یکی از صنایع پول‌ساز دردنیا صنعت گردشگری با محوریت طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم است. طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم زیرشاخه‌های متفاوتی دارد که می‌توان پرنده نگری را خاص‌ترین زیرشاخه آن دانست.
به گزارش به نقل از همدلی ،زمینه‌ای که علاقه‌مندان زیادی را در سراسر دنیا به خود جذب کرده است. بیشتر پرنده‌نگرها با هدف لذت بردن، تجربه کردن و شناخت دنیای پر رمز و راز پرنده‌ها، رنج سفر را بر خود هموار کرده و برای مشاهده پرنده‌ها از نزدیک راهی مناطق مختلف دنیا می‌شوند.
این صنعت در سال‌های اخیر در دنیا توسعه محسوس و مشهودی داشته است. کشورهایی که در این زمینه پتانسیل بالایی داشته‌اند، سرمایه‌گذاری‌های زیادی برای جذب توریست انجام داده‌اند. اما در کشور ما با وجود ظرفیت های بسیاری که در حوزه توسعه صنعت اکوتوریسم و پرنده نگری وجود دارد، اما همچنان این پتانسیل عظیم پرسود در نهایت بی‌توجهی به هدر می‌رود.
برخی معتقدند پرطرفدارترین شاخه اکوتوریسم در سراسر جهان، شاخه پرنده‌نگری است. در انگلستان بیش از 300 هزار نفر پرنده‌نگر حرفه‌ای وجود دارد و یکی از معروف‌ترین پرنده‌شناسان انگلیسی کارمند راه‌آهن است. در کشورهای آلمان، انگلیس و اتریش به اندازه طرفداران فوتبال، توریست پرنده‌نگر وجود دارد.به گفته کارشناسان‌در ایران بیش از 105 مکان تحت عنوان محل‌های مهم برای پرندگان شناسایی شده است. به عنوان مثال می‌توان به آبیک قزوین،سایت پرنده نگری تالاب قره قشلاق بناب آذربایجان شرقی، جزیره قشم، تالاب زریوار در مریوان کردستان، مرداب انزلی، تالاب فریدون کنار، تالاب میقان، شبه جزیره میانکاله و ... اشاره کرد. وجود زیستگاهی متفاوت برای پرندگان در ایران موجب شده تا ایران مکان جذاب و مناسبی برای اجرای تورهای پرنده‌نگری باشد.
براساس اعلام اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سال 1395 سالانه چیزی در حدود چهار میلیون پرنده در ایران میزبانی می شود که هر کدام منطقه خاصی از ایران را به عنوان زیستگاه موقت خود انتخاب می کنند و همین حضور میلیونی پرنده ها می تواند تحولی عظیم در صنعت اکوتوریسم و پرنده نگری کشور را موجب شود.یک فعال محیط زیست در مورد صنعت پرنده‌نگری به همدلی گفت: پرنده‌نگری تماشای پرندگان در محیط طبیعی است نه در قفس.پرنده‌نگری یکی از شاخه‌های اکوتوریسم است که در سراسر دنیا طرفداران بیشماری دارد و یکی از پردرآمدترین گردشگری‌ها محسوب می‌شود ، اما در ایران متاسفانه زیاد شناخته شده نیست و این ظرفیت مغفول باقی مانده است.
«مریم مرادیان» افزود: جغرافیای ایران بخاطر طبیعت چهارفصل آن، پتانسیل بسیاری جهت میزبانی گونه‌های مختلف پرندگان را ایجاد کرده است. به نحوی که سالانه میلیون‌ها گونه از پرندگان تالاب‌ها و آب‌های ایران را مامنی برای زندگی خود انتخاب می‌کنند و حتی می توان نادرترین گونه های پرنده را در این کشور شاهد بود. به طوری که در هر فصل از سال می توان گونه خاصی را در نقطه ای از ایران شاهد بود. اگر از پرنده‌های مهاجر چشم پوشی کنیم در کشور ما گونه‌های بومی زیادی از پرندگان وجود دارد که خود وزنه‌ای برای جلب گردشگر اکوتوریسم است.
مرادیان یکی از دلایل مغفول ماندن پرنده نگری در ایران را ناشناخته ماندن این صنعت در کشور دانست و افزود: در گذشته حیات وحش به طور عام دیده نمی‌شد. اغلب افرادی که به طبیعت می‌رفتند، یا دانشجویان مقاطع مختلف محیط زیست بودند که برای انجام مطالعات مرتبط با پایان نامه به طبیعت می رفتند یا کارشناسانی که به اقتضای شغل به بررسی پرندگان و اکوسیستم ها می‌پرداختند. بنابراین نه تنها این شاخه در نگاه مردم ناشناخته بود بلکه حتی مدیران ما به این شاخه از اکوتوریسم باور نداشتند، اما خوشبختانه اکنون باورها تغییر کرده است و این شاخه مورد توجه قرار گرفته است و آموزشگاه های ویژه پرنده‌نگری و اکوتوریسم در کشور فعالیت دارند. اما هنوز این توجه کافی و وافی نیست و با شرایط مطلوب برای گسترش این صنعت نیاز به اقدامات عملی مدیران ذیربط است.
