هارلن الیسون، چهره‌ ماندگار ادبیات علمی‌-تخیلی

مجله دیجی کالا - میرحسین میرزایی: «هارلن الیسون» (Harlan Ellison)، یکی از بزرگترین نویسندگان ادبیات علمی-تخیلی دیروز در سن 84 سالگی درگذشت. هارلن الیسون نویسنده‌ی رمان‌های چند قسمتی، داستان‌های کوتاه و هم‌چنین سریال‌های تلویزیونی علمی-تخیلی بود و در طول زندگی حرفه‌ای خود موفق به دریافت جوایز ادبی بزرگ و متعددی شده بود.

الیسون که در سال 1934 در اوهایو به دنیا آمده، در سال 1949 اولین سری داستان‌های کوتاه خود را منتشر کرد. الیسون در طول دهه‌ی 50 میلادی تمام و کمال تمرکز خود را به سبک عملی-تخیلی برد و صدها داستان کوتاه منتشر کرد. در دهه‌ی شصت میلادی او شروع به نوشتن فیلم‌نامه‌ی سریال‌های تلویزیونی کرد و روی قسمت‌های مختلفی از مجموعه‌های The Man from U.N.C.L.E و The Outer Limits و Star Trek کار کرد.

الیسون به عنوان مشاور روی مجموعه‌های تلویزیونی Twilight Zone و Babylon 5 هم کار کرده بود.

هارلن الیسون سپس به شرکت دیزنی رفت تا برای آن‌ها کند، ولی طولی نکشید که از دیزنی اخراج شد. الیسون به شوخی برای یکی از کارمندان ایده‌ی ساخت یک فیلم نامناسب با شخصیت‌های دیزنی را مطرح کرده بود و این صحبت او به صورت اتفاقی توسط «روی دیزنی» شنیده شده بود. روی دیزنی هم الیسون را یک روز بعد از شرکت خود اخراج کرد.

داستان‌های کوتاه هارلن الیسون دلیل اصلی شهرت او هستند. قصه‌ی Repent, Harelquin او که در سال 1965 منتشر شده، دنیایی را به تصویر می‌کشد که در آن زمان بیشترین ارزش را دارد؛ دنیایی که دیر کردن در آن جرم است و جریمه‌ی جرایم هم کم شدن زمان عمر یک شخص. قصه‌ی Repent, Harelquin توانست جایزه‌ی ادبی هیوگو و نبیولا را دریافت کند.

قصه‌ی معروف «دهانی ندارم و باید فریاد بکشم» (I Have No Mouth and I Must Scream) هم یکی دیگر از هزاران داستان‌های کوتاه الیسون است که در سال 1968 منتشر شد و جایزه‌ی هیوگو را دریافت کرد. این داستان کوتاه دنیایی پساآخرالزمانی را به تصویر می‌کشد که در آن هوش مصنوعی و ماشین‌ها، به غیر از چند انسان همه‌ی بشر را نابود کرده‌اند. سپس هوش مصنوعی این دنیا که به عنوان یک خدا کنترل همه چیز را به دست گرفته، چند انسان را برای مدت‌ها شکنجه می‌کند.

یکی از معروف‌ترین کتاب‌های سبک ادبیات علمی-تخیلی یعنی Dangerous Visions هم نتیجه‌ی تلاش‌های الیسون برای جمع‌آوری نوشته‌های افرادی مثل فیلیپ کی‌دیک، برایان الدیس، تئودور استرجن و افراد معروف حوزه‌ی ادبیات عملی-تخیلی است. کتاب Dangerous Visions در سال 1967 منتشر شد و هنوز هم به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات عملی-تخیلی از آن یاد می‌شود.

هارلن الیسون هم‌چنین به خاطر رفتارهای نامناسب و شکایت‌های متعددی که داشته معروف است. او از استودیوهای فیلم‌سازی و کارگردان‌های مختلفی به با ادعای دزیدن آثارش شکایت کرده و معمولا هم به نتیجه نرسیده بود. یکی از شکایت‌های معروف او از جیمز کامرون به خاطر فیلم ترمیناتور بود.