برای همه ما پیش آمده که به دلایل گوناگون از جمله تجربه سفر جاده‌ای یا گران‌قیمت بودنِ هزینه استفاده از وسایل‌نقلیه‌عمومی مانند هواپیما و قطار، خودروی خودمان را برای سفر و رفتن از شهری به شهر دیگر انتخاب کنیم.
به گزارش به خراسان ،سفر با خودروی شخصی، مزایایی مثل راحتی یا حق انتخاب برای نگه داشتن و استراحت کردن و لذت بردن از طبیعتِ خارج از شهر دارد و انتخابِ اول بیشتر خانواده‌های ایرانی برای مسافرت است. اما فارغ از آسایشی که این مدل سفر دارد، باید مراقب خطراتی بود که در دل جاده، در کمین راننده و سرنشینان خودروست. شاید دانستن اش عجیب باشد اما براساس آمارهای چندین سالِ اخیر، 60 تا 75 درصد تصادفات مرگبار جاده‌ای، در 30 کیلومتری شهرها، یعنی وقتی فقط نیم‌ساعت مانده تا به مقصد برسیم، اتفاق می‌افتد و سفر را به کام مسافران تلخ می‌کند! این آمار ترسناک، هشداری است جدی برای بررسی دلایل فنی و رفتاریِ این ماجـرا. پرونده امروز زندگی‌سلام، طی گفت‌وگو با رئیس پلیس‌راه استان خراسان‌رضوی و یک رفتارشناس، به واکاوی چرایی و روش‌های کنترل و مدیریت این موضوع می‌پردازد.
رئیس‌پلیس‌راه خراسان‌رضوی، از عوامل محیطی و انسانیِ دخیل در تصادفات 30 کیلومتری شهرها می‌گوید
ترافیک، شتاب، بی‌احتیاطی در مسیر استان‌ها و شهرهای مختلف کشورمان، آمار تصادفات جاده‌ای متفاوت است و برخی از استان‌ها بنا به شرایطی که دارند سردمدار این موضوع هستند. روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده سال گذشته، استان خراسان‌رضوی جزو پنج استانی بوده که بیشترین تصادفات در حوزه برون شهری و کمی مانده به شهرها، در آن اتفاق افتاده است. روی همین حساب با رئیس پلیس راه خراسان رضوی گفت‌وگویی داشتیم تا درباره علل و راه‌های کنترل و مدیریتِ بروز این تصادفات بیشتر بدانیم.
مهم‌ترین عوامل محیطی
«سرهنگ هادی امیدوار» درباره علل محیطی این تصادفات می‌گوید: «حدود 75 درصد از تصادفات جاده‌ای کشور ما در 30 کیلومتری شهرها اتفاق می‌افتد. تراکم ترافیک در ورودی شهرها بالاست و از طرفی انواع متنوع وسایل نقلیه از قبیل سواری، وانت،کامیون، اتوبوس و. .. با حجم سنگین در این مناطق درحال تردد هستند. همچنین اقتضای کاری و نوع کاربری ایجاب می‌کند بیشتر مزارع شهری، باغ ها، کارخانه‌ها و شهرک‌های صنعتی در حاشیه و خروجی شهرها قرار داشته باشند که همین، باعث رفت و آمد زیاد می‌شود. بیشتر تفرجگاه‌ها و استراحت گاه‌ها نیز در 30 کیلومتری شهرهاست و تعداد زیادی از مسافران آن جا توقف می‌کنند؛ از طرف دیگر، مناطق مسکونی حاشیه‌ای هم در ورودی و خروجی شهرها قرار دارد و تعداد زیادی اقشار آسیب پذیر در این مناطق زندگی می‌کنند که خب رفت و آمد دارند، به‌خصوص با موتور. این‌ها اصلی‌ترین عوامل محیطی است که در 30 کیلومتری شهرها تصادفات مرگبار جاده‌ای را رقم می‌زند. از این رو اگر زیر ساخت‌ها یعنی سطح ایمنی، روشنایی، مهندسی و طراحی جاده مناسب نباشد، تصادفات بیشتری در این محورها اتفاق می‌افتد.»
