غلظت خون پایین به حالتی گفته می شود که در آن تراکم سلول های خونی نسبت به بخش مایع خون از حد معمول کمتر است. این وضعیت موجب کاهش ظرفیت حمل اکسیژن، بروز خستگی، ضعف و اختلال در عملکرد طبیعی بدن می شود. درمان این مشکل نیازمند شناخت دقیق علت، بررسی کامل وضعیت خونی و اصلاح تدریجی عوامل مؤثر است. غلظت خون پایین برخلاف تصور رایج تنها یک عدد یا شاخص ساده آزمایشگاهی نیست، بلکه نشان دهنده اختلال در روند تولید، تخریب یا سلول های خونی است. بنابراین درمان مؤثر باید با رفع دلایل اصلی صورت گیرد. در این مطلب شما را با راه های درمان غلظت خون پایین آشنا خواهیم کرد.
روش های درمان غلظت خون پایین
درمان غلظت خون پایین بر پایه مجموعه ای از اقداماتی انجام می شود که هدف آن ها بازگرداندن تعداد سلول های خونی به حد طبیعی و تقویت روند خون سازی است. درمان ها از اصلاح تغذیه آغاز می شوند، سپس مصرف مکمل ها، درمان بیماری های زمینه ای، تنظیم داروهای مصرفی، اصلاح سبک زندگی، مراقبت از دستگاه گوارش، تنظیم مایعات، کنترل عفونت ها، استفاده از داروهای تقویتی خون سازی و در موارد شدید تزریق خون انجام می شود. پروسه درمان باید پیوسته، منظم و هماهنگ باشد تا مغز استخوان بتواند سلول های جدید و کافی بسازد.
تأمین مواد لازم برای خون سازی
اولین قدم تأمین مواد لازم برای خون سازی است. آهن یکی از مهم ترین مواد مورد نیاز بدن برای افزایش غلظت خون است. برای تأمین آهن، مصرف غذاهای دارای آهن جزو درمان اصلی به شمار می آید. مصرف گوشت، مرغ، تخم مرغ، جگر، عدس، لوبیا، کنجد، اسفناج و سایر غذاهای آهن دار موجب می شود بدن بتواند هموگلوبین بیشتری بسازد. همراه با غذاهای آهن دار، مصرف ویتامین C مثل لیمو، پرتقال، کیوی و سبزیجات تازه باعث افزایش جذب آهن می شود. اگر میزان آهن غذایی کافی نباشد یا بدن نتواند به خوبی آن را جذب کند، مرحله بعد درمان شامل مصرف مکمل آهن است. مکمل آهن با دوز تجویزی پزشک مصرف می شود تا در مدت چند هفته ذخیره آهن را بالا ببرد و پس از چند هفته ذخیره آهن بدن را افزایش دهد. اگر شخص دچار مشکلات گوارشی یا سوء جذب باشد، پزشک مکمل آهن تزریقی را جایگزین مکمل خوراکی می کند تا آهن به طور مستقیم وارد خون شود و نیاز به جذب از روده از بین برود.
تأمین ویتامین B12
مرحله بعد درمان شامل تأمین ویتامین B12 است. برای تولید سلول های خونی، بدن به مقدار کافی B12 نیاز دارد. افزایش دریافت غذایی B12 از طریق گوشت، تخم مرغ، لبنیات و ماهی انجام می شود، اما اگر سطح این ویتامین خیلی پایین باشد یا شخص توان جذب آن را نداشته باشد، درمان با تزریق B12 انجام می شود. تزریق B12 موجب می شود بدن با سرعت بیشتری بتواند سلول های خونی جدید را تولید کند و غلظت خون افزایش پیدا کند.
مصرف پروتئین
پروتئین، پایه تولید تمام سلول های بدن است. به همین دلیل درمان شامل مصرف پروتئین از طریق گوشت، تخم مرغ، شیر، ماست، حبوبات و مغزهاست. در صورت نیاز، پزشک مکمل های پروتئینی یا اسیدهای آمینه تجویز می کند. کمبود پروتئین یکی از دلایل مهم کاهش غلظت خون است و اصلاح آن پروسه درمان را سرعت می بخشد.
داروهای تنظیم کننده هورمون های تیروئید
اگر علت کاهش غلظت خون کم کاری تیروئید باشد، درمان شامل داروهای تنظیم کننده هورمون تیروئید است. با تنظیم سطح تیروئید، توانایی مغز استخوان برای ساخت گلبول های خون افزایش پیدا می کند. در مواردی که مشکلات کلیوی باعث کاهش تولید اریتروپویتین شده باشد، درمان شامل داروهای حاوی اریتروپویتین است. این داروها تولید گلبول های قرمز را مستقیم تحریک می کنند و در شرایطی که بدن توان خون سازی کافی ندارد، ضروری هستند.
