دو راه بـرای آزادسـازی سهـام عدالت

علیرضا صالح با اشاره به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از سوی سازمان خصوصی‌سازی برای تعیین مدیریت سهام عدالت مشمولان پس از آزادسازی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم، از 60میلیون نفری شدن جامعه بورسی خبر داد و تاکید کرد این موضوع، بازار سرمایه ایران را به یکی از بزرگ‌ترین و برترین بازارهای مالی در دنیا از لحاظ تعداد سهامدار تبدیل خواهد کرد.

ارزش پرتفوی 300هزار میلیارد تومانی سهام عدالت و افزوده شدن این رقم به بازار سرمایه، 11برابر شدن ارزش هر برگه سهام عدالت یک میلیون تومانی و مهلت یک ماهه برای مشخص شدن نحوه آزادسازی «عدالت» از دیگر موارد مهم عنوان شده از سوی رئیس سازمان خصوصی‌سازی بود. ضمن اینکه صالح تاکید داشت که دو روش آزادسازی، محدودیت‌ها و مشوق‌هایی برای مشمولان به‌دنبال دارد که شورای‌عالی بورس این موضوع را بررسی و جزئیات را اعلام خواهد کرد.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» طرح سهام عدالت در راستای سیاست‌های اصل 44 در سال 1385 آغاز شد. هر چند قرار بود این طرح 10 ساله در پایان سال 95 به اتمام رسد و آزادسازی آن شروع شود، اما تاخیر پیش آمده در این سال‌ها، عملا دارندگان این طرح را از سهام خود دور نگه داشت. متاسفانه از ابتدای طرح مساله سهام عدالت ساختار طراحی شده برای این سهم با انتقادات و ابهامات زیادی همراه بود و ساختار نه چندان شفاف و کارآیی داشت. در واقع چنین ساختار نامناسبی باعث شده تا به‌رغم اینکه سهام انتقال یافته به پرتفوی سهام عدالت در برگیرنده شرکت‌های مناسب و خوب باشد اما دارندگان سهام عدالت عملا مالکیت مستقیم نداشته و نقش خاصی در مدیریت این پرتفو ایفا نکنند.

حال شاهد اخبار مثبتی پیرامون آزادسازی سهام عدالت و در اختیار قرار گرفتن این سهم به حدود 49میلیون نفر دارنده آن هستیم. به‌طوری‌که ابلاغیه سه‌شنبه شب این ساختار را تغییر داد و مقرر کرد که سهام به خود مشمولان منتقل شود. ضمن اینکه بررسی‌های لازم و لزوم اعمال جزئیات از سوی شورای‌عالی بورس، هم تاکیدی بر مصلحت اندیشی مشمولان کنونی «عدالت» یا همان سهامداران آینده بورس و هم سهامداران کنونی بازار سرمایه خواهد بود.

هر برگه سهام عدالت؛ 11 میلیون تومان

علیرضا صالح، رئیس کل سازمان خصوصی‌سازی در نشست خبری روز گذشته با اظهار این مطلب که لایحه آزادسازی سهام عدالت را دو سال قبل دولت به مجلس ارسال کرد، گفت: با توجه به اینکه طرح اعطای سهام عدالت با اذن رهبری بوده، منتظر بودیم اجازه رهبری گرفته شود تا این سهام آزاد شود. به این ترتیب در ابلاغیه سه‌شنبه شب، مقام معظم رهبری اجازه آزادسازی را به دولت دادند. در این میان نیز دولت هم عزم جدی برای تسریع در این موضوع را به‌کار گرفته است. صالح در ادامه افزود: سهام عدالت که از سال 85 به مردم واگذار شد، برای دو دهک مددجویان کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی با 50 درصد تخفیف ارائه شد و طی 10 سال گذشته از محل سود سهام این شرکت‌ها، بقیه اقساط واصل شد، بنابراین سهام عدالت این دو دهک یک میلیون تومانی کامل است که ارزش آن الان به حدود 11 میلیون تومان یعنی 11 برابر رسیده است.

به گفته صالح از 49میلیون نفر مشمول سهام عدالت، 35 میلیون نفر ارزش سهام 480 تا 530 هزار تومان و مابقی سهام یک میلیون تومانی دارند. وی درخصوص سود گفت:‌ همچنین 36 شرکت بورسی و 14 شرکت غیربورسی شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت هستند که سود این شرکت‌ها طی سه سال گذشته به خزانه واریز شده و سازمان خصوصی‌سازی هم در سه مرحله سود سهام عدالت را به مردم واگذار کرده است. به‌طوری‌که در مجموع حدود 500هزار تومان سود برای دارنده سهام عدالت یک میلیون تومانی واریز شده است. همچنین مجموع سودی که تاکنون پرداخت شده بالغ بر 12 هزار میلیارد تومان است. صالح در ادامه به افرادی اشاره کرد که هنوز سود سهام خود را دریافت نکرده‌اند و توضیح داد: برخی از مشمولان هنوز شماره شبای خود را وارد نکرده‌اند و چنانچه اقدام به این کار کنند، سود آنها ظرف یک ماه به حسابشان واریز می‌شود. درمجموع پنج میلیون نفر هنوز شماره شبای خود را وارد نکرده‌اند که پول آنها به امانت نزد سازمان خصوصی‌سازی است.

