آب باران در هیچ جا، از قطب شمال تا فلات تبت، آشامیدنی نیست.
حتی در دورافتاده‌ترین نقاط دنیا، سطح مواد موسوم به «مواد شیمیایی ماندگار» در جو زمین آنقدر بالا رفته است که بنا به راهنمای اخیرا منتشر‌شده درباره کیفیت آب، [آب] باران دیگر «قابل آشامیدن» نیست.
مواد شیمیایی ماندگار [یا «ابدی»] (forever chemicals) گروهی از محصولات انسان‌ساخت خطرناکند که به «پی‌اف‌ای‌اس» (PFAS- مخفف مواد پرفلوئوروآلکیلی یا پلی‌فلوئوروآلکیلی) مشهورند و برخی از آن‌ها با ابتلای انسان به سرطان پیوند دارند.
به گفته محققان، در دهه‌های اخیر این مواد از طریق چرخه آب، اقیانوس‌ها، خاک، و جو در سراسر جهان پخش شده‌اند و در نتیجه اینک در آب باران و برف، حتی در دورافتاده‌ترین مناطق زمین، از قطب جنوب گرفته تا فلات تبت، وجود دارند.
در پی درک بهتر میزان سمی بودن «پی‌اف‌ای‌اس» و خطراتی که این مواد برای سلامت انسان و طبیعت دارند، در رقم معیار آن‌ها برای آب آشامیدنی، آب سطحی و خاک، تا حد زیادی بازنگری شده است.
به گفته محققان دانشگاه استکهلم و دانشگاه «ای‌تی‌اچ» زوریخ، در پی اعمال این تغییرات، میزان وجود این مواد شیمیایی در آب باران «حالا در همه‌جا بیش از مقادیر معیار است».
ایان کازینز، نویسنده اصلی این مطالعه و پروفسور بخش علوم محیط زیست دانشگاه استکهلم، گفت: «در 20 سال اخیر، رقم معیار پی‌اف‌ای‌اس در آب آشامیدنی به شدت کاهش یافته است.»
«مثلا رقم معیار یکی از مواد مشهور در رسته پی‌اف‌ای‌اس برای آب آشامیدنی، یعنی ماده سرطان‌زای پرفلوئورواکتانوئیک اسید (PFOA) در ایالات متحده 37.5 میلیون بار کاهش یافته است.»
او افزود: «بر اساس تازه‌ترین رقم معیار PFOA برای آب آشامیدنی در ایالات متحده، آب باران در هیچ جا برای آشامیدن سالم نیست.»
پروفسور کازینز گفت: «گرچه در جهان صنعتی اغلب آب باران را نمی‌آشامیم، اما برخی افراد در سراسر جهان می‌پندارند که این آب برای آشامیدن مناسب است و بسیاری از منابع آب آشامیدنی ما از آب باران تغذیه می‌شود.»
برای مطالعه میزان شیوع این مواد شیمیایی، گروه تحقیقاتی دانشگاه استکهلم با انجام پژوهش‌های آزمایشگاهی و میدانی، میزان وجود و انتقال مواد «پی‌اف‌ای‌اس» را در جو در دهه گذشته بررسی کرده است.
طبق یافته‌های آن‌ها، با آن که «3M»، از تولیدکنندگان مهم [این مواد]، نیز دو سال قبل آن‌ها را از دور خارج کرد، میزان برخی مواد زیان‌بار مواد «پی‌اف‌ای‌اس» در جو روند کاهشی چشم‌گیری داشته است.
مواد «پی‌اف‌ای‌اس» به ماندگاری بالا شهرت دارند- به همین دلیل «مواد شیمیایی ابدی» خوانده می‌شوند- اما ویژگی‌های آن‌ها نیز از دلایل تداوم وجود آن‌ها در جو است، و نیز فرایندهایی طبیعی که مدام «پی‌اف‌ای‌اس» را از سطح محیط‌زیست به جو بازمی‌گردانند.
انتقال از آب دریا به آسمان فرای آن که از طریق ذرات جامد و مایع درون افشانه‌های دریایی صورت می‌گیرد و یکی دیگر از حوزه‌های پژوهشی فعال گروه دانشگاه استکهلم است، روش اصلی بازگشت مداوم پی‌اف‌ای‌اس به جو است.
پروفسور مارتین شرینگر، از نویسندگان این مطالعه و مستقر در «ای‌تی‌اچ» زوریخ در سوئیس و دانشگاه مازاریک جمهوری چک، می‌گوید: «ماندگاری شدید و تداوم گردش جهانی مواد پی‌اف‌ای‌اس معینی به تداوم مغایرت با دستورالعمل‌های (کیفیت آب) منجر می‌شود. »
«بنا براین، اکنون به علت آنکه پی‌اف‌ای‌اس جهان‌گستر شده است، رسانه‌های زیست‌محیطی در همه جا از دستورالعمل‌های کیفیت محیط زیست که برای حفاظت از سلامت انسان طراحی شده‌اند، زیر پا خواهند گذاشت و از دست ما نیز کار چندانی برای کاهش دادن آلودگی پی‌اف‌ای‌اس برنمی‌آید.»
او افزود:«به عبارت دیگر، تعیین حدومرزی سیاره‌ای [برای رعایت در سراسر سیاره زمین] مختص پی‌اف‌ای‌اس، عاقلانه است و همان‌گونه که در مقاله نتیجه‌گیری کردیم، هم‌اکنون این حد و مرز پشت سر گذاشته شده است.»
این گروه پژوهشی گوشزد کرد که مواد «پی‌اف‌ای‌اس» با گستره وسیعی از آسیب‌های حاد بهداشتی شامل سرطان، مشکلات یادگیری و رفتاری کودکان، ناباروری و مشکلات بارداری، افزایش کلسترول، و مشکلات دستگاه ایمنی بدن ارتباط داشته است.
دکتر جین مانکه، مدیرعامل بنیاد هم‌اندیشی بسته‌بندی مواد غذایی در زوریخ که در این تحقیق شرکت نداشته است، می‌گوید:«درست نیست که عده انگشت‌شماری برای رسیدن به سود اقتصادی، آب آشامیدنی میلیون‌ها نفر دیگر را آلوده کنند و باعث مشکلات حاد بهداشتی شوند.»
«کاهش دادن پی‌اف‌ای‌اس در آب آشامیدنی به میزانی که طبق دانسته‌های کنونی علمی بی‌خطر باشد، مبالغ هنگفتی هزینه دارد که باید صنایع تولیدکننده و مصرف‌کننده این مواد شیمیایی سمی بپردازند. زمان عمل، همین حالا است.»
این تحقیق در قالب «مقاله چشم‌انداز» در مجله علوم زیست‌محیطی و فناوری (Environmental Science & Technology) منتشر شده است.
