پوکی استخوان عبارتی است که بارها و بارها آن را شنیده‌اید. اختلالی که شاید به تنهایی جان مبتلایانش را نگیرد اما می‌تواند آنها را آنقدر زمین‌گیر کند که تک تک اعضای بدنشان از کار بیفتد.
استخوان‌هایی که از فرط پوک شدن حتی به یک سرفه میشکنند، حاصل مشکلی هستند که سالها نادیده گرفته شده است. شکستگی‌های مرتبط با پوکی استخوان معمولا در لگن، مچ دست یا ستون فقرات رخ می دهند و بد نیست بدانید که نه تنها زنان پس از سالهای یائسگی، بلکه خانم‌های جوان و حتی مردها هم در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
پوکی استخوان از کجا می‌آید؟
در استخوان‌های شما، بافت‌های زنده‌ای وجود دارد که دائما در حال شکسته شدن و جایگزینی هستند و وقتی پس از حذف استخوان‌های قدیمی، استخوان جدیدی جایگزین آنها نمی‌شود، پوکی استخوان اتفاق می‌افتد. دلایل متفاوتی می‌توانند زمینه را برای پوک شدن استخوان‌ها فراهم کنند. از داروهایی که به دلایل مختلف ممکن است مصرف شوند گرفته تا رژیم غذایی و کم‌تحرکی، همه می‌توانند زمینه را برای تحلیل رفتن استخوان‌ها فراهم کنند.
از علایم پوکی استخوان چه می‌دانید؟
معمولا در مراحل اولیه از پوک شدن استخوان‌ها علامت خاصی شما را از این مشکل آگاه نمی‌کند. درواقع استخوان‌های شما ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای هر روز تضعیف شوند. با این وجود، بعید نیست که شما از آدم‌های خوش‌شانسی باشید که در همان مراحل ابتدایی، با کمک نشانه‌ایی از این دست از تحلیل رفتن استخوان‌هایشان باخبر می‌شوند:
- درد در ستون مهره‌ها
- کوتاه شدن قد
- خمیدگی بدن
- طولانی شدن دوره ترمیم شکستگی استخوان
چه زمانی باید از متخصصان کمک گرفت؟
در صورت مشاهده نشانه‌های گفته شده، بهتر است فارغ از سن و سالتان، متخصصان را در جریان بگذارید. اما اگر با هیچ نشانه‌ای روبرو نشدید هم حتما باید با شروع یائسگی، وضعیت استخوان‌هایتان را مورد بررسی قرار دهید. گذشته از این، در صورتی که یکی از والدینتان سابقه شکستگی لگن را داشته، حتما موضوع را با پزشکتان مطرح کنید.
استخوان چه افرادی زودتر پوک می‌شود؟
عوامل زیادی می‌توانند بر کاهش چگالی استخوان‌های شما تاثیر بگذارند و اگر از وجود این علایم خطر آگاه شوید، با پیگیری به موقع و انتخاب سبک زندگی مناسب، می‌توانید احتمال شکستن استخوان‌هایتان را کاهش دهید.
- اگر زن باشید، احتمال اینکه استخوان‌هایتان پوک شود یا زودتر پوکی استخوان را تجربه کنید بیشتر خواهد بود.
- هرچه سن‌تان بالاتر برود، خطر پوکی استخوان هم افزایش می‌یابد و این احتمال با گذر از 50 سالگی چند برابر می‌شود.
- سفید پوست‌ها و آسیایی‌ها بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند.
- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان، بر وضعیت استخوان‌های شما تاثیری غیرقابل انکار می‌گذارد و اگر پدر یا مادرتان گرفتار شکستگی لگن شده بوده، بعید نیست که شما هم امروز در وضعیت خوبی قرار نداشته باشید.
- جثه شما هم تاثیر زیادی بر سلامت استخوان‌هایتان می‌گذارد. متخصصان معتقدند مردان و زنان ریزنقشی که استخوان‌های ظریفی دارند، بیشتر گرفتار این مشکل می‌شوند.
- سطح هورمون‌های شما هم بر وضعیت استخوان‌هایتان تاثیر می‌گذارد. کاهش هورمون‌های جنسی، زمینه را برای تضعیف استخوان‌ها فراهم می‌کند. کاهش استروژن در زنان در دوران یائسگی، یکی از دلایل اصلی پوکی استخوان در خانم‌هاست.
- تولید بیش از اندازه هورمون تیروئید، باعث از دست رفتن استخوان‌ها می‌شود و اگر تیروئیدتان پرکار باشد، باید وضعیت استخوان‌هایتان را زیر نظر یک متخصص کنترل کنید.
- کسانی که کلسیم کمتری مصرف می‌کنند و سطح ویتامین D در بدنشان پایین است، تراکم استخوان پایین‌تری دارند. متخصصان می‌گویند آدم‌های بی‌اشتها چون مواد مغذی کمتری را به بدنشان می‌رسانند، بیشتر گرفتار شکستگی استخوان در میانسالی می‌شوند.
- جراحی دستگاه گوارش (حذف بخشی از معده یا روده) توان بدن برای جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی را کاهش داده و احتمال پوکی استخوان را بالا می‌برد.
- کسانی که به بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده، بیماری‌های کبدی یا کلیوی، سرطان، لوپوس و آرتریت روماتوئید مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
- کم‌تحرکی و بیگانگی با ورزش کردن می‌تواند استخوان‌ها را پوک کند و زمینه‌ساز کاهش تراکم استخوان‌ها شود.
- مصرف دخانیات، یکی دیگر از عوامل زمینه‌ساز پوکی استخوان است.
چه باید کرد؟
گذشته از تغذیه سالم و انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای سنجش میزان کلسیم و ویتامین D بدن، با کمک این راه‌ها می‌تواند مانع از پوک شدن استخوان‌ها شد:
تغذیه سالم
پروتئین یکی از اجزای تشکیل دهنده استخوان است و اگر گیاه‌خوار هستید، حتما بامصرف مکمل‌ها، باید سطح پروتئین بدنتان را بالا ببرید. مصرف سویا، مغزها، حبوبات، لبنیات و تخم‌مرغ، می‌تواند به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک کند.
تناسب اندام
گفتیم که استخوان‌های ظریف، زودتر میشکنند اما باید بدانید که چاقی و بالا بودن وزن هم خطر شکستگی استخوان‌ها را بالا می‌برد. پس نه تنها با رعایت رژیم غذایی سالم برای کنترل وزنتان تلاش کنید، بلکه ورزش روزانه را هم فراموش نکنید.
کلسیم
مردان و زنان در 18 تا 50 سالگی، روزانه به 1000 میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند. این مقدار با عبور زنان از 50 سالگی و مردان از 70 سالگی، به 1200 میلی گرم افزایش می‌یابد. به همین دلیل شما در تمام این سالها به مصرف لبنیات کم‌چرب ، سبزیجات برگ‌سبر، ماهی‌های چرب، سویا و آب میوه‌های طبیعی نیاز خواهید داشت.
فراموش نکنید که در صورت تامین نشدن نیاز بدنتان به کلسیم با استفاده از مواد غذایی، حتما به مصرف مکمل‌های حاوی کلسیم و ویتامین D نیاز خواهید داشت. چراکه در صورت کمبود ویتامین D در بدنتان، جذب کلسیم نیز دچار مشکل می‌شود.
