تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
هر بار که شما به دستشویی می‌روید، می‌توانید اطلاعات زیادی را در مورد سلامتی خود به دست آورید. ظاهر و بوی ادرار و البته تعداد دفعات آن، نکات مهمی را در مورد وضعیت جسم روشن می‌کند.
کمرنگ شدن ادرار
وقتی که ادرارتان تقریبا سفیدرنگ می‌شود، مشخص است که آب زیادی در طول شبانه‌روز نوشیده‌اید و به غیر از دفعات زیادی که مجبور هستید به دستشویی مراجعه کنید، جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.
ادرار بسیار تیره
وقتی که رنگ ادرار بسیار تیره و به رنگ قهوه‌ای یا رنگ چای نزدیک است، علت آن می‌تواند کم‌آبی بدن باشد و اینکه کلیه‌ها ادرار غلیظ‌تری تولید می‌کنند. رنگ ادرار بهترین و ساده‌ترین راه برای آگاهی از کم‌آبی بدن است. اگر بعد از نوشیدن مقدار زیادی آب باز هم همچنان ادرار شما تیره باشد، ممکن است خونریزی داخلی داشته باشید. قرار نیست که در این نوع خونریزی رنگ ادرار دقیقا مثل رنگ خون باشد. در اثر خونریزی کلیه‌ها یا عفونت یا بیماری‌های کلیوی و حتی سرطان، رنگ ادرار به سمت قرمزی می‌رود.
بوی شیرین ادرار
وقتی که ادرار بوی شیرین بدهد، باید آن را علامت یک بیماری جدی شمرد. ادراری که بوی شیرین دارد، نشان دهنده قند خون است که از طریق ادرار دفع می‌شود و غلظت زیاد قند خون در ادرار علامت دیابت است. کلیه‌ها در بدن ما نقش فیلتر را ایفا می‌کنند. وقتی که این فیلترها دچار مشکل می‌شوند، مثل اینکه سوراخ شده باشند، همه چیز از آنها به بیرون تراوش می‌کند و به همین دلیل از طریق ادرار دفع می‌شود. در افراد دیابتی، قندخون از راه این فیلترهای سوراخ‌دار (کلیه‌ها) عبور کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود.
اگر فرد باردار باشد، تغییر در سیستم کاری کلیه‌ها باعث می‌شود در ادرار مقدار بیشتری قندخون دیده شود. در هر حال، چه در صورت بارداری یا عدم بارداری، پزشک با آگاهی از دفع قندخون در ادرار، آزمایش‌های بیشتری درخواست می‌کند تا در مورد دیابتی بودن یا نبودن شما مطمئن شود. ممکن است کمی دستپاچه شوید؛ اما بوی ملایم ادرار همیشه علامت بیماری جدی و خطرناک نیست.
برخی غذاهای خاص، مثل مارچوبه، گوگرد بیشتری تولید می‌کنند و این گوگرد حاوی آمینواسید است. بنابراین وقتی که این ماده غذایی طی عمل گوارش شکسته می‌شود، این مواد خوشبو آزاد می‌شوند، از فیلتر کلیه‌ها عبور می‌کنند و از طریق ادرار دفع می‌گردند. مادامی که این ماده غذایی در سیستم گوارش و بدن شما وجود داشته باشد، بوی آن نیز از ادرار متصاعد می‌شود و در صورت هضم و دفع کامل، بوی آن به طور کامل از بین می‌رود.
زرد روشن
وقتی که رنگ ادرار مثل رنگ نئون (زرد کمرنگ) است نیز می‌تواند علامت زنگ خطر باشد، اما گاهی اوقات نیز به خاطر مصرف قرص‌های مولتی ویتامین رنگ ادرار روشن‌تر می‌شود. ویتامین B و کاروتن بیشتر موجب زرد شدن رنگ ادرار می‌شوند. رنگ ادرار تحت تاثیر مصرف ویتامین‌ها تغییر می‌کند.
