به گزارش اقتصادآنلاین، لیلا مرگن در شرق نوشت؛ باوجود‌این عملیاتی که در ایران به دلیل کمبود منابع مالی به‌صورت گسترده و منظم اجرائی نمی‌شود و اثرات آن را هم به‌درستی نتوانسته‌ایم بر میزان بارش‌ها ارزیابی کنیم، بسیار مورد اقبال سیاسیون قرار دارد. کارشناسان سازمان هواشناسی حاضر در جلسه بر این باورند که از بارورسازی در هیچ کجای دنیا برای افزایش بارش‌ها استفاده نمی‌شود و کارکردهای دیگر بارورسازی که تعدیل آب‌و‌هوا و جلوگیری از تگرگ است، بیشتر مدنظر کشورها قرار دارد؛ اما از نگاه سیاسیون، گویا بارورسازی پدیده مهمی است زیرا بارها درباره آن سخن گفته‌اند. بارش‌های اردیبهشت امسال از سوی سپاه حاصل فعالیت‌های بارورسازی این مجموعه معرفی شد. رئیس‌جمهور هم در سخنانی تولید آب از طریق بارورسازی ابرها را تفکری شاهانه دانست. مجموعه این اظهارات، دعواها بر سر تأثیر بارورسازی ابرها بر کاهش خشک‌سالی در ایران را به‌شدت افزایش داد اما سخنرانان نشست دیروز بدون توجه به دلیل ایجاد این جریان‌ها، تمام کاسه و کوزه‌ها را بر سر رسانه‌ها شکسته و دعواهای رسانه‌ای را عامل ایجاد چنین جوی معرفی کردند. این در حالی است که ناشناخته‌بودن اثرات بارورسازی، حتی برای تصمیم‌سازان بیش از هر عامل دیگری در ایجاد چنین جو نادرستی تأثیرگذار بوده است. در واقع سنگین‌شدن سایه سیاست بر سر بارورسازی ابرها، امکان اطلاع‌رسانی درست درباره این پدیده را از رسانه‌ها سلب کرده است.
نشست «بارورسازی ابرها، چالش‌ها و انتظارات» از سلسله نشست‌های تخصصی مؤسسه تحقیقات آب روز گذشته با حضور کارشناسان در محل این مؤسسه برگزار شد. دو سوی مناقشه بارورسازی ابرها در این نشست حضور داشتند. هر دو سوی این جریان، اگرچه بر علمی‌بودن بحث بارورسازی ابرها تأکید داشتند اما کارشناسان وابسته به وزارت نیرو، بارورسازی ابرها را ابزاری برای مدیریت منابع آب معرفی می‌کردند؛ درحالی‌که کارشناسان سازمان هواشناسی، بارورسازی ابرها را ابزاری برای تعدیل آب‌و‌هوا و جلوگیری از تگرگ و خسارات ناشی از آن می‌دانستند. البته سایه سنگین اظهارات سیاسیون در رسانه‌ها که منجر به انتشار اطلاعاتی در زمینه بارورسازی در رسانه‌ها به شکل درست یا نادرست شده است هم مورد انتقاد تقریبا تمامی سخنرانان این نشست بود.
بارورسازی مشکل خشک‌سالی را حل نمی‌کند
ابراهیم میرزایی، معاون فنی و شبکه ایستگاه‌های سازمان هواشناسی در نشست روز گذشته به‌صراحت اثر بارورسازی ابرها بر حل مشکل خشک‌سالی را رد کرد. او بارورسازی ابرها را کاری بسیار پیچیده توصیف کرد و افزود: در تمام دنیا هسته‌های یخ‌ساز یکسان نیست که نتایج حاصل از بارورسازی در سراسر جهان مشابه باشد. ما در تمام پهنه ایران نمی‌توانیم بارورسازی ابرها را انجام دهیم.
معاون فنی و شبکه ایستگاه‌های سازمان هواشناسی تأکید کرد: وقتی بارورسازی ابرها را به چالش‌های آب مرتبط می‌کنیم، می‌تواند بحران‌ساز شود؛ زیرا با برآوردهای نادرست، مدیریت آب و مدیریت مصرف می‌تواند با مشکل مواجه شود.
