مرزنشینان کشور به‌ویژه افرادی که در مرزهای غربی کشور زندگی می‌کنند، روزگار به کام‌شان نبوده و نیست....
به گزارش به نقل از قانون، مرزنشینان کشور به‌ویژه افرادی که در مرزهای غربی کشور زندگی می‌کنند، روزگار به کام‌شان نبوده و نیست. مردان و زنانی که زمان جنگ، جانانه در مقابل تجاوز دشمن ایستادند و حتی در برابر بمباران شیمیایی نیز مقاومت کردند، نه تنها مورد تقدیر قرار نگرفتند بلکه گویی فراموش شدند و سال‌هاست که برخی از آن‌ها به‌واسطه مشکلات معیشتی و خالی بودن سفره‌های‌شان مجبورند با شغل کولبری روزگار بگذرانند. شغلی سخت و طاقت‌فرسا که به دلیل عدم امنیت، همواره مورد تهدید بوده‌است؛ به گونه‌ای که تعدادی از آن‌ها در این راه صعب‌العبور یا به‌واسطه سرما جان‌شان را از دست می‌دهند یا اینکه مورد هدف تیراندازی قرار می‌گیرند.
اما این پایان قصه پر از غم زندگی کولبران نبوده و خبرها حاکی از آن است که اگر تا دیروز خودشان هدف گلوله بودند امروز اسب‌های‌شان نیز هدف قرار گرفته و بر زمین می‌افتند تا نتوانند آن‌ها را برای امرار معاش خانواده همراهی کنند. کولبران که برای پر کردن سفرههای خالی خانواده، رنج و مرارت راهی صعب‌العبور را به تن می‌خرند، نیاز به حمایت جدی مسئولان دارند؛ در حالی که هنوز سیاست مشخصی برای ساماندهی و رفع مشکلات آن‌ها در دستور کار قرار نگرفته است.
بیکاری مهم‌ترین دلیل کولبری
مشکلات‌شان یکی دوتا نیست، آن‌ها که به دلیل بیکاری و نبود شغل در شهرهای مرزی ناچار شده‌اند تا از راه کولبری و حمل بارهای سنگین امرار معاش کنند و در ازای مبلغی ناچیز، سلامتی و جان خود را در مخاطره بیندازند؛ به‌گونه‌ای که در سال‌های گذشته تعداد زیادی از کولبرانی که بسته‌های بزرگ کالا را روی پشت‌شان گذاشته بودند تا از مناطق مرزی عبور کنند، گرفتار حوادث تلخی شدند.
اما کولبران مناطق مرزی در حالی سال‌ها به‌واسطه این شغل مورد تهدید انواع مخاطرات قرار گرفته‌اند که اصل 28 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کند: «هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست، برگزیند». به‌این‌ترتیب در قانون اساسی حق اشتغال و انتخاب آزادانه شغل به رسمیت شناخته شده است.
البته در ادامه این اصل تکلیف دولت در این خصوص ایجاد شغل برای افراد بیان شده و آمده است: دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون برای همه افراد، امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد کند. به‌این‌ترتیب در قانون اساسی که مهم‌ترین قانون موجود در کشور است، این حق به رسمیت شناخته شده است.
شواهد و رخدادهای سال‌های اخیر، گویای این است که باتوجه به تاکید قانون اساسی بر ایجاد شغل برای افراد اما با وجود تعداد زیاد جوانان بیکار در مناطق مرزی، اقدامی مناسب در جهت ایجاد اشتغال افراد فراهم نشده است؛ به‌گونه‌ای که تعدادی از مردان در این مناطق کولبری را تنها برای کسب درآمد خویش انتخاب کرده‌اند.