ورود 300 هزار میلیارد تومان دارایی به بازار سرمایه

رئیس سازمان خصوصی‌سازی در ادامه به ارزش سهام عدالت اشاره کرد و گفت: امسال با اجازه مقام معظم رهبری 300 هزار میلیارد تومان دارایی و سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت وارد بازار سهام می‌شوند و به تعداد سهامداران موجود در بورس، حدود 49میلیون نفر اضافه می‌شود.  صالح ادامه داد: به این ترتیب با احتساب حدود 11 میلیون کد فعلی بورس، در مجموع جامعه آماری فعال در بازار سهام به 60 میلیون نفر می‌رسد. این امر سبب خواهد شد تا بورس ایران در فهرست برترین بازارهای سرمایه‌گذاری دنیا از لحاظ تعداد کد فعال و جمعیت کشور قرار گیرد.

گزینش برای نحوه مدیریت

رئیس سازمان خصوصی‌سازی درخصوص آزادسازی و دو گزینه پیش رو برای مشمولان نیز گفت: برای آزادسازی سهام عدالت دو گزینه مدیریت مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. در مدیریت مستقیم خود فرد مالکیت و مدیریت سهام خود را برعهده می‌گیرد. همچنین در مدیریت و مالکیت غیرمستقیم از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت و سرمایه‌گذاری، عملا مالکیت را در دست خود دارد ولی مدیریت را به این نهادها واگذار می‌کند. صالح ادامه داد: طبق مصوبه، سازمان بورس در مجامع الکترونیکی شرکت می‌کند و نمایندگان خود را انتخاب می‌کند، بنابراین دولت هیچ دخالتی در سهام عدالت نمی‌کند و خود را از سهام عدالت خارج می‌کند.  وی در ادامه با بیان اینکه خروج کامل دولت از سهم‌های مزبور در برنامه است، افزود: در شش ماهه نخست دولت خود را کامل از سهام عدالت جدا خواهد کرد.

یک ماه فرصت

صالح در ادامه افزود: یک ماه فرصت است که مشمولان نحوه آزادسازی سهام خود را انتخاب کنند. اگر کسی ظرف این یک‌ماه وارد سامانه نشد، به منزله این است که مدیریت غیرمستقیم را انتخاب کرده است. همچنین به هیچ عنوان فرد نمی‌تواند انتخاب خود را تغییر دهد. به‌طور مثال چنانچه آزادسازی به‌صورت غیرمستقیم را انتخاب کرده باشد، نمی‌تواند بعد از مدتی اعلام کند که می‌خواهد خودش مستقیم به مدیریت پرتفوی بپردازد. به گفته صالح فعلا برنامه‌ای برای ثبت‌نام افراد جامانده از دریافت سهام عدالت وجود ندارد. در واقع میزان سهامی که در سال 85 دراختیار دولت بود محدود بود، در نتیجه به 6 دهک سهام عدالت اختصاص یافت و این فهرست بسته شد و تا سال 94 ثبت‌نام این افراد تکمیل شد.

بررسی و اعلام جزئیات توسط شورای‌عالی بورس

رئیس سازمان خصوصی‌سازی در ادامه گفت: نحوه معامله سهام عدالت آن دسته از مشمولانی که مایل هستند خودشان راسا اقدام به مدیریت سهام عدالت‌شان کنند را شورای‌عالی بورس تعیین و تصویب خواهد کرد. صالح ادامه داد: هر چند شورای‌عالی بورس یک ماه فرصت دارد تا این موضوع را نهایی کند اما بنابر اهمیت موضوع و تاکید وزیر اقتصاد بر تسریع این امر، به نظر می‌رسد تا 10 روز آینده جزئیات بیشتر از سوی این نهاد اعلام شود.

وی در مورد نحوه خرید و فروش سهام عدالت، یادآور شد: باید شورای‌عالی بورس تصمیم بگیرد ولی کسی که در معاملات ثانویه وارد شود محدودیت‌هایی در خرید و فروش دارد اما کسی که غیرمستقیم وارد می‌شود فقط دغدغه مدیریت را دارد و شرکت سرمایه‌گذاری استان کارهای مربوط داخل بورس را انجام می‌دهد و همچنین قرار است مشوق‌هایی نیز برایش در نظر گرفته شود. به‌طور مثال محدودیت‌هایی از جمله اینکه چنانچه یک فرد دارنده 30میلیون سهم از پرتفوی سهام عدالت است، تنها 20درصد از این سبد را قادر باشد ظرف 6 ماه بفروشد. به این ترتیب فشار فروش نیز بر بازار سرمایه وارد نخواهد شد و مسیر بورس دچار نوسان نمی‌شود. البته مجدد تاکید می‌شود که تمامی این موارد به نظر شورای‌عالی بورس بستگی دارد. معاون وزیر اقتصاد تصریح کرد: مدیریت و استقبال مردم برای انتخاب مدیریت و مالکیت مستقیم و غیرمستقیم را در گام اول ارزیابی می‌کنیم و سپس تصمیمات بعدی گرفته می‌شود.

صدور کد بورسی برای تمام 49میلیون نفر

‌رئیس سازمان خصوصی‌سازی در ادامه با اظهار این مطلب که تمام مشمولان سهام عدالت اطلاعاتشان به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌رود و برای آنها کد بورسی درنظر گرفته شده، گفت: باید احراز هویت آنها از طریق سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) انجام شود.  صالح همچنین درخصوص نحوه فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز گفت: برای مرحله غیرمستقیم و انتخاب مدیریت این دارایی به صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، صندوق‌های جدیدی تاسیس خواهد شد. همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی نیز در مرحله بعد باید در بورس، فرابورس یا بازار پایه فرابورس پذیرش شوند.