میرزایی اضافه کرد: کار بارورسازی ابرها به لحاظ علمی کار موجهی است. یکسری چالش‌های دیگر را نباید به آن وصل کرد. در دنیا به وفور از این تکنولوژی استفاده می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته مثل اروپا شرکت‌های خصوصی دنبال تگرگ‌زدایی و مه‌زدایی با استفاده از این تکنولوژی هستند. ازبین‌بردن فرایند بارش با استفاده از تکنولوژی بارورسازی خیلی راحت‌تر است. اختلاف‌نظرها بر سر کاربرد تکنولوژی بارورسازی ابرها، جنبه‌های کاربردی‌تر این تکنولوژی را مغفول کرده است.به گفته او تگرگ گاهی در کشاورزی صدها هزار میلیارد تومان خسارت ایجاد می‌کند که می‌توان از این تکنولوژی برای کاهش خسارات استفاده کرد.
نبود ابزار برای تعیین اثر بارورسازی
علی عابدینی، معاون توسعه و پیش‌بینی سازمان هواشناسی نیز در سخنان خود با تشریح روش‌های مختلفی که برای تعیین اثر عملیات بارورسازی بر میزان بارش‌ها وجود دارد، بسیاری از این شیوه‌ها را غیر‌دقیق توصیف کرد.
او بیان کرد: برای تعیین میزان دقیق اثر بارورسازی ابرها نیاز به رادارهای ویژه تحقیقاتی با طول موج کوتاه داریم اما چنین راداری در ایران وجود ندارد.
عابدینی همچنین ارزیابی‌های وزارت نیرو از اثر بارورسازی را بسیار متغیر دانست و افزود: در برخی از ارزیابی‌های وزارت نیرو اثر بارورسازی در افزایش بارش‌ها 200 درصد و گاهی 40 تا 50 درصد اعلام شده است؛ درحالی‌که در هیچ کشوری چنین آماری وجود ندارد.او با تکیه بر گزارش‌های سازمان جهانی هواشناسی گفت: این سازمان بارورسازی ابرها را تأیید می‌کند اما درصدهای بالای تأثیر بر بارش‌ها را تأیید نمی‌کند. سازمان جهانی هواشناسی بارورسازی ابرها را راهکاری برای تعدیل آب‌و‌هوا معرفی کرده است و آن را راهکاری برای حل مشکلات خشک‌سالی و غلبه بر کم‌آبی نمی‌داند. با استفاده از این تکنولوژی آب زیادی نمی‌توانیم داشته باشیم. مرکز بارورسازی ابرها حتی بخش کوچکی از مشکلات آب را نمی‌تواند حل کند.
خبری از اعتبارات سنگین نیست
در مقابل اظهارات کارشناسان سازمان هواشناسی، دست‌اندرکاران وزارت نیرو بارورسازی ابرها را یک ابزار از مجموعه روش‌های مدیریت منابع آب می‌دانند.بنفشه زهرایی، مدیر کل دفتر مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو، در این نشست بزرگ‌ترین چالش بارورسازی ابرها را درگیرشدن این تکنولوژی در حاشیه‌ها و کمبود منابع مالی دانست.او افزود: از هزینه‌ها و اعتبارات سنگین برای بارورسازی ابرها خبری نیست. نگاه وزارت نیرو این نبوده است که باروری را به‌صورت گسترده انجام دهد.زهرایی با مقایسه اعتبارات بخش‌های مختلف مدیریت آب با هزینه‌های صرف‌شده برای بارورسازی ابرها تلاش کرد کمبود اعتبارات این بخش را به حاضران گوشزد کند. او گفت: در سه سال گذشته یک‌میلیارد‌و 500 میلیون‌دلار از صندوق توسعه ملی برای توسعه آبیاری تحت فشار در کشور تخصیص داده شده است. هدف اصلی از این هزینه‌کرد در ابتدای برنامه ششم احیای آبخوان‌ها و کاهش کسری آبخوان و صرفه‌جویی آب اعلام شده است. در بودجه 98 نیز صد میلیاردتومان‌و 300 میلیون‌دلار از صندوق توسعه ملی به توسعه آبیاری تحت فشار اختصاص داده شده است. برای احداث هر تونل انتقال آب حدود 50 تا 60 میلیاردتومان هزینه می‌کنیم اما سال گذشته مرکز بارورسازی ابرها 10 میلیاردتومان، امسال شش میلیاردتومان و سال آینده هم 10 میلیاردتومان بودجه دریافت کرده است.
مدیر کل دفتر مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو در پاسخ به پرسشی درباره اثر منفی بارورسازی ابرها بر پایین‌دست، با تکیه بر مستندات سازمان جهانی هواشناسی عنوان کرد: در هیچ‌کدام از بررسی‌های انجام‌شده، کاهش بارش در پایین‌دست گزارش نشده است. حتی در منطقه هدف و تا فاصله 100 مایلی منطقه هدف، افزایش بارش‌ها هم گزارش شده است.
