گزارش اختصاصی نماوا از دومین روز جشنواره بین‌المللی فیلم فجر

روز دوم، روز یادبود کیارستمی
خانه دوست همین‌جاست

روز دوم جشنواره جهانی فیلم فجر، با یک اتفاق مهم همراه بود. بزرگداشتی که قرار است بزرگترین بزرگداشت عباس کیارستمی در بین جشنواره‌های جهانی فیلم باشد. عباس کیارستمی شناخته‌شده‌ترین چهره از سینمای ایران (چرا نگوییم هنر ایران؟) در مقیاس جهانی بود و درگذشت او در تیرماه سال گذشته و بعد از یک دوره بیماری سخت و پرحرف‌وحدیث شوکی برای سینمای جهان محسوب می‌شد. از اولین جشنواره درجه الف بین‌المللی بعد از مرگ او که جشنواره ونیز بود تا جشنواره‌های کوچکتر بعدی همگی در برنامه خود بخشی را به یادبود او اختصاص دادند. بعضی چند فیلم قدیمی کیارستمی را پخش کردند، برخی دیگرجلسه‌های سخنرانی ترتیب دادند یا جایزه یادبودی به خانواده او دادند و بعضی دیگر از جشنواره‌ها با نمایش فیلمی که سیف‌الله صمدیان با نام «76 دقیقه و 15 ثانیه» به یاد دوست درگذشته‌اش و به سفارش جشنواره ونیز ساخت، یاد کیارستمی را زنده کردند.
جشنواره جهانی فجر یادبود کیارستمی را از تیزر و پوستر جشنواره آغاز کرده. در یکی از تیزرهای جشنواره فیلمسازان و منتقدان نام‌آشنایی از ژولیت بینوش گرفته تا صدیق برمک رو به دوربین نام فیلم «خانه دوست کجاست؟» را به زبان خود بیان می‌کنند و سپس رضا کیانیان ظاهر می‌شود و می‌گوید خانه دوست همین‌جاست، در ایران!
برنامه سه روزه بزرگداشت هم از روز شنبه آغاز شد. روز اول اختصاص به سخنرانی‌ها و پیام‌های تصویری ویدئویی داشت. اکثرا هم مربوط به چهره‌های بین‌المللی و غیرایرانی. در روز اول بعد از صحبت‌های مدیران جشنواره (علیرضا شجاع‌نوری، رضا میرکریمی و سیف‌الله صمدیان)، ویکتور اریسه فیلم‌ساز اسپانیایی که نامه‌نگاری‌های تصویری او با عباس کیارستمی بعدها بدل به فیلمی آوانگارد به نام «نامه‌ها» شد که عموما در موزه‌ها و سینماتک‌ها به نمایش درآمده، فردیک تور فردیکسن فیلم‌ساز ایسلندی، گادفری چشایر منتقد نام‌آشنای آمریکایی که بعد از فرانسوی‌ها با سینمای کیارستمی آشنا شدند و در فضای انگلوساکسون معرف این سینما بودند، دو ویکتور محقق فرانسوی و سمیح کاپلان اوغلو فیلم‌ساز اهل ترکیه و برنده خرس طلای برلین روی سن درباره کیارستمی صحبت کردند. آن‌ها که به زبانی غیر از انگلیسی صحبت می‌کردند همراه با مترجم و انگلیسی‌زبان‌ها بدون مترجم پشت تریبون قرار گرفتند. ویکتور اریس کارگردان فیلم «روح کندوی عسل» از گردش مشترکش با کیارستمی گفت، گادفری چشایر منتقدانه درباره کشف کیارستمی در دهه نود از طرف منتقدان آمریکا گفت و کاپلان اوغلو به خاطرات مشترکش با او در جشنواره ونیز اشاره کرد.
مابین این سخنرانی‌ها هم پیام‌های تصویری پخش می‌شدند. شجاع‌نوری گفت از اولین سفرهای جشنواره‌ای کیارستمی و از نمایش «خانه دوست کجاست؟» در زوریخ با کیارستمی همراه بوده اما به یاد دارد که او یکی از مهم‌ترین جشنواره‌ها را به دلیلی بسیار ساده غیبت کرد: درگیر بزرگ کردن بچه‌هایم هستم! و اولین پیام را به همین بچه‌هایی اختصاص داد که روزگاری کیارستمی سخت درگیر بزرگ کردن آن‌ها بود و انگیزه چندتا از فیلم‌هایش شدند (کیارستمی مشق شب را به این خاطر ساخت که به نظرش بهمن بیش از حد درگیر مشق‌های مدرسه بود) احمد کیارستمی در پیام تصویری‌اش یک خبر هم داد: این‌که حق پخش فیلم‌های کانونی پدرش به کمپانی MK2 واگذار شده و فیلم‌ها به زودی مرمت هم می‌شوند.
بقیه پیام‌های تصویری از ژولیت بینوش بازیگری که در «کپی برابر اصل» با او همکار بود، ژیل ژاکوب مدیر هنری جشنواره کن برای سال‌های متمادی، جاناتان روزنباوم و جف اندرو و دبورا یانگ از سرشناس‌ترین منتقدان جهان، مهرناز سعیدوفا محقق هنری ایرانی و لوکا بیگاتزی مدیر فیلمبرداری ایتالیایی «کپی برابر اصل» بودند.
یک اپیزود هم از فیلم تجربی «24 فریم» در سالن پخش شد که به نوعی آخرین فیلم کیارستمی است که مراحل پس از تولید آن بعد از درگذشت کیارستمی کامل شده است و امسال برای اولین بار در بخش خارج از مسابقه جشنواره کن به نمایش درمی‌آید.
روز دوم بزرگداشت قرار است به صحبت‌های همکاران کیارستمی در فیلم‌های او در خارج از کشور، در ژاپن و در ایتالیا، ساخت اختصاص پیدا کنند. افسوس که آخرین فیلم در چین هرگز ساخته نشد. روز سوم هم به شاگرادن او اختصاص دارد. چندین نفر از موفق‌ترین شاگردان کارگاه‌های کیارستمی به همراه ژان میشل فرودون در پنلی شرکت می‌کنند. حضور در مراسم بزرگداشت برای همه علاقمندان آزاد و رایگان است. البته اعضای باشگاه جشنواره حتما باید بلیت تهیه کرده باشند تا وارد محوطه پردیس چارسو شوند.

