لامارتین، شاعر و نویسنده‌ی فرانسوی می‌گوید: «منشاء هر کار بزرگی زن است، زن کتابی است که جز به مهر و محبت خوانده نمی‌شود». زنان همواره در جهان در عرصه‌های مختلف فعال بوده‌اند و خصوصا در ترویج و پیشرفت فرهنگ، هنر، ادبیات و علم، نقش به‌سزایی داشته‌اند. زنان، بخش جدایی‌ناپذیر ادبیات هستند و نمی‌توان نقش آن‌ها در ادبیات را نادیده گرفت. مصطفی مستور در این‌باره در کتاب «استخوان خوک و دست‌های جذامی» می‌نویسد: «اگه زنی در کار نباشه، عشقی هم در کار نیست. شکسپیر و حافظ و رومئو وژولیت و شیرین و فرهاد ول معطل‌اند. اگه روزی زن‌ها بخواند از این جا برند، تقریبا همه ادبیات و سینما و هنر دنیا رو با خودشون باید ببرند».
بنیتا هر هفته به بررسی زندگینامه و معرفی آثار زنان شاعر و نویسنده می‌پردازد. در این قسمت، به بهانه‌ی سالروز وداع با پروین دولت‌آبادی، شاعر کودکان، نگاهی به زندگی و آثار این بانوی شاعر خواهیم داشت.
صحبت از بانویی است که نیمی از خاطرات کودکی‌مان با آثار او گره خورده و شعر معاصر وامدار اوست. بسیاری از شاعران جوان، با خواندن اشعار او، در کودکی به ذات شعر پی بردند. پروین دولت آبادی، زاده‌ی 21 بهمن 1303 در محله‌ی احمدآباد اصفهان است.
او در خانواده‌ای اهل فرهنگ و شعر متولد شد. مادر پروین، مدیر مدرسه‌ی «ناموس» بود و به همین دلیل پروین نیز به این مدرسه رفت. پروین دولت آبادی سال‌های نخست دبیرستان را در مدرسه‌ی «نور صداقت» گذارند. این مدرسه آموزگاران انگلیسی زبان داشت. بعد از مدتی به مدرسه‌ی آمریکایی نور بخش رفت و در آن‌جا مشغول به تحصیل شد.
پروین دوره‌ی دبیرستان را با موفقیت گذراند و پس از آن رشته‌ی نقاشی و مجسمه‌سازی را در دانشکده‌ی هنرهای زیبا دنبال کرد و مدتی در کلاس‌ها شرکت کرد اما پس از بازدید از یک پرورشگاه، تصمیم او در مورد آینده‌اش تغییر پیدا کرد. پروین تصمیم گرفت که به کار سرپرستی کودکان پرورشگاه مشغول شود.
پدر پروین رئیس کل پرورشگاهی بود که به شهرداری تهران تعلق داشت و خواهرش مهین نیز به اداره‌ی بخش شیرخوارگاه پرورشگاه می‌پرداخت. پروین از آن پس به پرورش و تربیت کودکان پرورشگاه پرداخت و اشعارش را برای کودکان می‌خواند.
پروین از 14 سالگی سرودن را آغاز کرد. پروین شاعر بزرگسال نیز بود و اشعاری در قالب‌های نیمایی و نئوکلاسیک می‌سرود. با بررسی شعر کودک، با همراهی محمود کیانوش تلاش کرد که سروده‌های سرگرم‌کننده و لذت‌بخش را جایگزین شعرهای پندآموز متداول در آن دوره کند. او در سروده‌هایش از آب و آفتاب و باران و گل‌ها می‌گوید و در شعرهایش از امید و صلح سخن می‌گوید. پروین از معدود شاعرانی است که اشعارش در کتاب‌های درسی نیز آمده است.
