باشگاه خبرنگاران جوان: برخی افراد از بیماری‌های رودهای خود به شدت رنج می‌برند، بیماری‌های گوارشی که به مرور در بین جوامع در حال پیشرفت بوده و عامل آن ناشناخته مانده است؛ سیلیاک یکی از این بیماری‌هاست، بیماری که شیوع کمی دارد، اما اگر به موقع درمان نشود زندگی فرد را دچار اختلال می‌کند، این بیماری که حتی نام آن برای بسیاری از مردم ناشناست، عامل ایجاد نوعی ناراحتی مزمن رودهای است که با سوءجذب ناشی از عدم تحمل گلوتن همراه است.
گلوتن عامل اصلی این بیماری است که با وجود آن در بدن، فرد دیگر نمی‌تواند پروتئین موجود در گندم، چاودار یا جو را مصرف کند؛ تشخیص این بیماری حتی پزشک معالج را دچار اشتباه می‌کند، این بیماری با اختلال در واسطه‌گر‌های ایمنی و بدنبال آن ایجاد سوءهاضمه و عدم جذب مواد غذایی و ویتامین‌ها و تحلیل ریزپرز‌ها شناسایی می‌شود.
سلیاک بیماری ارثی است که ناخواسته در بدن به وجود می‌آید، در ایران حدود 700 هزار نفر بدون آگاهی قبلی از بیماری خود، به این بیماری مبتلا هستند؛ این بیماری در سراسر نقاط جهان مشاهده می‌شود، اما در برخی از کشور‌ها شیوعی بیشتر دارد؛ برآورد می‌شود که یک درصد از جمعیت ایرانی به این بیماری مبتلا هستند.
سلیاک چگونه بدن فرد را درگیر می‌کند؟
علی ارغوانی متخصص داخلی در گفتگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره بیماری سلیاک، اظهار کرد: بیماری سیلیاک یا بیماری رودهای ناشی از حساسیت به گلوتن، بیماری مزمن و التهابی است که علاوه بر دستگاه گوارش، سایر اعضاء بدن را نیز به نحوی درگیر می‌سازد، به طوری که با علایم و نشانه‌های بالینی متعدد و مختلفی خود را نشان می‌دهد.
این متخصص داخلی بیان کرد: بیماری سلیاک حاصل تداخل گلوتن موجود در مواد غذایی، سیستم ایمنی بدن، ژنتیکی و عوامل محیطی است؛ گرچه هنوز نکات مبهمی در رابطه با علت بیماری و نحوه پیشرفت آن وجود دارد، ولی پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه آزمون‌های تشخیصی، پاتولوژی و سیستم‌های ایمنی و ژنتیکی حاصل شده که پزشکان را در زمینه شناسایی و شناخت بیماری و درمان آن بیش از پیش توانمند ساخته است.
سلیاک؛ بیماری که زن و مرد را درگیر می‌کند
ارغوانی با اشاره به اینکه بیماری سیلیاک در تمام سنین و در هر 2 جنس مرد و زن مشاهده می‌شود، گفت: گرچه شکل غالب بیماری با علایم گوارشی ظاهر می‌شود، ولی با تأثیر بر سایر اعضاء بدن موجب بروز علایم خارج رودهای هم می‌شود؛ در بیمارانی که با علایم سوءجذب مانند لاغری، بی‌اشتهایی، اسهال، نفخ و درد‌های شکم، خستگی، کم‌خونی، کمبود کلسیم و پوکی استخوان مراجعه می‌کنند، باید تشخیص بیماری سیلیاک را در نظر داشت.
وی افزود: برخی از بیماران سیلیاکی با ابتلای سایر اعضاء بدن از جمله پوست، اعصاب، کبد، تخمدان یا با علایمی نظیر لنفوم روده باریک یا بیماری‌های خود ایمنی مراجعه می‌کنند؛ در صورت شک به بیماری سیلیاک، اولین قدم درخواست آزمایشات سرولوژیک است که در صورت مثبت بودن باید توسط متخصص گوارش نمونه برداری از روده باریک آن‌ها صورت گیرد.