وی با اشاره به دیدگاه برخی مدیران سازمان ایرانگردی در سال 79-78 نسبت به پرنده نگری عنوان کرد: در گذشته حتی مدیران ما به این شاخه از اکوتوریسم باور نداشتند اما جای بسی خوشحالی است که امروز باورها تغییر کرده است و نشانه امیدوار کننده ای نسبت به علاقمندی و دغدغه جامعه به این حوزه وجود دارد.
فریدونکنار - قتلگاه پرندگان
مرادیان با بیان این که متاسفانه ما میزبانان خوبی برای پرندگان مهاجر نیستیم به شکار پرندگان در برخی از تالاب‌ها از جمله فریدونکنار اشاره کرد و افزود: تالاب بین‌المللی فریدونکنار در جنوب شرقی این شهر واقع‌شده است و همه‌ساله میزبان انواع نادری از پرندگان است؛ درنای سیبری ، غاز پیشانی‌سفید کوچک، قوی فریادکش ، قوی گنگ و انواع دیگر آن از پرندگان در معرض انقراضی هستند که سالانه راهی این تالاب می‌شوند؛ سرنوشت شوم این پرندگان این است که توسط دامگاه داران یا مالکان زمین شکار و یا زنده گیری شوند و در بازار سیاه پرندگان باقیمت‌هایی گزاف به فروش برسند.
وی به شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به‌عنوان یکی از مخاطرات دیگر پرندگان اشاره کرد و گفت متاسفانه در کشوری که گوناگونی پرنده های مهاجر و بومی آن، آن را در شمار یکی از خاص‌ترین کشورها قرار داده است هر از چند گاهی شیوع بیماری آنفلونزا باعث مرگ هزاران هزار پرنده می‌شود.
سهم ناچیز ایران از گردشگران پرنده‌نگر
این فعال محیط زیست در زمینه جذب گردشگران خارجی در این شاخه گفت: زمانی که ما در شناختن این پتانسیل به مردم خود ناتوان بوده‌ایم چگونه در زمینه جذب گردشگر خارجی می‌توانیم ادعایی داشته باشیم. وی سهم ایران در این زمینه را بسیار ناچیز دانست و افزود: در حوزه جذب توریست‌های پرنده‌نگر به کشور در مقایسه با کشورهای دیگر موفق نبوده ایم و حتی به جرات می توان گفت که در این زمینه نزدیک به صفر هستیم. چراکه در کشورهایی که حتی از لحاظ پتانسیل جذب پرنده نگر از ایران پایین‌تر هستند اما سالانه هزاران گردشگر این شاخه از اکوتوریسم را به خود جذب می‌کنند اما در ایران با وجود همه ظرفیت های ویژه سالانه میزبان تعداد کمی از پرنده نگرهای دنیا هستیم.
مرادیان نبود لیدر و راهنمایان تخصصی را مشکلی دیگر در جذب پرنده نگر عنوان کرد و گفت: از آن جا که هنوز نگاهی تخصصی به این رشته نداریم بنابراین افراد کمی که اغلب آنان هم علاقمند این حوزه هستند اطلاعات مناسب و مفید در این زمینه دارند و می‌توانند به عنوان لیدر فعالیت کنند.همین امر مشکلاتی را به وجود آورده است و آن تعداد اندک توریست را مایوس می‌کند. از سوی دیگر آژانس های مسافرتی هنوز به پرنده نگری به عنوان یکی از شاخه های اکوتوریسم که شاخه ای پرطرفدار در جهان است باور ندارند و این ضعف فعالان و آموزشگاه های فعال در حوزه اکوتوریسم و پرنده نگری است.
مرادیان با بیان این که در هر فصلی امکان پرنده‌نگری هست، گفت: اما پاییز فصلی است که می‌توان به تماشای پرندگان مهاجر نشست. آبان،آذر و اوایل دی بهترین زمان برای استفاده از این شاخه اکوتوریسم است.این صنعت با وجود پتانسیل بالای کشور در این زمینه آن طور که باید مورد توجه قرار بگیرد، قرار نگرفته است به نظر می رسد که همچنان باور چندانی نسبت به این مهم در مدیران جهت توسعه این صنعت وجود ندارد.