وجود لکه‌های خون در ادرار
وجود لکه‌های خون در ادرار می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. برخی از این دلایل بی‌خطر هستند و برخی دیگر بسیار جدی و خطرناک؛ بنابراین در صورت مشاهده خون حتما باید به پزشک مراجعه کنید. در زنان سالم جوان، این لکه‌ها می‌توانند به دلیل عفونت باشد. اما گاهی هم وجود خون در ادرار یکی از هفت علامت سرطان مثانه است (هم در زنان و هم در مردان). علاوه بر سرطان مثانه، وجود لکه‌های خونی ادرار ممکن است نشان دهنده زخم‌ها و پارگی‌ها و سنگ کلیه باشد.
ادرارهای فوری و پشت سر هم
مسلما ادرارهای پشت سر هم و مکرر شرایط نامطلوبی برای فرد ایجاد می‌کند؛ اما قبل از آنکه نگران دلیل آن شوید، به رژیم غذایی و شیوه زندگی‌تان کمی دقت کنید؛ اگر عادت دارید یک بطری آب را به یکباره سر بکشید، یا اینکه هر وقت از خانه خارج می‌شوید، حتما مقدار زیادی آب با خود حمل می‌کنید، مسلماً با نوشیدن آب بیشتر، مثانه سریع‌تر پر می‌شود و نیاز بیشتری نیز به تخلیه خواهید داشت. برخی از میوه‌ها و سبزیجات نیز میزان آب بدن را افزایش می‌دهند (مثل هندوانه). با افزایش سن و سال نیز تعداد دفعات ادرار کردن بیشتر می‌شود؛ زیرا تخلیه کلیه‌ها و مثانه با بالا رفتن سن و سال تغییر می‌کند. پروستات نیز تأثیر زیادی روی این مسأله دارد؛ زیرا مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود؛ بنابراین فرد نیاز دارد دفعات بیشتری ادرار کند.
تراوش ادرار
اغلب کسانی که به تراوش ادرار دچار می‌شوند، سعی می‌کنند مسأله را پنهان کنند. اما زنان زیادی (حتی زنان بسیار جوان که هرگز زایمان نداشته‌اند) نیز با این مسأله روبه‌رو می‌شوند و گاه قادر به کنترل ادرار خود نیستند. استرس شرایطی را ایجاد می‌کند که ماهیچه‌های اطراف لگن بسیار ضعیف می‌شوند و نمی‌توانند هیچ‌گونه فشاری را تحمل کنند؛
در نتیجه مقداری از ادرار به بیرون تراوش می‌کند. این مسأله در زنان بعد از اولین زایمان تشدید می‌شود. بهترین راه‌حل این است که ماهیچه‌های اطراف لگن را تقویت کنید. و این کار را از طریق منقبض و منبسط کردن (شل و سفت کردن) این ماهیچه‌ها انجام دهید. علت دیگر این مسأله بد عمل کردن مثانه است. مثانه بدون اختیار شما تحریک می‌شود؛ در حالی که بدن هنوز سیگنال رفتن به دستشویی را به مغز نفرستاده است و مثانه تصمیم به تخلیه خود می‌گیرد.
سوزش ادرار
اگر در حین ادرار احساس درد و سوزش زیاد کردید، به احتمال بسیار زیاد یکی از علائم عفونت ادراری را دارید. چنین عفونت‌هایی اغلب در اثر آمیزش‌های جنسی به وجود می‌آیند. از آنجا که مجاری ادرار زنان کوتاه و به مقعد نزدیک است، باعث می‌شود که باکتری‌ها خیلی آسان‌تر داخل مجاری ادرار شوند. به دلیل آناتومی مجرای ادرار مردها این عارضه برای آنها به ندرت پیش می‌آید؛ اما به هر حال در مردها نیز امکان عفونت‌های ادراری وجود دارد.