التهاب و عدم‌ثبات در بازار دارویی قبل از هر تاثیر دیگری روی فضای روانی جامعه تاثیرات سوء می‌گذارد؛ به‌گونه‌ای که کمبود‌ها، گرانی‌ها و اشتباهات در توزیع و تجویز مضاف‌بر تاثیر بر سلامت جسمی، بر سلامت روانی افراد نیز اثر می‌گذارد، لذا کنترل و حفظ ثبات این بازار می‌تواند باعث کاهش درد ناشی از بیماری و ثبات‌خاطر افراد شود و تغییر در این ثبات با طرح موضوعاتی نظیر گرانی‌های پس از افزایش نرخ ارز و کمبود‌های پس از تحریم پیش از وقوع، جامعه را درفضای نامناسب روانی قرار می‌دهد.
به گزارش به نقل از فرهیختگان ، برای تهیه گزارش در ارتباط با داروهای OTC (داروهای فروش بدون‌نسخه) به چند‌داروخانه سر زدم، طبق روال همیشگی برخی داروخانه‌ها بعد از عبور از میان درخواست‌کنندگان تهیه شیرخشک، فلان قرص، پوشک و... که هر روز به‌تعدادشان افزوده می‌شود به مقابل باجه دریافت نسخه رسیدم که متوجه شدم یک‌خانم با تلفن همراهش درباره انسولین حرف می‌زند.
چون بنا به‌نوبت پشت سرش قرار داشتم و باید صبر می‌کردم تا نسخه‌اش را تحویل دهد، ناخودآگاه متوجه حرف‌هایش شدم. با وجودی‌که صدای مخاطب آن‌طرف خط بلند بود، اما حرف‌های همین خانم کفایت می‌کرد تا متوجه ماجرا بشوم. انسولین 6 هزارتومان گران شده بود، البته انسولین 29 هزار و 300 تومانی‌ای که این خانم می‌خواست حدود 35 هزارتومان شده بود، انگار مشکل تامین همین 6 هزار تومان را داشت، مستاصل ایستاده بود و با تلفن حرف می‌زد.
قصد بیان یک‌ماجرای دراماتیک و اینکه دل‌ها بسوزد را ندارم؛ اینکه آن‌طرف خط همسر کارگرش بود که با او سروکله می‌زد و می‌گفت: به داروخانه دیگری برود، شاید ارزان‌تر باشد و اینکه متصدی داروخانه می‌خواست کمکش کند و از او پرسید چقدر دیگر می‌تواند روی پولش بگذارد که او بقیه‌اش را بدهد تا بدانید انسانیت زنده است، را نمی‌گویم. فقط آنجا و آن‌لحظه همین موضوع جلب‌توجه می‌کرد.
منصرف از خرید، از صف خارج شد و از داروخانه بیرون رفت. آدرس داروخانه دیگری را که از بقیه می‌پرسید، مشخص بود به حرف همسرش گوش‌داده و فکر می‌کند بقیه جا‌ها تفاوت می‌کند و غافل از اتوماسیونی بود که در این شرایط سریع و یکپارچه در آن واحد قیمت‌ها را بالا می‌کشد.
می‌گویند دوبرابر نشده، اما نمی‌گویند گران‌شده!
نوبت من شده بود و حالا دوسوال داشتم، یکی در ارتباط با داروهای OTC (داروهای فروش بدون نسخه که اخیرا به‌رغم مصرف بالای عمومی از چتر بیمه‌ای خارج شده‌اند؛ مثل دیفن هیدرامین، شربت آلومینیوم و...)، دیگری هم در ارتباط با انسولین.
اول در ارتباط با انسولین سوال پرسیدم و می‌دانستم چندروز پیش اعلام شده بود که قیمت‌ها گران نشده است. متصدی دریافت نسخه گفت که انسولین نمونه‌ها و انواع متفاوت و متعددی دارد و هرکدام به‌میزان قابل‌توجهی گران شده‌اند.
