زونا عفونتی است که با ویروس واریسلا_زوستر که همان ویروسی است که موجب آبله‌مرغان می‌شود، ایجاد می‌شود. حتی بعد از اینکه آبله‌مرغان درمان می‌شود، این ویروس سال‌ها روی بافت‌های عصبی‌تان می‌ماند و بعدها به شکل زونا دوباره فعال می‌شود. گاهی به زونا، هرپس زوستر (herpes zoster) هم می‌گویند.
این نوع عفونت ویروسی با جوش‌های قرمز رنگ پوستی شناخته می‌شود که معمولاً ایجاد درد و سوزش می‌کند. زونا معمولاً به شکل نواری از تاول روی یک سمت بدن، معمولاً روی بالاتنه، گردن یا صورت ایجاد می‌شود.
براساس مرکز کنترل بیماری‌ها، هر ساله حدود یک میلیون مورد هرپس زوستر در ایالات متحده اتفاق می‌افتد.
بیشتر موارد زونا بین دو تا سه هفته برطرف می‌شوند. زونا به ندرت بیشتر از یکبار در هر فرد اتفاق می‌افتد.
چه کسانی در خطر ابتلا به زونا هستند؟
زونا ممکن است در هر فردی که قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا شده است، اتفاق بیفتد. اما عواملی وجود دارد که افراد را بیشتر در معرض ابتلا به زونا قرار می‌دهد.
این عوامل خطرزا عبارتند از:
– سن 60 سال و بالاتر
– ابتلا به آبله مرغان قبل از یک سالگی
– ابتلا به بیماری‌هایی که سیستم‌ایمنی بدن را ضعیف می‌کند مثل ایدز یا سرطان
– انجام شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی
– مصرف داروهایی که سیستم‌ایمنی بدن را ضعیف می‌کند مثل استیروئیدها یا داروهایی که بعد از پیوند عضو به فرد داده می‌شود
اولین علائم زونا معمولاً درد و سوزش هستند. این درد اغلب در یک طرف بدن اتفاق افتاده و در تکه‌های کوچک ایجاد می‌شود. معمولاً بعد از آن تبدیل به جوش‌هایی قرمز رنگ می‌شود.
ویژگی‌های این جوش‌ها عبارتند از:
– تکه‌های قرمز
– تاول‌های پر از مایع که زود می ترکد
– جوشی که از اطراف ستون فقرات شروع شده و تا میان‌تنه ادامه می‌یابد
– جوش روی صورت و گوش‌ها
– خارش
– بعضی افراد علائمی فراتر از درد و جوش را در زونا تجربه می‌کنند. این علائم عبارتند از:
– تب
– لرز
– سردرد
اکثر موارد زونا با معاینه فیزیکی جوش‌ها و تاول‌ها قابل تشخیص است. ممکن است دکترتان سوالاتی هم درمورد سابقه پزشکی‌تان بپرسد.
به ندرت لازم می‌شود که دکتر نمونه پوست یا مایع داخل تاول‌ها را آزمایش کند. برای اینکار از یک گوش‌پاک‌کن استریل برای جمع کردن نمونه بافت یا مایع استفاده می‌شود. نمونه‌ها به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا آزمایش شوند که ویروسی هستند یا خیر.
زونا هیچ درمانی ندارد اما داروهایی ممکن است برای التیام علائم آن و کوتاه کردن دوره عفونت تجویز شود.
داروهایی که برای این منظور تجویز می‌شوند عبارتند از:
– داروهای ضدویروسی مثل آسیکلوویر (acyclovir)، والسیکلوویر (valcyclovir) و فامسیکلوویر (famcyclovir) (برای کاهش درد و سرعت بخشیدن به بهبودی)
– داروهای ضدالتهاب (برای کاهش درد و تورم)
– داروهای مسکن (برای کاهش درد)
– داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج (برای درمان درد طولانی‌مدت)
– داروهای آنتی‌هیستامین (برای درمان خارش)
– کرم‌ها، ژل‌ها یا چسب‌های بی‌حس‌کننده مثل لیدوکائین (lidocaine) (برای کاهش درد)
– کرم زوستریکس (zostrix) که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به نورالژی پس از هرپس (درد عصبی که بعد از بهبودی از زونا ایجاد می‌شود) کمک می‌کند
درمان‌های خانگی نیز می توانند به التیام علائم زونا کمک کنند. این درمان‌ها عبارتند از:
– استراحت
– گذاشتن کمپرس آب سرد روی جوش‌ها برای کاهش درد
– زدن لوسیون کالامین برای کاهش خارش
– زونا معمولاً طی چند هفته بهبود می‌یابد و به ندرت دوباره اتفاق می‌افتد.
واکسن می‌تواند از ابتلا به علائم زونا یا مشکلات ناشی از آن کمک کند. همه بچه‌ها باید واکسن آبله‌مرغان بزنند. افراد بزرگسالی که قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اند هم باید این واکسن را بزنند. این ایمن‌سازی لزوماً به این معنا نیست که به آبله‌مرغان مبتلا نخواهید شد، بلکه شدت علائم آن را کمتر می‌کند.
افراد بزرگسال بالای 60 سال باید واکسن زونا بزنند که به واکسن واریسلاـزوستر هم معروف است. این واکسن به پیشگیری از علائم حاد و مشکلات ناشی از زونا کمک می‌کند.
زونا یک بیماری مسری است. اگر دچار این عفونت شوید، برای جلوگیری از شیوع آن باید اقدامات خاصی انجام دهید.
– پوستتان را تمیز نگه دارید
– از تماس با کسانیکه قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اند یا سیستم‌ایمنی ضعیفی دارند خودداری کنید
– چیزهایی که به آنها دست می‌زنید را با آب گرم بشویید تا ویروس‌هایشان کشته شوند
با اینکه احتمال آن بسیار کم است اما ممکن است ویروس واریسلا-زوستر مشکلات خاصی به همراه داشته باشد. این مشکلات عبارتند از:
نورالژی بعد از هرپس (درد درازمدت در نتیجه تخریب عصبی)
– عفونت پوستی باکتریایی
– از دست رفتن بینایی (اگر عفونت زونا نزدیک چشم اتفاق بیفتد)
– سندرم رامسی هانت که در صورتی اتفاق می‌افتد که زونا بر یک عصب صورت اثر گذاشته و موجب فلج صورت و از دست رفتن شنوایی شود