گلوتن، عاملی که بیماری سلیاک را تشدید می‌کند
این متخصص داخلی تشریح کرد: در صورت مشاهده علایم کلاسیک بیماری، تشخیص براساس یافته‌های بالینی و شواهد سرولوژیکی آسان خواهد بود، در حالی که در برخی از موارد، بیماری به صورت خاموش است و شاید تنها علایم غیرمعمول بیماری مانند التهاب مفاصل، اختلالات عصبی، ضایعات پوستی و یا نازایی مشاهده شود بنابراین در بیماران سیلیاکی با علائم غیرمعمول یا بیماران بدون علائم، قرارگیری طولانی در معرض گلوتن با افزایش خطر عوارض جانبی همراه است.
ارغوانی با بیان اینکه تشخیص و درمان بیماری سیلیاک کار پیچیده‌ای است، یادآوری کرد: مطمئناً توجه و هوشیاری جامعه پزشکی و مردم در تشخیص سریع و شروع درمان بیماری و جلوگیری از عوارض زودرس و دیررس آن مؤثر است.
بیماری ارثی که گریبان کل افراد خانواده را می‌گیرد
محمدحسین غفاری متخصص گوارش و کبد ، اظهار کرد: سیلیاک نوعی بیماری ارثی است که در خانواده‌ها بروز می‌کند و عوامل محیطی مثل مصرف گلوتن موجود در نان و فرآورده‌های گندم و جو در تشدید علایم بیماری نقش دارد؛ علایم بیماری به طور عمده با سن بیماران، طول مدت بیماری و میزان گسترش بیماری در ارتباط است.
این متخصص گوارش و کبد بیان کرد: در ایران، بیماری سیلیاک از شیوع بالایی در جمعیت عادی به خصوص در گروه‌های در معرض خطر نظیر بیمارانی با سندرم روده تحریک پذیر یا دیابت نوع یک برخوردار است؛ طبق مطالعات انجام شده در ایران یک نفر از 166 نفر دهنده خون سالم به این بیماری مبتلا است، بدون اینکه از بیماری اطلاع قبلی داشته باشد.
غفاری ادامه داد: در طول قرن‌ها گندم غذای اصلی ایرانی‌ها بوده است؛ ممکن است این بحث مطرح باشد که مصرف زیاد پروتئین‌های گندم می‌تواند باعث القاء درجات مختلفی از تحمل در سیستم ایمنی شود در نهایت بسته به شرایط بیمار علایم با شدت و حدت مختلف ایجاد می‌شود و یا ممکن است با سندرم روده تحریک پذیر یا سایر اختلالات گوارشی بدون دلیل اشتباه گرفته شود.
وی افزود: با حذف گلوتن از رژیم غذایی، علایم بافت شناسی و بالینی بهبود می‌یابند یعنی خطراتی که سلامتی را تهدید می‌کند در مدت استفاده از رژیم غذایی فاقد گلوتن به حداقل می‌رسند.درمان بیماری سیلیاک
این متخصص گوارش و کبد اظهار کرد: اساس درمان بیماری سیلیاک، رژیم غذایی فاقد گلوتن است که در آن کلیه مواد غذایی حاوی گلوتن حذف می‌شوند؛ در بیشتر افراد، رعایت رژیم ذکر شده سبب توقف علائم می‌شود و به دنبال رعایت رژیم بدون گلوتن، آسیب‌های ایجاد شده در روده کوچک ترمیم و از ایجاد آسیب‌های بیشتر پیش گیری می‌شود.
غفاری یادآوری کرد: ترمیم پرز‌های روده کوچک از زمان آغاز رعایت رژیم فاقد گلوتن شروع می‌شود و دوره بهبودی، به طور معمول 3 تا 6 ماه خواهد بود، البته این دوره در بزرگسالان به 2 سال هم می‌رسد.