روز دوم جشنواره در سینما فلسطین هم دنبال می‌شد و در این سینمای قدیمی مرکز شهر، مهم‌ترین اتفاق جشنواره رونمایی از نسخه مرمت‌شده «ناخدا خورشید» بود، بدون حضور کارگردان و با حضور هارون یشایایی تهیه‌کننده، داریوش ارجمند بازیگر نقش ناخدا (که هنوز هم ناخدای ناخدا خورشید بهترین نقش زندگی‌اش است البته در رقابت با مالک اشتری که ارجمند هیچوقت از نقشش خلاص نشد) و جهانبخش نورایی منتقد قدیمی سینما. دو فیلم ایرانی مرمت‌شده دیگر نیز در روزهای بعد رونمایی می‌شوند. یکی «خانه خدا» مستندی در دهه چهل درباره مراسم حج و دیگری «یک اتفاق ساده» که اولین فیلم سهراب شهیدثالث است. ظاهرا توجه‌ها دوباره معطوف به شهیدثالث شده است. دوسال قبل «یک اتفاق ساده» در هنروتجربه اکران شدف اسفندماه نسخه‌های خوبی از 9 فیلم آلمانی او در سینماتک تهران نمایش داده شد و حالا نسخه مرمت‌شده «یک اتفاق ساده» از راه می‌رسد.
کوروساوا هم یکی از موضوعات سینما فلسطین در روز دوم بود. شادمهر راستین و مجید اسلامی به بهانه نمایش مستند «توشیرو میفونه» و «راه کوروساوا» ساخته کاترین کادو در سینما فلسطین درباره این دو هنرمند و روش‌های کوروساوا در فیلم‌سازی صحبت کردند. اسلامی درباره سه وجه فیلم‌نامه‌نویسی، کارگردانی و تدوین در کوروساوا صحبت کرد و گفت: «کوروساوا به شکلی فیلمنامه می‌نوشت مانند اینکه برای یک کارگردان نابلد، می‌نویسد؛ طوری کارگردانی می‌کرد مانند اینکه یک فیلمنامه ناشیانه برایش نوشته‌اند و طوری تدوین می‌کرد مانند اینکه فقط یک سری راش فیلم دارد و باید به بهترین شکل از آن‌ها فیلم بسازد. این حساسیت کوروساوا دلیل بی‌نقص شدن کارهایش شده است.»
پایان‌بخش شب‌های پردیس چارسو، بخش پرطرفدار «سینمای وحشت» است که شب دوم به «قطاری به سوی بوسان» اختصاص داشت. فیلمی که ساعت دو نیمه‌شب به پایان رسید و جمعیتی از دیدن زامبی‌ها فارغ و راهی خیابان جمهوری شد! جمعیتی که بیشتر می‌خندید تا وحشت‌زده باشد! درباره این شب‌های ژانر وحشت در فرصت‌های آینده باید بیشتر نوشت.