مادها در فاصله 708 تا 560 ق.م بر ایران حکومت کردند . با بررسی نوشته ها و آثار مکتوب و دقت نظر در آثار سنگ تراشی به جای مانده می توان در مورد لباس و پوشاک آنان و نیز رنگ آن چه که بر تن می کردند و یا به عنوان پوشاک مورد استفاده قرار می دادند , نظر داد و به نتایج لازم دست یافت .
لباس و پوشاک مادی شامل کلاه , پیراهن , شلوار , کفش , کمربند , جبه و شنل بوده است که ذیلا به تشریح وضع هر یک می پردازیم :
کلاه :
چون مادها از اقوام مختلف ( مانند سکاها و سغدها و… ) بودند لذا سعی می کردند که کلاه قومی خود را حفظ کنند . در بررسیهای تاریخی از جمله در تخت جمشید 5 کلاه باز شناخته شده است :
1- نوعی کلاه گرد ساده ی نمدی که قسمت جلوی آن ( پیشانی کلاه ) اندکی جلو آمده تر است و در پشت سر آن روی لبه , دنباله ای دوخته شده است . این نوع کلاه را مادهایی که با پارسیان نزدیک بودند بر سر می گذاشتند .
2- نوع دوم کلاه گرد نمدی است که علاوه بر دنباله ی پشت سر دارای گوش پوش نیز هست و در مواقع بی نیازی , گوش پوش ها را به بالا زده به وسیله ی دنباله ی خودشان مانند گره از هم رد می کردند . این کلاه را افرادی که هدیه می آوردند بر سر دارند .
3- نوع سوم کلاه گرد نمدی است که در پشت سر به جای دنباله ی دراز , دنباله ای منظم به خود دارد و با کلاه یکسره مالیده شده و به آن دوخته نیست و در دو پهلوی خود کنگره های محدب دارد و آخرش به نوک تیز ختم می شود و کلاه در دو پهلوی خود گوش پوش هایی ( چون نوع دوم و منتهی بلندتر ) دارد . این کلاه در بالای خود برجسته و گرد است و می گویند مردم سغد این کلاه را بر سر می گذاشتند .
4- نوع چهارم کلاه نمدی بی دنباله ای است که دارای دو گوش پوش نوک تیز بلند است و در زیر چانه بسته می شود . این کلاه در بالای خود ( پیشانی کلاه ) برجسته و گرد است و می گویند که مردم سغد این کلاه را بر سر می گذاشتند .
5- نوع پنجک کلاه بلند نوک تیزی است که قسمت آخر نوک آن ملایم به سمت عقب سر و به بالا متمایل است . این کلاه بر لبه ی عقبش نظیر کلاه نوع سوم دنباله ای دارد و به علاوه برای مقاومت در برابر باد به وسیله بندی که به نوک یکی از گوش پوش های کلاه وصل است از زیر چانه به پس سر رفته یک دور روی کلاه گشته به صورت * دوباره به جلوی پیشانی آمده به پس سر و بند می شود . این کلاه را مادپوشانی به سر دارند که به وسیله ی یک نفر مادی مقرب دربار برای معرفی هدایت می شوند .
پربازدیدترین ها:
پیراهن مادها :
پیراهن مادها یک پوشش بلند است که تا به زانو می رسد و در نقوش تخت جمشید سه نوع یقه در این نوع پیراهن دیده شده است :
1- نوعی گرد است و چال کردن را می پوشاند .
2- نوعی سه گوش بسیار ملایم و نزدیک به خط مستقیم است ( این پیراهن هم بر چال گردن قرار دارد)
3-نوع سوم از سر یک شانه مستقیم به سر شانه ی دیگر رفته است که این نوع بسیار کمتر دیده شده است . پیراهن مادی دارای آستین بلندی است که با ملایمت از سر شانه به سوی مچ دست تنگ شده , چسبان و اندکی چین دار می شود .
برگرفته از کتاب مختصری درباره تاریخ تحولات لباس و پوشاک در ایران نوشته دکتر حسین یاوری و سارا حکاک باشی
