سرویس سبک زندگی فردا: متاسفانه بلوغ زودرس باعث می‌شود کودکان خیلی زود در معرض استرس‌های دوران نوجوانی قرار بگیرند. در ادامه این مطلب را به نقل از جام جم سرا بخوانید.
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن با تحولات زیادی مواجه هستیم؛ تحولاتی که حداقل در دهه‌های گذشته به این سرعت وجود نداشته یا کمتر به چشم می‌آمده است. پزشکان معتقدند برخی از همین تغییرات می‌تواند زمینه ساز بلوغ زودرس کودکان شود؛ مسئله‌ای که دغدغه‌ای جدی برای بسیاری از والدین محسوب می‌شود.
با وجود فناوری‌های نوین و شبکه‌های متنوع ماهواره‌ای و رسانه‌های متعدد، کودکان امروز خیلی راحت‌تر از کودکان دیروز با برخی مسائل روبرو می‌شوند که برایشان مناسب نیست و عواقبی دارد که اغلب والدین را نگران می‌کند.
یکی از این عواقب، بلوغ زودرس است. با دکتر مریم رزاقی آذر، فوق تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشی تهران، درباره علائم و درمان بلوغ زودرس در کودکان گفتگو کرده ایم.
بلوغ زودرس چیست؟
- بلوغ زودرس مسئله‌ای است که بسیاری از والدین در دنیای امروز با آن مواجه هستند و به این معناست که علائم بلوغ کودک در سن خیلی پایین آشکار می‌شود. این بلوغ معمولا با علائم جسمانی آغاز می‌شود.
از چه سنی می‌توانیم بگوییم کودک دچار بلوغ زودرس شده است؟
- ظاهر شدن علائم بلوغ از نظر فیزیکی و هورمونی در دختران قبل از 7 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی، بلوغ زودرس نامیده می‌شود. ابتدا این کودکان بلندتر و بزرگتر از همسن‌های خود به نظر می‌رسند، ولی به دلیل بلوغ زودرس، رشد استخوان‌ها زودتر از معمول متوقف می‌شود و استخوان‌ها و در نهایت قد کوتاهتری در بزرگسالی خواهند داشت.
عوامل محیطی در ایجاد این مسئله تا چه حددخیل است؟
- قطعا بی تاثیر نخواهد بود و هر عامل تحریک کننده‌ای اعم از شنیداری و دیداری می‌تواند در ایجاد بلوغ زودرس، مخصوصا از جنبه روانشناختی در کودکان، اثرگذار باشد. از عوامل ایجاد بلوغ زودرس می‌توان به نوع لباس، معاشرت نادرست، ستایش جنس مخالف نزد کودک، تعقیب کنجکاوی و تجسس توسط کودک، نیاز شدید به محبت، نقص اخلاق و شوخی‌های بی بند و بار و ... نام برد.
شما چه راهکارهایی را برای اینکه کودکان از این مسئله دور بمانند، پیشنهاد می‌کنید؟
- بهتر است والدین هر عامل تحریک کننده‌ای را از کودکان شان دور کنند و با ایجاد رابطه صادقانه و دوستانه با فرزندشان برای او پیدایش این تغییرات را توضیح دهند و او را از مراقبت‌های ضروری آگاه کنند. از طرف دیگر، رعایت مسائل و شرایط فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل کنترل برای تعدیل و کاستن از عوارض و پیامدهای بلوغ زودرس در زندگی حال و آینده این کودکان نیز مهم است. در نهایت، مراجعه به پزشک متخصص برای بررسی و درمان بلوغ زودرس در کودکان برای پیشگیری از مشکلات استخوان بندی، رشد قدی و فیزیکی و انجام معاینات و آزمایش‌های مداوم می‌تواند کمک بسزایی برای والدین در این خصوص باشد.
بلوغ زودرس از نظر روانی تا چه حد می‌تواند روی کودکان اثر منفی بگذارد؟
- متاسفانه بلوغ زودرس باعث می‌شود کودکان خیلی زود در معرض استرس‌های دوران نوجوانی قرار بگیرند. آن‌ها از نظر جسمی تظاهرات بلوغ را دارند، ولی تجربه کافی ندارند. مثلا دختران با ظاهر شدن علائم بلوغ، ممکن است در معرض آزارهایی قرار گیرند و دچار وحشت و مشکلات روانی شوند.