در حالی که دولت و مسئولان وظیفه دارند با ایجاد کارخانه‌ها وکارگاه‌های تولیدی، صنعتی و خدماتی برای این جوانان، اشتغالی پایدار ایجاد کنند تا آن‌ها ضمن بهره‌مندی از شغل، بتوانند در سایه حمایت دولت در امنیت کامل درآمد کسب کرده و زندگی کنند. هرچند به نظر می‌رسد دولت به جای تمرکز بر طرح‌های بلندمدت و ایجاد اشتغالی پایدار برای این افراد، به تصویب طرح‌های کوتاه‌مدت و بی‌نتیجه اکتفا کرده است؛ به‌گونه‌ای که حتی برخی از این طرح‌ها هم زندگی کولبران و هم مغازه‌داران مناطق مرزی را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
فقدان کارخانه‌ها و صنایع در مناطق مرزی
شهاب نادری، نماینده مردم اورامانات درمجلس شورای اسلامی با اشاره به وضعیت اشتغال‌زایی در مناطق مرزی گفته است: برای ایجاد اشتغال و رفع بیکاری در مناطق مرزی باید به ظرفیت‌ها توجه کرد؛ در حالی که عامل اصلی بیکاری جوانان در این منطقه، فقدان کارخانه‌ها و صنایع است
. وی با بیان اینکه، شهرستان‌های حوزه انتخابیه بنده با آمار 33درصد بیکاری به عنوان بیکار‌ترین شهرهای ایران شناخته می‌شوند، ادامه می‌دهد :جوانان این مناطق دوست دارندکه کارخانه‌ها طرح های صنعتی تولیدی داشته باشد تا آن‌ها بتوانند سرکار بروند. اما متاسفانه تاکنون در منطقه ما هیچ کارخانه‌ای وجود نداشته و همین موضوع باعث بیکاری جوانان شده است و اگر امروز آن‌ها به بعضی از مسائل ورود پیدا کنند از سر بیکاری و بی‌توجهی مسئولان کشور به آن‌هاست.
مصوبه‌ای که سفرههای کولبران را خالی‌تر کرد
اما هیات وزیران با هدف حمایت از کولبران و همچنین ممانعت از کالای قاچاق به کشور تصمیم به احداث بازارچه‌های مرزی جدید گرفت. بر اساس این تصمیم هریک از مرزنشینان واجد شرایط هرماه 500 هزارتومان از تخفیف عوارض قانونی واردات معاف شدند. تا ضمن اینکه کالاها به طور رسمی و تحت نظارت به کشور وارد شود، امکان خوبی نیز در اختیار مرزنشینان قرار گیردکه بدون تحمل کولبری و به وسیله انتقال کالا در حد مجاز ماهانه از مسیر اصلی و مرز قانونی معیشت خود را سامان دهند.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران این مصوبه دولت را ناپخته و غیرکارشناسی ارزیابی کردند. محسن بیگلری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات در این زمینه معتقد است: «در این مصوبه نه منافع مرزنشین‌ها دیده شده بود و نه منافع مغازه داران، کولبران و کاسبان که باعث دردسر همه مردم مرزنشین شدزیرا دولت بدون اینکه بازارچه جایگزینی را در نظر بگیرد، اقدام به تعطیلی بازارچه مرزی کرد و بازارچه‌ای را که در نظر گرفتند، فاقد زیرساخت است و تعرفه‌های گمرکی که در نظرگرفتند، بسیار بالاست. این اقدام غیر کارشناسی به جز آسیب رساندن به اقتصاد و معیشت مردم نتیجه دیگری نداشت».
اما در این زمینه چه اقدامی باید برای حمایت واقعی از مرزنشینان صورت گیرد؟ برای پاسخ به این سوال و چندین سوال دیگر در مورد این قشر زحمت‌کش جامعه با رسول خضری، نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس به گفت‌و‌گونشستیم.خضری در پاسخ به این سوال که مصوبات دولت با هدف حمایت از کولبران تا چه اندازه توانسته به این افراد کمک کند به «قانون» می‌گوید: مصوباتی که دولت در مورد کولبران مطرح کرده، نه تنها کارآمد نبوده بلکه باعث اعتصاب مرزنشینان و بیکاری حدود هفت الی هشت میلیون نفر بازاریان، کسبه، اصناف، کولبران و پیله‌وران شده است.
به طور حتم اگر آن مصوبه سریع‌تر لغو و معابر بازگشایی نشود تا ده‌ها سال تبعات منفی بیکاری مرزنشینان از بین نخواهد رفت و نمی‌توان مشکلات حاصل از این موضوع را جبران کرد.