پروین در سال 1339 با همکاری پرویز ناتل خانلری، زهرا خانلری و همسرش اسماعیل سالمی، شرکت انتشاراتی «سخن» را پایه‌گذاری کرد و به ثبت رساند. از همان آغاز انتشار نشریه ی «پیک» با این نشریه همکاری داشت و در دو سال اول، پروین تنها شاعر این نشریه بود. پروین همچنین از بنیان‌گذاران شورای کتاب کودک بود، دولت‌آبادی بیش از 50 اثر برای کودکان خلق کرده است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به «ح‍روف ال‍ف‍ب‍ای زبان ف‍ارس‍ی با نقش ح‍ی‍وان‍ات»، «خ‍ان‍ه‌ی م‍ق‍وای‍ی»، «گل را ب‍ش‍ن‍اس کودک م‍ن»، «شوراب»، «باز می‌آید پرستو نغمه»، «گنجشک و وزغ»، «م‍رغ س‍رخ پ‍ا ک‍وت‍اه»، «گل بادام» و «گل آم‍د و گل آم‍د» ن‍وش‍ت‍ه‌‌ی ه‍ان‍س ک‍ری‍س‍ت‍ی‍ن ان‍درس‍ن و ت‍رج‍م‍ه‌ی پروین دولت آبادی، «بر ق‍ای‍ق اب‍ره‍ا» و «ه‍لال ن‍ق‍ره‌ای» اشاره کرد. کتاب شعر «گل بادام» او جایزه‌ی شعر برتر شورای کتاب کودک (1366) را از آن خود کرد. پروین بی‌شک یکی از پایه‌گذاران ادبیات نوین کودک است.
از دیگر فعالیت های او در زمینه‌ی ادبیات کودکان ایران، گردآوری گنجینه‌ی ادبیات کودکان با همکاری لیلی ایمن آهی است. او همچنین از ویراستاران بخش کتاب‌های کودکان انتشارات فرانکلین بود.
پروین فقط شعر کودک نسروده، بلکه شاعری با شش دفتر شعر برای بزرگسالان است که اشعاری فلسفی دارد. پروین دیدگاه‌های عرفانی خاص خودش را نیز در مضامین اشعارش می‌گنجاند. از جمله آثار دولت آبادی برای بزرگسالان می توان به «ش‍ه‍ر س‍ن‍گ‍ی»، «شعر ن‍و» و «آت‍ش و آب» اشاره کرد.
برای آشنایی بیشتر با هر ادیب و هنرمندی می‌توان به آثارش مراجعه کرد، چرا که تفکر و روح او در آثارش جریان دارد. یکی از اشعار پروین دولت‌آبادی:
زندگی این است
زندگی این است
در شرنگی شهد و در شهدی شرنگی
در امید روشنی افتاده نقش تیره‌رنگی
راه را نگشوده بستن
بسته درها را شکستن
در قبای قیرگون شب، ره فردا سپردن
روز روشن را به ژرفای شب یلدا فکندن
زندگی این است،
زین گونه است:
در سپید اندام مهتابی طراز خواب بستن
در دل رؤیا به بال نقره‌گون ابری نشستن
قفل‌های حلقه‌ی اندوه و محنت را شکستن
بندها را، گرچه از زربفت تار گیسوی خورشید باشد،
با سرانگشت تمنایی گسستن
زنده بودن، زندگی کردن به کام، آزاده بودن
بستر سبز چمنزار خیال از هم گشودن
سایه روشن‌های وهم سرد از خاطر زدودن
زندگی این است:
باور خود خواستن، از عاریت اندیشه‌ی
ناآشنایان در گذشتن
هستی از خود یافتن،
نیستی از خویش جستن
در دل خاک سیه چون دانه‌ی پاکیزه رستن
آسمانی بودن خود، در خیال آرام رود
رفته شستن،
زندگی این است :
جز این نیست،
هنربافی است هستی
کز تب گرم جوانی جان گرفته
رنگ کفر از نقش هر ایمان گرفته
زندگی این است:
نقش درهم مانده‌ی طیفی که از خورشید می‌تابد،
در سپیدی رنگ می‌بازد
در سیاهی، شب‌‌نورد خسته را ماند
که از دور، از جهانی ناشناس، از ما
پاکشان و قصه‌گویان باز می‌آید
پروین دولت آبادی در 27 فروردین سال 1387در سن 84 سالگی بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در قطعه‌ی هنرمندان بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد. روحش شاد و یادش گرامی باد.
می‌توانید «زنانی که با قلمشان جاودانه شدند؛ پروین اعتصامی» را نیز بخوانید.
منابع: Koodaki، aftabnews، ghatreh، tkoodakan، scipost، ketabak
