میدان مغناطیسی زمین در دهه های اخیر به میزان بسیار هشدار دهنده ای در حال ضعیف شدن است. این مسئله موجب شده احتمال جابجایی قطب های مغناطیسی بیش از پیش افزایش یابد. محققان اخیراً به اطلاعات تازه ای در این باره دست یافته اند.
علی رغم اینکه زمین شناسان از مدت ها پیش از جابجایی قطب های مغناطیسی اطلاع داشتند، ولی زمان این جابجایی و نحوه اتفاق آن پیش از این در هاله ای از ابهام قرار داشته. البته پیش از این مشخص شده بود که میدان مغناطیسی زمین در هر قرن حدود 5 در صد ضعیف تر می شود.
این یافته ها که توسط زمین شناسان دانشگاه روچستر منتشر شده اشاره به این مسئله دارد که به طور معمول در 20 میلیون سال اخیر، در هر 200 هزار تا 300 هزار سال قطب های مغناطیسی زمین برعکس شده اند. البته در 800 هزار سال اخیر که باید 2 تا 4 بار این اتفاق می افتاده، هنوز شاهد تعویض قطب ها نبوده ایم.
بر اساس یافته ها شروع جابجایی میدان مغناطیسی زمین در آفریقای جنوبی یافت شده؛ منطقه ای که بیشترین میزان ضعیف شدن میدان مغناطیسی کره زمین را از خود نشان داده. میدان مغناطیسی به واسطه حرکت آهن مذاب در اعماق زمین ایجاد می شود. به گفته محققان این ماده در اعماق آفریقای جنوبی به صورت توده ای سرد و متراکم از سنگ ها تغییر شکل یافته و به مرور موجب کاهش قدرت میدان مغناطیسی شده است.
برای درک بهتر این مسئله می توان ترمز دیسکی خودرو در حال حرکت را مثال زد. اگر لنت های ترمز را به عنوان صخره های متراکم گوشته زمین (لایه بین پوسته و هسته زمین) تصور کنیم، با ترمز گرفتن، این لایه به دیسک ترمز (آهن مذاب خارج از هسته زمین) فشار می آورد و حرکت آن را کند می کند. در اثر کند شدن حرکت لایه مایع مذکور، قدرت میدان مغناطیسی زمین نیز کاهش می یابد.
در صورتی که عوض شدن قطب ها اتفاق بیفتد، موجب قطعی گسترده برق در سراسر کره خاکی ما می شود و سیستم های ماهواره ها و نیز جهت یابی از کار می افتند. همچنین میدان مغناطیسی قوی زمین که اکنون نقش مهمی در جذب تابش های مضر کیهانی را دارد، دیگر نمی تواند وظیفه خود را انجام دهد و به این ترتیب انسان ها به بیماری هایی از جمله سرطان پوست دچار می شوند.
با اینکه تحقیق اخیر اطلاعات بسیاری را در اختیار محققان قرار داده، ولی هنوز مشخص نشده که تغییر میدان مغناطیسی بعدی دقیقاً چه زمانی اتفاق می افتد.