مهم‌ترین عوامل فردی
سرهنگ امیدوار در اشاره به عوامل فردیِ منجر به تصادفات دقیقه نودی می‌گوید: «به جز عوامل محیطی، عوامل فردی یعنی قصور راننده و رعایت نکردن ایمنی در رانندگی نیز از دلایل مهمِ شکل گرفتن هر تصادفی، از جمله تصادفاتِ 30کیلومتری است که باید مورد توجه قرار گیرد. در محل اتصال ترافیک جاده‌ای به شهری، فراوانی تصادفات بیشتر است؛ یعنی هر چه به سمت شهرها می‌رویم آمار بیشتر می‌شود و دلیل آن این است که راننده‌ها همچنان با فرض رانندگی در جاده، (یعنی با سرعت جاده ای) وارد شهر می‌شوند. سرعت وسایل نقلیه در ورودی شهرها باید پایین بیاید. به لحاظ نصب تابلو و علایم، اداره راهنمایی و رانندگی وظیفه اطلاع رسانی را انجام داده است و حداکثر سرعت ورودی به شهرها 70 یا 80 کیلومتر اعلام شده اما معمولا این میزان سرعت رعایت نمی‌شود و گاهی منجر به فاجعه می‌شود.
نکته مهم این که رانندگان در نزدیکی شهرها شتاب و عجله بیشتری برای رسیدن از خود نشان می‌دهند و به خاطر رانندگی در طول مسیر دقت و هوشیاری کمتری دارند. از طرف دیگر رانندگان روستایی با فرض رانندگی در روستا یا محله خود، یعنی با سرعت کم و رعایت نکردن اصول راهنمایی و رانندگی، وارد این جاده‌ها می‌شوند. همه این عوامل انسانی و غیر انسانی باعث می‌شود که در ورودی شهرها، تعداد و فراوانی تصادفات افزایش یابد.»
مهم‌ترین دلایل تصادفاتِ مشهد
رئیس پلیس راه خراسان رضوی ادامه می‌دهد: «در استانِ ما، قریب به 90 تا 95 درصد تصادفات در 30 کیلومتری شهرها و در محورهای ورود و خروج به مشهد (ازجمله آزادراه شهید شوشتری، مسیر فریمان، سرخس، کلات، چناران و... ) اتفاق می‌افتد.» سرهنگ امیدوار در خصوص دلایلِ خاص مشهد در شکل گرفتنِ این آمار می‌گوید: «حاشیه شهر مشهد از مراکز صنعتی، توریستی و تفریحی اشباع شده و به جز زیارتی و سیاحتی بودن شهرمشهد که حجم زیادی از مسافران کشور را به این سمت می‌کشاند، باید اذعان کرد این کلان شهر، دارای گسترده‌ترین میزان حاشیه نشینی در کشور با جرایم بالاست که خود از دلایل بروز تصادفات قلمداد می‌شود.»
راه‌حل پلیس چیست؟
سرهنگ هادی امیدوار بنا به تخصص و تجربه‌اش، درباره راهکارهای کاهش تصادفات در 30 کیلومتری شهرها معتقد است: «همان طور که اشاره شد، بخش بزرگی از این تصادفات به دلایل محیطی است. مثلا بیشترِ شهرک‌های صنعتی بعد از احداث جاده‌ها ساخته شده‌اند و باید به نسبتِ نیاز، مشکلات ورودی و خروجی‌شان برطرف و ایمنی لازم رعایت شود. زیر ساخت‌های ورودی شهرها نیز باید ارتقا یابد و همه محورها ایمن شوند. روشنایی در این مناطق افزایش یابد، همچنین سرعت رانندگی باید در ورودی شهرها کاهش پیدا کند. منتها در نهایت، شاید به رغمِ توجه به همه این عوامل، باز هم افرادی پیدا شوند که با قانون‌شکنی، مسبب رخ دادن حوادث تلخ رانندگی، درست نیم‌ساعت مانده به مقصد شوند که خب تمرکز و حواس‌جمعیِ همه رانندگان را می‌طلبد.»
