تماشای تلویزیون برای کودکان

فرزندم هر روز حدوداً 5 ساعت تلویزیون تماشا می کند و تکالیف مدرسه اش را نیز به خوبی انجام می دهد. آیا تماشای این مقدار تلویزیون برای کودکم اشکال دارد؟
«مادر یک کودک»
در بین وسایل ارتباط جمعی، تلویزیون بیش ترین مخاطب را در سراسر جهان دارد و بیش ترین آمار بینندگان آن در حال حاضر کودکان و نوجوانان هستند و به همین دلیل تلویزیون تأثیرات زیادی روی کودکان و نوجوانان می گذارد.
تأثیرات مثبت تلویزیون را هیچکس نمی تواند انکارکند. تماشای به اندازه ی تلویزیون باعث سرگرمی و شادی کودکان می شود و بعضی مواقع لبخند را روی لب های آنان می آورد. کودکان با مشاهده ی فیلم ها و کارتون های مناسب، کارهای خوب را آموزش می بینند و در زمینه ی مسائل بهداشتی و مراقبت از سلامتی خود اطلاع پیدا می کنند.
تلویزیون باعث آموزش و ترویج ارزش های دینی به کودکان می شود و ارزش های اجتماعی و فرهنگی را به آنها یاد می دهد. تلویزیون با نمایش فیلم های مناسب به کودکان آموزش می دهد چگونه از خود مراقبت کنند و از خطراتی که آنها را تهدید می کند، دوری کنند.
تلویزیون اوقات فراغت کودکان را پر می کند و با نمایش برنامه های درسی به آنها آموزش می دهد. اما اگر کودکان در تماشای تلویزیون افراط کنند یا برنامه هایی که مناسب آنها نیست تماشا کنند آسیب های جدّی به کودکان وارد می شود. در بررسی هایی که نویسنده کتاب در تهران انجام داده است، بعضی از کودکان هر روز بیش از 7 ساعت تلویزیون تماشا می کنند.

تماشای تلویزیون

میزان تأثیرگذاری تلویزیون بستگی به مقدار تماشای تلویزیون، سنّ کودک و نوع برنامه های تلویزیون دارد. تماشای بیش از حدّ تلویزیون به کودکان آسیب می زند و مشکلاتی برای آنها به وجود می آورد که در زیر به تعدادی از مهم ترین آنها اشاره می کنیم.
1- تماشای تلویزیون به صورت مداوم، کودکان را از فعّالیّت هایی که در زمان رشد باید انجام دهند غافل می کند و آنها کودکی نمی کنند. برای مثال بازی و ارتباط با کودکان دیگر، باعث تقویت کلامی و ارتباطی و عاطفی کودک می شود و اگر انجام نشود کودکان مهارت های ضمن رشد را تجربه نمی کنند و یاد نمی گیرند و در آینده با مشکلاتی روبه رو خواهند شد.
2- تماشای مداوم تلویزیون در سال های نخست کودکی، مهارت های کلامی و ارتباط کودکان را دچار مشکل می کند.
3- تماشای مداوم تلویزیون باعث می شود کودک فرصت کم تری برای فعّالیّت های پرتحرک و بازی پیدا کند و باعث چاقی کودک می شود. تحقیقات نشان می دهد یکی از دلایل کمی تمایل به تحرّک در دوران کودکی تماشای متوالی تلویزیون می باشد ( دودا (1) و همکاران 2001).
4- تماشای مداوم تلویزیون باعث اُفت تحصیلی کودکان می شود. چون کمتر به درس توجه می کنند.
5- کم خوابی و بی نظمی در خواب از مشکلات دیگر تماشای مداوم تلویزیون است چون کودکان برای مشاهده ی برنامه های تلویزیون، شب ها دیر می خوابند.
6- مشاهده تبلیغات تلویزیون مثل تبلیغ محصولات گلوکزی، شکلات، پفک، چیپس و نوشیدنی ها، باورهای کودکان را در مورد تغذیه، تغییر می دهد و سلامتی آنها را به خطر می اندازد.

