آیا موزه مردان نمکی زنجان را می شناسید؟

یک کیلومتر مانده به روستای حمزه لو  و در هفتاد و پنج کیلومتری غرب شهر زنجان معدن نمک چهر آباد قرار دارد . این معدن نمک که در ارتفاع 1350 متری نسبت به سطح دریا قرار گرفته شاهد کشف شش مومیایی در سال 1993 یا به عبارتی در سال 1372 هجری شمسی بود. قبل از سال 1372 کار بهره برداری بر روی معدن نمک در چهرآباد با استفاده از ابزار الات سنتی و دستی انجام می شد اما بعد از این سال از تجهیزات مدرن و پیشرفته استفاده شد.  مومیایی هایی که در این معدن کشف شدند همگی ابتدا موقتا در  عمارت ذولفقاری نگهداری می شد یعنی در سال1386 این مومیای های کشف شده از معدن نمک چهر آباد را به این عمارت به صورت موقت انتقال دادند عمارتی که در محله دالان آلتی در قسمت شمالی سبزه میدان و مسجد جامع زنجان قرار گرفته است. دو سال بعد این مکان را تبدیل به موزه باستان شناسی استان زنجان کردند و رسما در سال 1388 عمارت ذوالفقاری تبدیل به اولین موزه باستان شناسی استان زنجان گردید. موزه مردان نمکی زنجان صبح ها  از ساعت 8:30 دقیقه تا 13 و بعد ظهر ها هم از ساعت 15 تا 19 به روی علاقمندان به باستان شناسی و دوستداران تاریخ ایران و جهان باز است. این مومیایی های نمکی که کشف شده اند دو مرد نمکی به دوران ساسانی تعلق دارند یعنی در حدود سال های 400 تا 600 بعد ازمیلاد و سه مرد نمکی هم به چهار صد سال پیش از میلاد تعلق دارند یعنی مربوط به دوران هخامنشی می باشد.

مرد نمکی شماره 1

اولین مرد نمکی در سال 1372 کشف شد. به دنبال ان در سال 1383 بقایای اسکلت انسانی توسط بولدوزری که توسط معدن کاران به جهت استخراج نمک داشت کار می کرد پیدا شد این مرد نمکی تا حد زیادی به وسیله ی بولدوزر آسیب دید معدن کاران به جستجو در میان خاک های معدن پرداختند و توانستند برخی اشیای باستانی و همچنین بقایای جسد این مومیایی را از لای خاک ها پیدا کنند. که بهره بردار نمک این اشیا را تحویل میراث فرهنگی وگردشگری داد و در موزه مردان نمکی در معرض نمایش قرار گرفت.

مرد نمکی شماره 2

کشف دومین مرد نمکی سبب شد که باستان شناسان با جدیت بیشتری در معدن نمک چهر آباد به کاوش و جستجو بپردازند. آنها با این هدف به جستجو و کاوش پرداختند تا شاید بتوانند بقایای باقیمانده از مومیایی ها را پیدا کنند. مرد نمکی شماره 2 که کشف شد با بررسی بیشتر مشخص گردید این بقایا به مردی تعلق دارد که قدی در حدود 180 سانتی متر داشته و زمانی که داشت در معدن کار می کرد دیواره ها و سقف تونل ریخت و این مرد در آن مکان دفن گردید و بعدها تحویل موزه مردان نمکی زنجان داده شد. اشیای با ارزش و قدمت تاریخی نیز همراه این مرد نمکی شماره 2 کشف شده است که در نوع خودش جالب توجه و دیدنی می باشد.

مرد نمکی شماره 3

کارگران مرد نمکی شماره 3 را نیز در زمانی که در حال کار کردن با بولدوزر بودند کشف کردند این جسد نیز مانند بقیه جسد ها چون با بولدوزر کشف شده بود تقریبا متلاشی شده به دست آمد و تکه تکه آن را جمع کردند و به موزه مردان نمکی زنجان تحویل دادند . مرد مومیایی شماره سه بقایایش شامل باقی مانده لباس ، مقداری بافت نرم بدن وی و استخوان بود که وی نیز به سرنوشت دیگر معدن چیان به علت ریزش تونل در زیر صد ها تن خاک دفن شده بود.

مرد نمکی شماره 4

تنها مومیایی که از این معدن کشف شد و تقریبا سالم تر از بقیه بود مرد مومیایی شماره 4 می باشد بیشتر بدن این مرد نمکی سالم بود مردی که حتی لباس های او کامل است که شامل بالاپوشی بلند و یک شلوار و کفش چرمی می باشد . علی رغم این که قبل از این که مرگش فرا برسد آسیب دیده بود. از بقایای بدن وی استخوان ، و بافت نرم بدن وی می باشد . و این بدن به علت این که آبش را از دست داده بودکاملا چروکیده و خشک شده بود.  و علت مرگ وی هم که بر اساس بررسی های صورت گرفته مشخص شده است جوانی 16 ساله بوده است با قدی در حدود 170 تا 175 متر که به علت پارگی رگ و فشار بیش از حدی که به علت ریزش تونل بر روی قفسه سینه ی او وارد شده است این جوان به کام مرگ رفته است. بر اساس یافته های کارشناسی تخمین زده می شود که این مومیایی به اواخر دوران اشکانی و اوایل ساسانی تعلق دارد یعنی قدمتی 1700 ساله دارد.

مرد نمکی شماره 5

مرد نمکی شماره 5 هم که از این مکان کشف شده است مثل بقیه به علت ریزش تونل به کام مرگ رفته است و بیشتر بدن او از بین رفته و چیزی از بدن وی باقی نمانده است. همه ی بدن این فرد مومیایی به جز سر وی  در زیر سنگ های بزرگ قرار داشت. در خرداد سال 1386 ششمین مومیایی این منطقه پیدا شد این فرد نیز در نزدیکی جایی پیدا شد که مرد نمکی شماره 2 پیدا شده بود و چون مجوز حفاری وجود نداشت و به جهت این که نگهداری آن سخت بود هنوز این مرد نمکی در درون نمک محافظت می شود. این مرد نمکی نیز زیر سنگ بزرگی مدفون مانده است که نشان می دهد همین سنگ باعث مرگ وی شده است و اطلاعات زیادی در مورد مرد نمکی شماره 6 در دست نیست. همه ی این مومیایی های کشف شده کارگران معدن بودند که  به علت ریزش معدن در زیر هزاران تن خاک وسنگ دفن شده است قدمت این معدن به نیمه ی هزاره اول بر می گردد و تحقیقات بیشتری که بر روی این مومیایی های نمکی صورت گرفته مشخص کرده است که  مردان نمکی شماره 1و 2 در زمان ساسانیان می زیسته اند یعنی چیزی در حدود 1500 تا 1700 سال قدمت دارند و مردان نمکی شماره 3 و 4 و 5 به دوران هخامنشی تعلق دارند . یعنی قدمتی در حدود 2300 سال دارند و در موزه مردان نمکی زنجان نگهداری میشوند.