دستِ کم بیش از سی سال است که ایرانیان با این واژه زندگی می‌کنند. سایۀ سنگین تحریم، به دلایل مختلف طی سال‌ها گسترده‌تر شده:
- موضوع‌ها و تنش‌های سیاسی
- افزایش گسترۀ ظرفیت‌های تحریم
- افزایش جمعیت و نیاز کشور
اگر تا بیست سال پیش مردم عادی کمتر بارِ سنگین تحریم را روی دوش‌شان حس می‌کردند، با ظهور اینترنت، این فشارها ملموس‌تر شد. بیست سال پیش مردم به‌طور مستقیم تحریم نفتی را متوجه نمی‌شدند، اما امروز فاصلۀ ما با تحریم به‌اندازۀ فاصله‌ای است که با گوشی موبایل‌مان داریم.
اپل اندکی بعد از ماجراجویی‌های ترامپ، راه‌های قبلی را هم به روی ما بست. اگرچه روندِ دور زدنِ تحریمِ اپل و گوگل چندان هم منطقی نبود، اما مگر خودِ تحریم منطقی است؟ با این حال، اپل دستِ خدمات‌دهندگان ایرانی را خواند و ناگهان همه چیز را به هم ریخت.
بزرگترین کسب‌وکارهای ایرانی ناگهان بخشی از کاربران موثرشان را از دست دادند. اسنپ، تپسی، نرم‌افزارهای مالی و بانکی و بسیاری دیگر، بعد از تحریم نرم‌افزارهای ایرانی توسط اپل، یک سکتۀ دیگر را تجربه کردند؛ سکته‌ای که اگرچه تازگی نداشت، اما وسعت و قدرت بیشتری یافته بود و چالشی جدی به حساب می‌آمد.
حالا مصرف‌کنندگان گوشی اپل کم‌وبیش حس می‌کنند در حال حملِ یک «ریسک محترک»اند؛ سرمایه‌ای چند میلیونی که هر لحظه ممکن است با یک حرکتِ دیگر از سوی اپل یا ترامپ، به کالایی بی‌ارزش تبدیل شود.
تحریم نرم‌افزارهای ایرانی از سوی اپل تازگی ندارد. شاید به دلیل همین تکرار است که چندی قبل، طرحی برای ممنوعیت واردات محصولات اپل در مجلس مطرح شد. طرحی که می‌توانست اپل را از چند میلیون کاربر ایرانی‌اش محروم کند. اما در حالیکه خدمات اپل به‌طرزی ناگهانی روی آی‌پی ایران بسته می‌شود، آیا واقعاً میراثِ استیو جابز به کم‌شدن سهمش در بازار ایران اهمیت می‌دهد؟
در این میان نمی‌توان تلاش‌هایی را که برای ساختن راه‌حل شده نادیده گرفت. اپ‌استور ایرانی یکی از این ترفندی بوده است که در این مدت چندین بار از سوی توسعه‌دهندگان ایرانی به کار گرفته شده، اما این روش هم به‌دلیلِ ارائه رایگان نرم‌افزارهای پولی و رعایت‌نکردن حقوق مالی، به مذاق اپل خوش نیامد و کسب‌وکارهای ایرانی را –دست‌کم در مواجهه با کاربران آیفون- در اواخر 1397 و اوایل 98 به دردسر انداخت.
زمانی می‌توانیم از موضع قدرت و با در دست داشتنِ ابتکارِ عمل به ارائه راه‌حل بپردازیم که پشتوانۀ تولیدی و فنیِ قابل رقابتی داشته باشیم. آیا می‌توانیم در کوتاه‌مدت رقیبی برای اپل بسازیم؟ رقیبی در ساخت دستگاه، طراحی سیستم عامل و ارائه نرم‌افزار؟
می‌توانیم پاسخی هیجانی به این سؤال بدهیم. اما واقع‌نگری، یقیناً راه‌گشاتر خواهد بود؛ هم برای اقتصاد کشور، هم برای کاربرانی که بنا به آمار رسمی، دستِ کم 6 میلیون نفر از جمعیت کشور را شامل می‌شوند.