قیمت برخی مدل‌ها 12 هزار و خرده‌ای بوده که حالا حدود 18 هزارتومان شده و برخی دیگر 29 هزار تومان بود و الان 35 هزار و خرده‌ای شده است. علت این ماجرا را پرسیدم، کوتاه پاسخ داد به‌رغم اینکه بخش بزرگی از تولید انسولین در داخل کشور صورت می‌گیرد، بازهم از شرکت اعلام کرده‌اند که قیمت‌ها افزایش پیدا کند.
صحبت دیگر این مسئول داروخانه و چندنفر دیگر این بود که بیمه آن را قبول می‌کند، اما روی آن پافشاری نکردند؛ چون چندلحظه پیش مثال نقض آن را که بیمه هر چقدر پوشش بدهد، بازهم عده‌ای بیمه ندارند و به این داروی پرمصرف احتیاج دارند، دیده بودیم.
در همین ارتباط حدود یک‌ماه پیش غلامرضا اصغری، رئیس سازمان غذا و دارو در پاسخ به‌پرسشی درخصوص افزایش دو برابری قیمت داروی انسولین گفت: «این خبر صحت ندارد و قیمت داروی انسولین دو برابر نشده است.»
بنابر آمار موجود حدود هشت میلیون‌نفر در کشور مبتلا به دیابت هستند که از این میزان حدود چهار میلیون‌نفر نسبت به این ابتلا آگاهی ندارند و اگر احتیاج دارویی به انسولین را متوجه همان چهار میلیون‌نفر بدانیم، این مقدار نشان‌دهنده جامعه وسیع درگیر با تهیه و مصرف داروهای دیابت هستند.
هنوز خیلی از مردم نمی‌دانند، اگر بفهمند نظم بازار درمان و دارو به‌هم می‌ریزد
سوال بعدی، همان پرسش از وضعیت داروهای OTC بود، دارو‌هایی که اخیرا و طی دستوری از سوی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بدون نسخه و بدون تقبل بیمه‌ای به فروش می‌رسند.
این لیست که داروهای پرمصرفی را دربر می‌گیرد با این توجیه اعلام شد که مردم توان پرداخت مبالغ چندهزارتومانی را بدون کمک‌های بیمه‌ای دارند و این ذخیره مادی برای تعدیل بازار داروهای گران‌قیمت استفاده می‌شود. البته سرکشی به داروخانه‌ها و فضای داخلی و بیرونی آن‌ها کاملا مشخص می‌کند که مردم در تهیه دارو‌ها چه میزان مشکل و فشار را متحمل می‌شوند.
متصدی داروخانه در پاسخ به این سوال که آیا ارائه لیست دارویی تغییری در کنش درمانی و دارویی مردم داشته است، پاسخ داد: «فعلا حدود یک‌ماه از این وضعیت گذشته است و مردم هم با ارائه دفترچه دارو‌ها را تهیه می‌کنند، اما همچنان متوجه نشده‌اند پولی که می‌پردازند خارج از چتر و حمایت بیمه است و عملا آزاد تهیه می‌کنند.
برای همین اعتراض یا تاثیرات سوء چندان فراگیر نشده است و باید منتظر بمانیم تا در ماه‌های آینده شاهد دور زدن دکتر‌ها توسط بیماران و تهیه مستقیم این دارو‌ها توسط بیمار باشیم.»
وارفارین، موجود است، اما بی‌نظم توزیع می‌شود
مدتی پیش در ارتباط با داروی وارفارین که برای رقیق‌کردن خون مورد استفاده بسیاری از بیماران قلبی است، گزارش مفصلی نوشتم. در همین مدت که پیگیر وجود یا عدم‌وجود وارفارین در داروخانه‌ها می‌شدم، جسته و گریخته برخی داروخانه‌ها می‌گفتند موجود است، اما با ملاحظاتی می‌فروشند و برخی دیگر هم اصلا نداشتند.
از آنجایی که این دارو غالبا از خارج از کشور یعنی فنلاند، کانادا و... وارد می‌شود، به‌دلایل مختلفی از جمله نرخ ارز و تحریم‌ها تحت‌تاثیر التهابات متعددی است.
