سینماسینما، حسین سلطان‌محمدی – «لاتاری» ناخواسته، برای رساندن مضمون حرفش که بار معنایی مثبتی برای ایرانیان دارد، یعنی «غیرت»، بر بنیان غلطی استوار گشته است. تیمی ارزشی که در سابقه فعالیت شان، تصویری از اعتقادات مذهبی و دینی آنان را به یاد داریم، اثری به مرحله نمایش رسانده اند تا اصطلاحا بزعم بعضی افراد، کمی به سیاست رایج در ساختار حاکمیتی ایران، خرده بگیرند و رفتاری «انقلابی» تر را طلب نمایند. آنان در داستانشان به موضوع قاچاق دختران به شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس پرداخته اند و قهرمانی انفرادی را برای انتقام به رخ کشانده اند تا بگویند که «ای کاش رفتارهای ما شبیه گذشته و 40 سال پیش بود. ما در خیلی مسائل عقب گرد کردیم».
اما این تیم سازنده، برای رسیدن به این مضمون، به رابطه خلاف شرع دختر و پسر، صحه گذارده اند تا در ادامه روایت، به منظورشان برسند و برای رساندن این معنا، سرداران جنگ بازنشسته یا کنار کشیده از اوضاع روزمره را هم به میدان می آورند و در دست او تیغ گذارده و همانند «قیصر» یا بقول دوست مان مهرزاد دانش، «جیمزباند و جک ریچر»، وارد عمل کرده و کار را به نهایت رسانده و سپس با فریاد و اعلام موضع و تصویر فیکس نهایی، نوعی راهکار یا تصویر محتمل از آینده ای نزدیک را به ما نشان می دهند. نمونه این تصویر محتمل را ما امروز در رسانه ها داشتیم که فردی اصطلاحا کفن پوش و با قمه، وارد ریاست جمهوری شد و توسط نیروهای حفاظت زخمی و متوقف شد. حتما او نیز برای نوعی رفتار مشابه این فیلم و برای بازگرداندن «مسیر عقب رفته» به صحنه آمده بود. اگر این نوع نگاه، به «آتش به اختیار»ی کلام رهبری قرار است برسد که رهبری بر نکوهش رفتار خطای مشابهی چون حمله به سفارت انگلیس در تهران، اشاره داشته و ما نیز برمبنای این موضعگیری، می گوییم که برای متصور نمودن رفتار احتمالی افراد معمولی و همچنین پرهیز از اقداماتی که ممکن است به سیاست یا امنیت ملی آسیب بزند، نیازمند «بصیرت» هستیم. ما تجربه بصری مشابه درباره تضاد رفتار انقلابی و سیاست امنیتی امروزی را دست کم در فیلم هایی چون «آژانس شیشه ای» دیده ایم. اما در «لاتاری» اگر بصیرتی باشد، ابتدا باید به عقب برگشته و رابطه خلاف شرع پسر و دختر داستان را اصلاح کنیم و سپس راهکار انقلابی توصیه نماییم. نمی توان بر بنیاد غیرشرعی که مدعی شدید «رابطه عاشقانه» بوده است، حکم دهید که «به هر حال این فیلم است و وقتی قانون کارآمد نیست، رفتار فراقانونی پیش می آید و در هرجامعه ای ممکن است رخ دهد. این یک هشدار است که ممکن است منجر به یک جور حادثه شود و در کشور هم شاهد این اتفاقات هستیم.»
بله، اثر شما یک فیلم است و قطعا به سیاست رسمی جامعه خدشه یا مسئولیتی وارد نمی کند. همان طور که از زمان امام(ره)، نقل است که «دکتر ولایتی به عنوان وزیر خارجه به ایشان شکایت کرد که ما هرچه در سیاست خارجی انجام می دهیم، روزنامه جمهوری اسلامی با سرمقاله هایش به هم می ریزد و از ایشان خواسته بود که به این روزنامه تذکر بدهند و امام به ایشان گفته بود، شما کار خودتان را انجام بدهید و آنها هم باید کار خودشان را انجام بدهند.» شما فیلمتان را بسازید و کاری به واکنش رسمی نداشته باشید؛ اما بر بنیان درست. این فیلمی که ما دیدیم، نشان می دهد که «هدف، وسیله را توجیه کرده است» و اصطلاحا در عقبگرد چهل ساله، شما هم بنوعی از آرمان های ارزشی تان عقبگرد کرده اید و این عقبگرد شما حتی در سردار «موسی» هم که با علم به خطای رفتاری پسر و دختر، به کنش هایش ادامه می دهد، دیده می شود. این بدان معنا نیست که بر موضوع قاچاق دختران، چشم بست. خیر، باید بر نحوه رساندن تماشاگر امروزی به درستی این عمل غیرتی، از مبنا توجه داشت و نه از میانه. شما ابتدا باید در خود بنگرید.