تصویب طرحی در مجلس با هدف حمایت از این کولبران
این نماینده مجلس با بیان اینکه در مرزهای غربی کشور مردم دچار رکود اقتصادی و به دنبال آن فقر بسیار شدید و سفرههای خالی شده‌اند، خاطرنشان کرد: بحث کولبران موضوع بسیار مهمی است و ما باید بتوانیم این مشکل را هرچه سریع‌تر برطرف کنیم. اما با توجه به اینکه مباحث مطرح شده در مورد کولبران تا به حال نتوانسته قدمی در جهت کاهش مشکلات آنان بردارد، نمایندگان مجلس به دنبال تصویب طرحی با هدف حمایت از این افراد هستند.
وی در پاسخ به این سوال که این طرح در چه مرحله‌در مجلس قرار دارد، تصریح کرد: در حال حاضر چهار کمیسیون از جمله کمیسیون‌های بهداشت، اجتماعی، شوراها و کمیسیون برنامه و بودجه به این طرح رای مثبت دادند و قرار است هفته آینده این طرح در کمیسیون اقتصادی که مهم‌ترین کمیسیون برای بررسی این طرح است نیز مورد بررسی قرار گیرد و امیدواریم پس از تصویب در این کمیسیون نیز بتوانیم آن را در صحن علنی مطرح کنیم. ضمن اینکه با توجه به اهمیت موضوع، در جلسه‌ای که با دبیر شورای عالی امنیت ملی داشتیم، موضوع کولبران، مرزنشینان و مشکلات عدیده آن‌ها نیز اعلام شد و امیدواریم بتوانیم گامی در جهت بهبود معیشت کولبران برداریم.
وی با بیان اینکه در طرح مجلس بحث ساماندهی اشتغال این عزیزان و اینکه شغلی ایمن، سالم و پایدار داشته باشند و حتی بیمه آن‌ها مطرح شده است، افزود: طرحی که در مجلس تدوین شده، دارای 9 ماده است و یکی از موضوعات مهم در این طرح، این است که هرساله کولبران رصد شوند و سالانه برای 10 درصد از آنان شغل ایمن ایجاد شود.
واقعیت این است که مردم مرزنشین از مصوبه دولت هیچ تاثیری ندیدند و به عبارتی مردم در این مدت بیکارتر و سفره‌های‌شان خالی شده است. انتظار داریم تصویب این طرح بتواند روزگار بهتری برای آن‌ها رقم بزند.
خضری در پاسخ به این سوال که بحث بیمه کولبران در چه مرحله ای قرار دارد نیز توضیح داد:بحث بیمه کولبران مصوبه دولت بود که تاکید شد،کولبران باید تحت پوشش بیمه صندوق روستاییان عشایر و کشاورزان قرار گیرند که البته با توجه به اهمیت موضوع بیمه این افراد اما هنوز تعداد بسیاری از کولبران تحت پوشش بیمه قرار نگرفته‌اند.
خضری در خاتمه در پاسخ به این سوال که دلایل اینکه اسب‌های کولبران مورد هدف قرار می‌گیرند، چیست، تصریح کرد: خبر کشتن اسب‌های کولبران جای تاسف دارد زیرا کشتن حیوان زبان‌بسته دور از شأن ما و نظام است و بسیار زشت و ناپسند تلقی می‌شود و در هیچ میثاقی پسندیده نیست.
در خاتمه می‌توان گفت کولبری را باید نمونه بارز تبعیض و نقض حقوق شهروندی دانست زیرا افراد مجبورند کولبری کنند تا خود و خانواده‌شان زنده بمانند. آن‌ها مواد مخدر حمل نمی‌کنند اما بارشان قاچاق محسوب می‌شود. باری که متعلق به دیگری است و آن‌ها فقط حملش می‌کنند اما خطراتش مال آن‌هاست.
نکته دیگر اینکه امرارمعاش از طریق کولبری حاکی از وضعیت اقتصادی نامساعد ساکنان مناطق مرزی است و برخی مرزنشینان به جبر اوضاع اقتصادی و از سر نیاز، کولبر می‌شوند. تعداد زیادی از کولبران افرادی با تحصیلات عالی لیسانس یا فوق لیسانس هستند که تنها به دلیل نبود شغل مجبور به انجام این کار شده‌اند. حال این افراد که فقط به دلیل نداشتن سرمایه کافی یا مهارت حرفه‌ای حاضر به ترک زادگاه خود نشده و با زندگی و کار مشقت بار ماندن را به رفتن ترجیح دادند، نیاز به حمایت جدی مسئولان دارند تا بتوانند با دغدغه‌ای کمتر روزگار بگذرانند .
