به گزارش ایسنا، مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا با حضور حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون، عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی ، مهدی محبتی و عبدالمحمود رضوانی از استادان حوزه ادبیات و علی خدایی و سعدالله نصیری از اساتید موسیقی در سالن اصلی کمیسیون ملی یونسکو- ایران برگزار شد. اساتید و پژوهشگران در مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا بر این مهم که یلدا تداعی جنگ پیوسته سیاهی و سپیدی است، تاکید کردند.
مهدی محبتی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر ادبیات پارسی در این مراسم با اشاره به اینکه میتوان در یک نگاه یلدا را به عنوان یک اسم و واژه بررسی کنیم و ببینیم چه شاعری از آن استفاده کرده است، ادامه داد: نوع برخورد دوم آن است که یلدا یک رمز است. با مفاهیم کهن میتوان به عنوان افتخار گذشته برخورد کرد و یا اینکه کارکرد امروزی آن را دریافت.
یلدا نماد پایان سیاهی
وی ادامه داد: یلدا به عنوان نماد تلاش دائمی انسان‌ها برای جنگ پیوسته بین سیاهی و سپیدی است و این مهم مختص فرهنگ ما نیست و در کشورهای شرقی نیز دیده می شود. در گزاره‌های زرتشت آمده است که هزاره ظلمت با هزاره نور می‌جنگد و یلدا تجسم لحظه آخر سیطره سیاهی است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: در اسلام نیز ظلمات و نور بسیار مورد توجه است. در دوره اسلامی، شاعران مهمترین گروهی هستند که به سیاهی و سپیدی میپردازند. شاعران در گذشته زبان گویای مردم خودشان بودند و مانند امروز خیلی در کناره نبودند.
وی از نگاه مولانا نسبت به مسئله سیاهی و سپیدی ترسیمی ارائه کرد و گفت: در آثار مولوی، چهار پرده سیاه در هستی در نظر گرفته می‌شود و سالک باید این چهار لایه را پاره کند و به نور برسد. لایه اول در نگاه عرفانی «وجود» است و در این نگرش، جهان بر اساس «ماده» است و اساس ماده «تیره» است و جز رگه‌هایی از نور از آن نمی‌توان پیدا کرد. در لایه دوم و در دل این جامعه، مردمان هستند که در غفلت هستند مگر آنکه با تلاش خود را به رگه‌های نور پیوند دهند.
محبتی تاکید کرد: لایه و حجاب سوم، در دل جامعه، مسئله «جسم» است. برای رهیدن از این پرده باید نفس را آرام کرد. حجاب چهارم «نَفْس» است و کسی از این چهار حجاب می‌تواند رها شود که مسیر متعالی را طی کند تا به نور برسد. حافظ نیز «وجود» را خاکستری می‌بیند و در گزاره‌های مختلف این را مطرح می‌کند.
یلدا؛ میلاد خورشید
به گزارش ایسنا، عبدالمحمود رضوانی مترجم گلستان به زبان انگلیسی، در این مراسم با بیان اینکه واژه یلدا ریشه سُریانی دارد که زیرمجموعه زبان سامی است و این زبان از زیرمجموعه زبان‌های آفریقایی و آسیایی است گفت: یلدا به معنای تولد است؛ میلاد خورشید و مهر و میترا. دو روز در سال داریم که شب و روز یکسان است اما دو روز داریم که انقلاب تابستانی و زمستانی است. در ابتدای زمستان، بلندترین شب و کوتاهترین روز را داریم و در تابستان این فضا برعکس است.
آتش‌بس یلدایی
این استاد دانشگاه با اشاره به استفاده از یلدا در ادبیات فارسی تصریح کرد: روز بعد از شب یلدا، "خُر روز" یا "روز خورشید" نامیده می‌شد؛ این روز، روز ویژه‌ای بوده و کهتری و مهتری معنایی نداشته است. در این روز کسی به کسی دستور نمی‌داد و همه کارها را داوطلبانه انجام می‌دادند و خونریزی حتی ذبح ممنوع بوده و دشمنان ایران در این روز دست از جنگ می‌کشیدند و گاه این آتش‌بس یک روزه دائمی می‌شده است. بسیاری در این روز از ترس گناه کاری نمی‌کردند.
در ادامه مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا، ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران با بیان اینکه ما آموزه‌های زیادی داریم که شاید با گذشت زمان، رگ و ریشه‌هایش گم شده است، گفت: ریشه‌های بسیاری از آیین‌ها در فرهنگ ایران اسلامی است. مردم ایران به بهانه‌های مختلف به دنبال ایجاد شادی هستند و حتی برای کاشت و برداشت همه آیین‌هایی دارند که در فرهنگ و آداب و رسوم به آن اشاره شده است.
ایوبی ادامه داد: شمس می‌فرماید شادی همچو آبِ لطیفِ صاف به هر جا می‌رسد در حال شکوفه عجبی می‌روید. غم همچو سیلابِ سیاه به هر جا که می‌رسد، شکوفه را پژمرده می‌کند و آن شکوفه که قصدِ پیدا شدن دارد، نهلد که پیدا شود.
وی با اشاره به اینکه در فرهنگ ما بهانه‌های مختلف برای باهم بودن، گفت‌وگو و شادی کردن است، گفت: شب یلدا غیر از دیدار و گفت‌وگو، فضایی برای شعر و کتابخوانی است. شعر در زبان ما جاری است و کمتر ملتی را سراغ داریم که شعر و ادب بر زبان مردم جاری باشد. اساتید با زبان شعر و پدران با فرزندانشان با زبان شعر سخن می‌گویند. افتخار می‌کنیم در شب یلدا حافظ می‌خوانیم و پند و اندرزها می‌شنویم . گستره ادبیات فارسی ایران بسیار زیاد است تا جایی که اشعار خیام به روسی توسط 140 مترجم به ترجمه رسیده است و در این سرزمین همه خیام می‌خوانند.
میخاییل آنسیموف مدیر کانون گسترش فرهنگ پارسی «حافظ» استان چلیابینسک روسیه مهمان روس این مراسم نیز گفت: از استان شلوینسک آمدم و برای من ادبیات فارسی بسیار لذت بخش است. جمعیت ما نژاد کردی و تاجیک هستند و فارسی‌زبانان بسیارند و سه میلیون جمعیت داریم. من طرفدار زبان فارسی هستم و این زبان را در این استان گسترش می‌دهیم. دوست دارم بیشتر با فرهنگ ایرانی آشنا شوم و افتخار بزرگی برای من است.
وی در ادامه به زبان روسی حافظ‌خوانی کرد.
عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی و رییس انجمن دوستداران حافظ تهران با تاکید بر ابعاد حکمی و کاربردی مفهوم یلدا گفت: آدمی چنانچه به ستیز و جدال با ظلمت دیونشان نفس نرود وجودش همواره گرفتار ظلمت شب یلداست و زمانی طلیعه‌های پرتو افشان خورشید عالم‌تاب از مشرق جان طلوع می‌کند که نور تابناک خردمندی و پاکی در وجود آدمی شکفته شود و در آن زمان است که به قول حافظ: «صبح امید که بُد معتکف پرده غیب/ گو برون آی که کار شب تار آخر شد»
بر اساس گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو-ایران، در ادامه استادان علی خدایی و سعدالله نصیری از موسقیدانان کشور قطعات را در دستگاه‌های ملی و محلی (کردی و آذری ) اجرا کردند. این برنامه به طور کامل توسط رادیو سراسری ایران ضبط شده است که در شب یلدا پخش خواهد شد.
