوشته: «وزارت ارتباطات تصمیم گیرنده در این زمینه نبوده است و تصمیم‌ها توسط کمیسیون‌های مرکز ملی فضای مجازی اتخاذ شده است» جهرمی در واقع به این مسئله اشاره دارد که وزارت ارتباطات درباره حمایت از پیام رسان‌های داخلی نقشی ندارد.
این ادعای وزیر در حالی مطرح می‌شود که وی پیش‌تر از حمایت‌های قاطع وزارت ارتباطات درباره پیام‌رسان‌های داخلی گفته بود. به نظر می‌رسد همان‌طور که پیش‌تر دکتر «موسویان»، رییس مرکز فناوری‌های دیجیتال، گفته بود بحث فیلترینگ تلگرام صرفا به یک سازمان و نهاد برنمی‌گردد و موضوع پیچیده‌تر از این مسائل است. برای همین برای کمی شفاف شدن موضوع با وی به گفتگو نشستیم.
موسویان معتقد است که فیلترینگ تلگرام تنها به یک نهاد مربوط نیست و در جلسات شورای عالی فضای مجازی، نمایندگان همه نهادها شرکت دارند و این تصمیمات منوط به یک نفر نیست. او به دیجیاتو می‌گوید:
«از تمامی بخش‌های خصوصی و دولتی در این جلسات با توجه به موضوع جلسه، دعوت بعمل آورده می‌شود و همفکری در این‌باره صورت می‌گیرد. کمیسیون‌های مختلف شورای عالی فضای مجازی اعم از کمیسیون امنیت، معاونت محتوا، فناوری و تنظیم مقررات وجود دارند که توسط کارشناسان تک تک این نهادها، موضوعات بررسی می‌شوند و سپس برای تصویب به شورا می‌رود.»
فیلتر شدن تلگرام تنها به یک سازمان و نهاد مربوط نمی‌شود
وی اما از تعداد کاربر بالای تلگرام می‌گوید و اینکه اختلال چند‌دقیقه‌ای این شبکه در کشور کاملا محسوس است. از همین رو قدم اول را استفاده از شبکه اجتماعی بومی که توانایی رقابت داشته باشد می‌داند و باور دارد بعد از رسیدن به این مرحله می‌توان درباره فیلتر کردن تلگرام تصمیم گرفت:
«مسئله پیام‌رسان بومی فقط مختص ایران نیست و کشورهای دیگری در دنیا نیز این کار را انجام داده‌اند. ویچت در چین یا کاکائو در کره و هایک در هند نمونه مثال‌های بارز شبکه‌های پیام‌رسان بومی موفقی هستند که در برابر نمونه‌های خارجی چیزی برای عرض‌اندام نشان دادن داشتند. ویچت به تنهایی دارای 480 هزار کاربرد کوچک و بزرگ از سوی کسب‌وکارهای چین در این شبکه است که توانسته تمامی نیازهای کاربران یک میلیاردی‌اش را برطرف کند.»
بسیاری از کشورها پیام‌رسان‌های بومی قدرتمندی در برابر مدل‌های بین‌المللی در کشورشان دارند که موفق هم هستند
او ضمن اشاره به سیستم دقیق و قدرتمند کشور چین خاطر نشان می‌کند که پیاده کردن چنین سیستمی در کشور در حال حاضر کمی دور از ذهن است و دلیل آن را علاوه بر عدم زیرساخت‌های فنی، مشکلات مدیریتی می‌داند. موسویان نگرانی خودش را نسبت به آینده بازار کامپیوتر ابراز می‌کند و معتقد است که تمهیداتی که در برابر تلگرام و امثالهم بخواهد صورت بگیرد، باید تصمیمی باشد که آینده‌نگرانه باشد.
«مسئله کامپیوترهای کوانتومی در چندین سال آینده به همراه وب 3 پیش می‌آید که همگی این‌ها باعث نوعی آزادی بی حد و حصر اطلاعات می‌شود و دیگر هیچ موردی محرمانه نخواهد بود. توجه به این مهم بسیار ضروری‌تر از تمهیدی برای تلگرام اندیشیدن است، چرا که اگر بحث سرقت اطلاعات و کاربران باشد که هم‌اکنون خود سیستم‌عامل‌هایی چون اندروید و IOS بسیاری از این دیتاها را در اختیار دارند. دنیای کلاسیک در برابر دنیای کوانتوم کامپیوتری بسیار امر پیش‌پاافتاده‌ای است و باید برای آن همین امروز چاره اندیشید.»
نمونه‌های از پیام‌ر سان‌های بومی کشورها که توانستند در جذب مخاطبان خود موفق عمل کنند و در برابر مدل‌های خارجی کاربران بیشتری جذب کنند.
پیام‌رسان‌های بومی باید کاری فراتر از چت،تماس و دیگر مسائل انجام دهند
موسویان استفاده از چت، تماس و ویدیو چت را ساده‌ترین کاربرد پیام‌رسان‌ها می‌داند و مسائلی چون تراکنش‌های مالی و تعاملات دیگر را از ویژگی‌های اصلی یک پیام‌رسان برای کاربرانش می‌داند. او جایگزین تلگرام را برنامه‌ای می‌داند که بتواند با این برنامه قابل مقایسه باشد و اموراتی فراتر از آن را برای کاربران ایرانی به همراه داشته باشد:
«همه کشورها بر روی پیام‌رسان‌های بومی تاکید دارند و این مسئله مختص به ایران نیست. اما بسیاری از کاربردهای فراتری که یک پیام‌رسان می‌تواند داشته باشد در گروی پیشرفت دولت‌الکترونیک است که هنوز در مراحل آغازین خود در ایران به سر می‌برد.»
تلگرام امروزه بیش از 60درصد از پنهای باند کشور را در اختیار گرفته و 40 میلیون کاربر در ایران دارد، موضوع فیلتر شدن یا نشدن آن به مسائل مختلفی برمی‌گردد اما در هر صورت به طور واضح رسیدن به یک برنامه جایگزین که حرفی برای گفتن در برابر تلگرام داشته باشد از لزومات اولیه حذف کردن آن است. چه بسا با پیشرفت یک برنامه بومی داخلی خود مردم مثل ملت چین و کره و... تصمیم به کوچ به یک پیام‌رسان بومی را بگیرند.