مصرف مایعات
یکی دیگر از روش های درمان شامل اصلاح مصرف مایعات می شود. مصرف بیش از حد مایعات نسبت به نیاز بدن می تواند موجب کاهش غلظت خون شود. در این موارد پزشک میزان مصرف مایعات را تنظیم می کند و به بدن اجازه می دهد تعادل طبیعی بین سلول های خونی و پلاسما برقرار شود. در مقابل، کم آبی بیش از حد نیز روند خون سازی را کنترل می کند. بنابراین درمان بر اساس نیاز واقعی بدن صورت می گیرد.
اصلاح سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی قسمت مهمی از روند درمان است. ترک سیگار باعث افزایش توانایی بدن برای جذب مواد غذایی و بهبود عملکرد مغز استخوان می شود. مواد شیمیایی موجود در سیگار پروسه خون سازی را مختل کرده و باید از چرخه زندگی حذف شوند. فعالیت بدنی منظم کمک می کند اکسیژن رسانی بهتر انجام شود و جریان خون به صورت طبیعی حرکت کند. ورزش های سبک مثل پیاده روی روزانه موجب تحریک غیر مستقیم تولید سلول های خونی می شوند. خواب کافی نیز در روند درمان اهمیت بالایی دارد؛ زیرا بدن بخش زیادی از بازسازی سلول ها را در خواب انجام می دهد. مدیریت استرس به کاهش اضطراب کمک زیادی کند، چرا که استرس مزمن موجب اختلال در تعادل هورمون ها می شود و روند تولید سلول های خونی را کند می کند.
اصلاح عادات غذایی
درمان غلظت خون شامل اصلاح عادات غذایی است. برنامه غذایی باید منظم، کامل و شامل مواد خون ساز باشد. حذف عادت هایی که مانع جذب مواد مغذی می شوند، قسمت مهمی از درمان هستند. به عنوان مثال نوشیدن چای بلافاصله بعد از غذا جذب آهن را کاهش می دهد و لازم است از آن پرهیز شود. استفاده از حبوبات، غلات کامل و مواد پروتئینی باید به طور روزانه انجام شوند. در افرادی که دچار سوء تغذیه هستند، رژیم غذایی تخصصی به همراه مکمل های ضروری تجویز می شود.
داروهای تحریک کننده خون سازی
اولین دسته از درمان ها شامل اقداماتی است که به طور مستقیم بر تولید گلبول های قرمز اثر می گذارند. یکی از این روش ها استفاده از داروهای تحریک کننده خون سازی است. این داروها در شرایطی تجویز می شوند که بدن برای تولید گلبول های قرمز توان کافی خود را از دست داده باشد. با مصرف این داروها پیام های لازم به مغز استخوان ارسال می شود تا فعالیت ساخت سلول ها افزایش پیدا کند. این پروسه موجب بالا رفتن تدریجی غلظت خون می شود و به بدن توان کافی برای حفظ حجم مناسب خون می دهد.
اصلاح خونریزی های پنهان یا مزمن
درمان دیگری که نقش مهمی در افزایش غلظت خون پایین دارد، اصلاح خونریزی های پنهان یا مزمن است. بسیاری از افراد بدون آنکه متوجه باشند دچار خونریزی های داخلی یا سطحی طولانی مدت می شوند. این خونریزی ها با گذشت زمان حجم قابل توجهی از سلول های خونی را از بین می برند. زمانی که علت خونریزی شناسایی و درمان می شود، روند از دست دادن خون متوقف شده و بدن فرصت پیدا می کند تا با ساخت گلبول های جدید، غلظت خون را افزایش دهد. درمان این مشکل با روش هایی همانند ترمیم زخم های گوارشی، کنترل خونریزی های رحمی، درمان خونریزی ناشی از واریس و اصلاح خونریزی های ناشی از مصرف داروهای خاص انجام می شود.
تنظیم هورمون های مهم در فرآیند خون سازی
یکی از روش های درمان، تنظیم هورمون های بدن است که در فرآیند خون سازی نقش مهمی دارند. اگر عملکرد هورمون های تیروئیدی یا هورمون هایی که از کلیه ها ترشح می شوند دچار اختلال گردد، غلظت خون کاهش پیدا می کند. درمان این اختلالات با داروهای تنظیم کننده هورمون انجام می شود. زمانی که سطح هورمون های مهم به حالت طبیعی می رسد، سرعت و کیفیت خون سازی افزایش پیدا می کند و غلظت خون به تدریج بالا می رود. این نوع درمان یک روش غیر مستقیم اما بسیار مؤثر برای کسانی است که کاهش غلظت خون آن ها به دلیل اختلال عملکرد غدد یا کلیه ها رخ داده است.
درمان بیماری های دستگاه گوارش
در افرادی که دچار مشکلات مزمن گوارشی هستند، درمان بیماری های دستگاه گوارش یکی از راه های مستقیم در افزایش غلظت خون به شمار می رود. زمانی که جذب مواد غذایی کافی نباشد، خون سازی مختل می شود. درمان گیاهی التهاب روده، عفونت های گوارشی، مشکلات معده یا شرایطی که مانع جذب ویتامین ها می شوند، باعث شده مواد لازم برای ساخت سلول های خونی در بدن تأمین شود و غلظت خون به سطح طبیعی بازگردد.