7- آموزش رفتارهای پرخطر از طریق تماشای فیلم ها

بعضی کودکان با تماشای بعضی فیلم ها، رفتارهای پرخطر را یاد می گیرند و در شرایطی ممکن است دست به کارهای خطرناک بزنند. اولیا در این زمینه حکایت های زیادی شنیده اند.

8-به وجود آمدن مشکلات توجّه

تحقیقات نشان می دهد بین تماشای تلویزیون بیش از 2 ساعت در روز و مشکلات توجه در کوکان همبستگی وجود دارد (وِلز (2) و همکاران 2006). همچنین بین تماشای تلویزیون در دوران کودکی و مشکلات توجّه در دوران نوجوانی رابطه وجود دارد (لندایس (3) و همکاران 2007).

9- آموزش خشونت به کودکان

جورج گربنر (4) استاد دانشگاه پنسیلوانیا معتقد است تماشای تلویزیون بیش از حدّ در کودک موجب می شود که کودکان احساس کنند خشونت قادر است بسیاری از مشکلات را حل کند.
هوسمن و همکاران (1980) به منظور اثر مشاهده ی خشونت از طریق رسانه ها در فرهنگ ها و کشور های دیگر، پژوهشی با 2000 کودک از کشورهای فلسطین اشغالی، هلند، استرالیا و فنلاند انجام دادند. این بررسی ها 2 سال متوالی تکرار شد و به این نتیجه رسیدند که در همه ی کشورها کودکانی که خشونت بیش تری مشاهده کرده اند پرخاشگری بیش تری از خود نشان می دهند.
همچنین تحقیقات دیگر نشان می دهد خشونت و جرایم و بزهکاری کودکان با صحنه های خشونت آمیز برنامه های تلویزیونی و ویدیویی مرتبط است (جرایمز (5) و اندرسون (6) 2008).

10- ایجاد ترس

کودکان خردسال از تماشای تصاویر ترسناک و خشونت آمیز می ترسند چون بین واقعیّت و خیال نمی توانند فرق بگذارند آنها کابوس می بینند و خوابشان دچار مشکل می شود.
آکادمی کودکان آمریکا توصیه می کند کودکان زیر 2 سال تلویزیون تماشا نکنند و برای کودکان بزرگتر از دو سال تنها تماشای یکی دو ساعت تلویزیون در روز کافی است.

توصیه هایی به والدین

1- ساعات تماشای تلویزیون کودکان را محدود کنید.
2- هنگام غذا خوردن تلویزیون را خاموش کنید.
3- والدین ساعات تماشای تلویزیون خود را کم کنند تا الگوی خوبی برای کودکان باشند.
4- برای کوکان توضیح دهید اجازه دارند چه برنامه هایی را ببینند و چه برنامه هایی را نبینند. برای آنها توضیح دهید بعضی برنامه ها مناسب کودکان هستند و بعضی برنامه ها مناسب بزرگتر ها. بهتر است کودکان برنامه های بزرگترها را تماشا نکنند.
5- وقتی کودک تکالیف خود را می نویسند تلویزیون را خاموش کنید.
6- اجازه ندهید کودک فیلم های ترسناک و خشن ببیند.
7- بهتر است در اتاق کودک تلویزیون نباشد.
8- به جای تماشای تلویزیون می توانید با کودک بازی فکری کنید، نقّاشی کنید، پارک بروید، کتاب بخوانید، توپ بازی کنید و...

پی نوشت ها :

1- Dowda
2- Wells
3- Landuis
4- George Gebner
5- Grimes
6- Andersson

منبع مقاله :
احمدی دارانی، امیر؛ (1392)، چگونه با کودکان دبستانی رفتار کنیم؟ تهران: ورای دانش، چاپ اول