دکتر مجید ابهری، رفتارشناس، دلایل رفتاریِ رانندگان بی‌احتیاط و جرایم رانندگی را تحلیل می‌کند
چاره، جریمه و توقیف نیست؛ آموزش و آگاه‌سازی لازم است
به‌رغم مشکلات و کمبودهای جدیِ امکانات جاده‌ای، شاید انگشت اصلی اتهام در بیشتر تصادفات به سوی رانندگان برگردد. کسانی که در قبال جان و سلامتی خودشان، مسافرانشان، دیگر رانندگان جاده ای، سرنشین‌های خودروی روبه‌رو و عابران پیاده مسئول‌اند. بله! علت اصلی تصادفات به جز ایمن نبودن برخی از جاده‌های کشور، بی احتیاطی خود راننده هاست. رانندگانی که با نزدیک شدن به شهر مقصد، دیگر احتیاط را کنار گذاشته و با فرض بر این که 30 دقیقه دیگر می‌توانند در مقصد مد نظرشان به استراحت بپردازند، رفتارهای پرخطری از خود بروز می‌دهند که به‌طورمعمول حادثه آفرین است. 30 کیلومتری که گرچه راه‌اندکی است اما گاهی می‌تواند زندگی‌هایی را نابود کند و پشیمانی ابدی به بار آورد. در ادامه مطلب، دکترمجید ابهری، رفتارشناس طی یادداشتی کوتاه برای زندگی‌سلام به تحلیل رفتار رانندگانی که در دام این گونه تصادفات می‌افتند، می‌پردازد.
«رانندگی یکی از رفتارهای مهم اجتماعی است که باید تابع بایدها و نبایدهای قانونی باشد. بی توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی، سرعت بالا، صحبت با تلفن همراه، گفت‌وگو با سرنشینان خودرو، نداشتن مهارت در هدایت و کنترل خودرو و... رفتارهای نادرست رانندگان است که همه ناشی از ضعف آموزش و نبود ادب رانندگی است. منتها به شکل خاص، علت افزایش تصادفات در مدخل ورودی شهرها، کم توجهی رانندگان به علایم برای کم کردنِ سرعت است و وجود روستانشینانِ اطراف که کمتر به قواعد رانندگی مانند توجه به خط کشی‌ها و عبور از پل عابر پیاده دقت می‌کنند. فارغ از این، باید توجه داشت تصادفات جاده‌ای هم مثل خیلی رفتارهای غلط دیگر، زیاد به خاستگاه و پایگاه خانوادگی و اجتماعی افراد وابسته نیست بلکه گاهی افرادی از پایگاه اجتماعی بالا و سوار بر خودروهای گران قیمت می‌بینیم که خطاهای تابلو و خطرناکی حین رانندگی مرتکب می‌شوند. همه این‌ها نشان می‌دهد بیشتر رفتارهای پرخطر رانندگی و تصادفات مرگبار، ناشی از ضعف آموزش و فرهنگ ترافیک است که طبیعتا چاره‌اش فقط جریمه سنگین و توقیف خودرو نیست، بلکه آموزش و یادآوریِ مداوم و الگوسازی و تشویق می‌طلبد. باید آموزش‌های لازم در خانواده شروع شود و در جامعه ادامه یابد، همچنین الگوهای اجتماعی مثل مدیران و مسئولان، باید نماد مناسبی از رانندگی قانونمند باشند. رانندگی صحیح، یک معروف است و امر به آن یک وظیفه اخلاقی و قانونی و رانندگی پر خطر یک منکر است و اگر کسی بتواند دیگران را از آن نهی کند، به وظیفه انسانی و اجتماعی و اخلاقی خود عمل کرده است.»