دختر‌ها بیشتر در معرض بلوغ زودرس هستند یا پسرها؟
- معمولا بلوغ زودرس در دختران شایع‌تر از پسرهاست. در مواردی بیماری‌های مهم دستگاه عصبی مرکزی می‌تواند این حالت را ایجاد کند. گاهی تولید هورمون‌های زنانه نیز باعث بلوغ زودرس می‌شود.
آیا می‌توان با راهکارهای تغذیه‌ای از بروز این مسئله در کودکان جلوگیری کرد؟
- بله، برای مثال کودکان باید حتی الامکان از مصرف چربی‌هایی مانند پوست مرغ یا دنبلان خودداری کنند، زیرا ممکن است به مرغ‌ها هورمون استروژن تزریق کرده باشند و چربی اشباع شده در پوست مرغ، بلوغ زودرس ایجاد خواهد کرد. به هر حال، همانطور که در خلال این گفتگو نیز بار‌ها اشاره کردم، عوامل متعددی می‌توانند در شکل گیری بلوغ زودرس در کودکان تاثیرگذار باشند و والدین می‌توانند با کسب آگاهی در این زمینه از بروز چنین مشکلی جلوگیری کند.
کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، دوست دارند مانند بزرگسالان رفتار کنند
دکتر نسرین امیری*: بلوغ زودرس یک مشکل غددی و جسمانی است و با مشکلات صرفا روانشناختی متفاوت است. به این معنا که کودکی که دچار بلوغ زودرس می‌شود، به این دلیل که هورمون‌های بدنش زودتر از موعد فعال شده اند. ممکن است از نظر قدی کوتاه بماند، اما از نظر روانشناختی، بلوغ زودرس زمانی در کودکان ایجاد می‌شود که پیش از موعد با اطلاعات جنسی آشنا شوند و در این شرایط بهتر است متناسب با شناختی که از کودک داریم، با او برخورد کنیم.
وقتی کودکی دچار بلوغ زودرس می‌شود، دوست دارد مانند بزرگسالان نیز رفتار کند در حالی که هنوز خیلی شناختی از محیط و دنیای بزرگسالان ندارد و این مسئله حتی گاهی باعث می‌شود از او سوءاستفاده‌هایی شود و بعد احساس گناهی که دارد، بیش از هر مورد دیگری برای کودک آزاردهنده است، بنابراین باید با کودک‌مان ارتباط دوستانه برقرار کنیم؛ مثلا همان طور که می‌دانید سن آرایش کردن در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار پایین است.
وقتی ما با دختر کم سن و سالی که آرایش کرده مواجه می‌شویم، او را یک دختر بی اخلاق و بد می‌دانیم و کودک ناخودآگاه با این حس همذات پنداری می‌کند و خود را گناهکار می‌پندارد یا در مورد پسران وقتی خیلی زود به بلوغ می‌رسند، این مسئله ابتدا به گونه‌ای برای آن‌ها حس قدرت می‌آورد در حالی که این حس کاذب است.
موضوع دیگر این است که اگر بلوغ زودرس به موقع درمان نشود باعث می‌شود اضطراب و ناامنی‌های مکرر برای کودک و دلشوره هایی که برای او در عرصه زندگی حاصل می‌شود، او را در خود غرق کند.
در هر حال بلوغ زودرس یک معضل است به این علت که فرد از نظر عقلانی در شرایط سنی کودکان همسن خود است، اما از نظر جسمی و تمایلات و خواسته‌های غریزی حس بزرگتر‌ها را دارد. مثلا کودک 9 ساله حس یک آدم 18 ساله را دارد و از اینکه بتواند در برابر آن خواسته‌ها موضع معقولی بگیرد، عاجز است. اینجاست که والدین باید به کودک خود کمک و او را حمایت کنند تا در آینده دچار معضل و مشکلات احتمالی نشود.