بارورسازی منعطف‌ترین ابزار مدیریت آب
فرید گلکار، مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات باروری ابرها نیز که به‌دلیل گره‌خوردن بحث بارورسازی ابرها با تولید آب، از چالش‌های پیش‌آمده برای استفاده از این تکنولوژی به‌شدت از رسانه‌ها گله‌مند بود، عدم پیگرد اظهارات درست و غلط افراد را عامل بروز حاشیه‌های متعدد برای بارورسازی ابرها اعلام کرد.او با اشاره به اینکه بارورسازی ابرها در دنیا توسط بخش خصوصی انجام می‌شود، به مرور فعالیت‌های انجام‌شده در آمریکا پرداخت و هدف مدیران ایالت تگزاس آمریکا برای استفاده از تکنولوژی بارورسازی ابرها را تولید آب و افزایش باران معرفی کرد.او تأکید کرد: بارورسازی روی چگالی برف‌ها هم تأثیر می‌گذارد. اگر با این تکنولوژی یک تا دو درصد افزایش بارش داشته باشیم، کل هزینه‌های باروری ابرها را پوشش می‌دهد. هیچ هزینه کلانی برای باروری ابرها انجام نشده است و در هیچ‌جای دنیا هم نمی‌شود. در این مقوله ما فقط سود کلان داریم.گلکار گفت: بارورسازی ابرها منعطف‌ترین نوع مدیریت آب است. این فناوری در همه‌جا قابل‌اجرا است. سازه‌ای نیست و به سازه بزرگی نیاز ندارد. پروژه‌ها به‌سرعت می‌توانند جابه‌جا شوند. به بارورسازی در جعبه ابزار مدیریت آب نیاز داریم. ما نباید صبر کنیم خشک‌سالی شود، بعد بارورسازی انجام دهیم، بلکه به‌صورت مستمر باید این کار را انجام دهیم.رئیس مرکز بارورسازی ابرها بیان کرد: میانگین جهانی تأثیر بارورسازی بر میزان بارش‌ها 10 تا 15 درصد برای طول دوره اجرای پروژه است.
فعالیت خیریه سپاه برای کمک به بارورسازی
شهاب جمشیدی، نماینده نیروی هوافضای سپاه، در پروژه بارورسازی ابرها نیز در سخنان خود اعلام کرد همه کمک‌های سپاه برای اجرای بارورسازی ابرها بدون دریافت هزینه بوده است.او با تشریح تاریخچه همکاری مرکز بارورسازی ابرها وابسته به وزارت نیرو و سپاه، گفت: از سال 97، سه فروند هواپیمای آنتونوف 74 با موتور جت در اختیار مرکز بارورسازی ابرها قرار گرفته است.او همچنین از تلاش دانشگاه شیراز برای تولید مواد ارگانیک هسته‌زا که جایگزین یدید نقره در عملیات بارورسازی ابرها خواهد شد، خبر داد. به گفته او با انجام مراحل تست، حاشیه‌های مربوط به مسمومیت یدید نقره هم رفع خواهد شد.نماینده نیروی هوافضای سپاه در پروژه بارورسازی ابرها همچنین از تعریف پنج ایستگاه پهپادی در قشم، کاشان، اهواز، کرمانشاه و بیرجند خبر داد و افزود: در بحث تولید ژنراتورهای زمینی برای تلفیق آن با بارورسازی هوایی نیز وارد عمل شدیم و در ارتفاعات دو منطقه، ژنراتور زمینی نصب کرده‌ایم.او درباره سرنوشت تفاهم‌نامه با وزارت نیرو گفت: هنوز این تفاهم‌نامه امضا نشده است. در این تفاهم‌نامه به‌دنبال بحث‌های مالی نبودیم. صرفا با توجه به اعتبارات مرکز بارورسازی ابرها برای هر پرواز 10 تا 15 میلیون تومان هزینه در نظر گرفته‌ایم، اما عدم پرداخت‌های مالی منجر به توقف فعالیت‌هایمان نخواهد شد.
او همچنین از تلاش سپاه برای تولید و تجاری‌سازی یدید نقره در ایران سخن گفت که بعد از این موفقیت، تکنولوژی آن به‌طورکامل به بخش خصوصی واگذار شده است.