اما کمبود آن مشکلاتی را در بازار دارویی ایجاد کرده است و طی تماسی که با چند‌داروخانه شاخص داشتیم، مسئولان داروخانه گفتند که تا دو، سه‌روز گذشته کمبودی وجود نداشت، اما دوباره وارد فضای بی‌نظمی در توزیع وارفارین شدیم. ما می‌دانیم که در انبار‌های دارویی وارفارین موجود است، اما متاسفانه شرکت‌ها با بی‌نظمی این دارو را به داروخانه‌ها می‌رسانند و مشکلاتی را ایجاد می‌کنند.
جمع‌آوری والزارتان یک موضوع طبیعی است
روز گذشته در اخبار مربوط به دارو متوجه فراخوانی جهت جمع‌آوری یک‌داروی خاص از داروخانه‌ها به اسم والزارتان که مورد‌استفاده برای درمان فشارخون است، شدیم. در سلسله گزارش‌های گرانی و کمبود‌ها این خبر متفاوت بود و برای کسانی که به دنبال تهیه آن بودند زنگ خطری را به صدا درآورد و به‌شکلی متفاوت باعث التهاب بازار دارویی شد.
برای روشن‌شدن موضوع با کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو گفتگو کردیم؛ وی با اشاره به جمع‌آوری داروی «والزارتان» بعضی از شرکت‌های داروسازی از داروخانه‌ها «فراخوان دارو یا «ریکال»، روند مشخصی دارد و ریکال داروی «والزارتان» به‌غیر از ایران در 24 کشور دیگر هم رخ داده است. البته در ایران تنها محصول «والزارتان» هفت شرکت داروسازی «ایرانی حکیم»، «جالینوس»، «داروپخش»، «ابوریحان»، «آوه‌سینا»، «پورسینا» و «دکتر عبیدی» مشمول فراخوان بوده و فعلا داروی «والزارتان» شرکت‌های دیگر مشکلی برای مصرف ندارند.
در حال حاضر این دارو به‌تعداد کافی در داروخانه‌ها و همچنین انبار‌ها وجود دارد و جمع‌آوری این دارو موجب کمبود یا گرانی آن نمی‌شود. همچنین داروی «والزارتان» در ایران تولید می‌شود و داروی وارداتی‌ای نیست و تنها ماده موثر آن، از خارج از ایران وارد می‌شود.
وی در پاسخ به‌سوالی مبنی‌بر اینکه مگر نمی‌شد از ابتدا نظارت روی ماده موثر بود تا این مشکل به وجود نیاید، گفت: «ضعف در نظارت نبوده است، ولی گاهی‌اوقات این اتفاقات در بحث دارویی رخ می‌دهد و همان‌طور که می‌بینید این دارو به‌غیر از ایران از سوی 24 کشور دیگر هم ریکال شده است.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو با اشاره به‌اینکه عنوان شده است افرادی که این دارو را مصرف کرده‌اند در معرض سرطان قرار گرفته‌اند، گفت: «این صحبت تا حدود زیادی غلو و زیاده‌گویی است، بار‌ها اعلام شده است که هوای تهران آلوده و سرطان‌زا است، اما دلیل نمی‌شود هرکسی در تهران زندگی می‌کند سرطان بگیرد؟ دارو‌ها به صورت دوز‌های کوچک این ماده هستند و نمی‌توان به قطعیت گفت: تمام افرادی که داروی «والزارتان» این هفت شرکت را مصرف کرده‌اند، حتما سرطان گرفته‌اند. آن‌ها باید برای چکاپ مجدد به پزشک معالج‌شان کمک کنند.»
بازاری که التهاباتش بار روانی سنگینی دارد
التهاب و عدم‌ثبات در بازار دارویی قبل از هر تاثیر دیگری روی فضای روانی جامعه تاثیرات سوء می‌گذارد؛ به‌گونه‌ای که کمبود‌ها، گرانی‌ها و اشتباهات در توزیع و تجویز مضاف‌بر تاثیر بر سلامت جسمی، بر سلامت روانی افراد نیز اثر می‌گذارد، لذا کنترل و حفظ ثبات این بازار می‌تواند باعث کاهش درد ناشی از بیماری و ثبات‌خاطر افراد شود و تغییر در این ثبات با طرح موضوعاتی نظیر گرانی‌های پس از افزایش نرخ ارز و کمبود‌های پس از تحریم پیش از وقوع، جامعه را درفضای نامناسب روانی قرار می‌دهد.
