بنابر آمارهای موجود، در هر 100 هزار زایمان در افغانستان، 638 زن جان خود را از دست میدهند که علت مرگ پنج نفر از آنها فیستول زایمان است.
فیستول زایمان یکی از جدیترین آسیبهای زایمان است و سازمان ملل 23 مه (دوم خرداد) را "روز جهانی پایان دادن به فیستول زایمان" نام گذاشته است. فیستول زایمان زمانی ایجاد میشود بین مجرای زایمان و مثانه و/یا مقعد سوراخی ایجاد میشود و به هم راه پیدا میکنند.
در دسترس نبودن مراقبت پزشکی مناسب، به موقع و باکیفیت در زایمانهای طولانی و سخت باعث این عارضه میشود. این عارضه، اگر به آن درست رسیدگی نشود، باعث ناتوانیهای ماندگار میشود و تمام جوانب زندگی زنان مبتلا را تحت تاثیر قرار میدهد.
فقر، ازدواج در سن کم، ناآگاهی و نبود خدمات بهداشتی-درمانی به موقع و مناسب، از علل فیستول زایمان هستند. به گفته سازمان ملل، صدها هزار زن در آفریقا، آسیا، کشورهای عرب و آمریکای لاتین با ناتوانیها و معلولیتهای این عارضه زندگی میکنند.
در افغانستان "به دلیل فقر گسترده و ازدواجهای زودهنگام" موارد فیستول زایمان زیاد است، اما در سالهای اخیر امکانات درمان این بیماری در کابل و ولایتهای هرات و ننگرهار فراهم شده است.
نظیفه همراه، مسئول بخش فیستول زایمان در زایشگاه ملالی کابل میگوید تا سال 2007 فیستول زایمان بیماری ناشناختهای در افغانستان بود با اینکه زنان زیادی از این بیماری یا جان میباختند یا دچار آسیب جدی میشدند.
به گفته خانم همراه، 13 سال پیش با ایجاد دو مرکز درمان این بیماری در کابل، صدها زن مبتلا به این بیماری درمان شدند. بهتازگی دو مرکز درمانی دیگر در هرات در غرب و ننگرهار در شرق احداث شده است.
خانم همراه میگوید به دلیل بهتر شدن خدمات بهداشتی-درمانی و بالا رفتن آگاهی مردم، فیستول زایمان از سالهای پیش کمتر شده است، اما همچنان ماهی 15 الی 20 فیستول زایمان، حدود سالی 200 مورد، در زایشگاه ملالی در کابل به ثبت میرسد.
نظیفه همراه میگوید این بیماری باعث آسیبهای روانی و حتی انزوای برخی زنان افغان میشود، آنها به دلیل این بیماری قادر به کنترل ادرار خود نیستند، خانواده و شوهر آنها را طرد میکنند و در خیلی موارد به طلاق زنان مبتلا منجر میشود.
سازمان ملل بر کاهش موارد فیستول زایمان تاکید دارد و سال 2030 را سال هدف برای پایان دادن به فیستول زایمان در جهان تعیین کرده است.