مکمل‌ها و املاح معدنی در پیشگیری سرطان پروستات

دکتر مسعود کیمیاگر

استفاده از طب تکمیلی و جایگزین در بیمارانی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده شده و یا تحت درمان این بیماری هستند در مقایسه با افرادی که بیماری پایدار دارند بیشتر است. در این مقاله به بررسی اجمالی نقش ویتامین‌ها و املاح معدنی در این مقوله می‌پردازیم.

ویتامین E شامل؛ 4 توکوفرول و 4 توکوترینول، متداول‌ترین مکمل مصرفی برای مردان است. مقدار توصیه شده این ویتامین روزانه 15 میلی‌گرم (IU 5/22) و مهم‌ترین عملکرد شناخته‌شده آن خاصیت آنتی‌اکسیدانی است. رادیکال‌های اکسیدکننده می‌توانند از طریق مکانیسم‌های سلولی درگیر در تنظیم رشد سلول در سرطان‌زایی پروستات نقش داشته باشند.

ویتامین E خاصیت ضد پروستاگلاندینی نیز دارد (بعضی از پروستاگلاندین‌ها در ایجاد سرطان پروستات نقش دارند). تحقیقات نشان داده است که ویتامین E باعث توقف چرخه سلولی در سلول‌های سرطانی پروستات در مقادیر فیزیولوژیک و همچنین تنظیم افزایشی بیان P27 (تنظیم‌کننده چرخه سلولی) می‌شود.

سلنیوم: عنصر معدنی کمیابی است که در اشکال آلی و غیرآلی وجود دارد. مکانیسم اثر سلنیوم بر کارسینوژنز مشخص نیست، اما نقش آن به عنوان آنتی‌اکسیدان (به‌صورت تنها و یا ترکیب با کوفاکتور در آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی) در حال بررسی است. اثرات دیگر آن شامل؛ القای آپوپتوز، ضد تکثیر سلول، تنظیم سطوح اندروژن و تاثیر بر عملکرد ایمنی می‌باشد.

مکمل یاری سلنیوم بروز سرطان پروستات را در مردانی که مقادیر PSA آنها کمتر یا مساوی 4ng/ml است 65 درصد کاهش می‌دهد. به نظر می‌رسد افرادی که سطوح سلنیوم خون آنها پایین است برای دریافت مکمل یاری مناسب می‌باشند.

روی: روی یکی از املاح معدنی ضروری است که برای بیش از 70 آنزیم نقش کوفاکتوری دارد. مقادیر توصیه شده RDA روی برای مردان روزانه 11 میلی‌گرم است. تحقیقات نشان داده است که سطوح روی بافت پروستات در سلول‌های سرطانی در مقایسه با سلول‌های طبیعی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

در بافت پروستات طبیعی، روی به عنوان مهارکننده یکی از آنزیم‌های شرکت‌کننده در چرخه کربس (m-Aconitase) عمل می‌کند. این اثر مهاری، به دلیل مقادیر پایین روی از بین برود؛ سلول‌های بدخیم قادر به تکمیل چرخه کربس می‌شوند و از وقتی سلول‌های اپی‌تلیال ترشحی با عدم کفایت انرژی به سلول‌های غنی از انرژی تبدیل می‌گردند.

متاسفانه مکمل یاری روی به صورت خوراکی اثر کمی بر سطوح روی در بافت پروستات دارد. این عنصر به طور فعال از طریق غشاء سلول پروستات منتقل می‌شود و به نظر می‌رسد که تنظیم کاهشی (Down regulation) ناقل‌ها، علت کاهش برداشت روی باشد و این تغییر در بیان ژن ممکن است عاملی در پیشرفت سرطان پروستات محسوب گردد.

سویا: اخیرا نقش سویا و اثرات مفید آن به صورت فیتواستروژن‌ها (به خصوص ایزو فلاوونوئیدها؛ جنیستین و دیدزئین) بر سرطان پروستات مورد بررسی قرار گرفته است. در مردانی که روزانه بیش از یک بار شیر سویا مصرف می‌کنند، خطر سرطان پروستات 70 درصد کاهش می‌یابد.

جنیستین، دیدزئین و متابولیت‌های آن فعالیت استروژنی کمی دارند که رشد سلول اپیتلیالی بدخیم و خوش‌خیم پروستات را مهار کرده و باعث تنظیم ژن‌های گیرنده اندروژن و کاهش رشد تومور می‌شوند.

روغن ماهی (اسیدهای چرب امگا-3): ایکوزاپنتانوئیک اسید و دوکوزاهگزانوئیک اسید به طور عمده در ماهی‌های چرب یافت می‌شود. FDA توصیه می‌کند مصرف روغن ماهی به 3 گرم یا کمتر در روز محدود شود، زیرا مقدار بیشتر ممکن است باعث افزایش خطر خونریزی شود.

تحقیقات نشان می‌دهد مصرف ماهی بیش از سه بار در هفته، در مقایسه با کمتر از دو بار در ماه، باعث 7 درصد کاهش سرطان پروستات، 17 درصد سرطان پروستات پیشرفته و 44 درصد کاهش خطر سرطان متاستازدهنده می‌شود. مطالعات اپیدمیولوژیکی نشان می‌دهد افرادی که ماهی مصرف نمی‌کنند دو تا سه برابر بیشتر از کسانی که مقادیر متوسط تا زیاد ماهی چرب مصرف می‌کنند، دچار سرطان پروستات می‌شوند.

اسیدهای چرب امگا-3 باعث مهار رشد سلول و بیان پروتئین PSA می‌شوند. این مواد همچنین باعث مهار فعالیت‌های بیولوژیکی ایکوزانوئیدها و اندروژن‌های محرک رشد سلول پروستات می‌گردند.

نتیجه‌گیری

چربی غذایی بیشترین تاثیر را بر سرطان پروستات دارد. توصیه می‌شود بیماران وزن خود را در محدوده 10 درصد شاخص توده بدنی ایده‌آل حفظ کنند، زیرا ارتباط مثبتی بین شاخص توده بدنی و خطر سرطان پروستات وجود دارد. مصرف گوشت قرمز باعث افزایش خطر سرطان پروستات می‌شود.

پیروی از رژیم غذایی عاری از پروتئین گوشت قرمز برای افرادی که در معرض خطر پیشرفت سرطان پروستات هستند نیز مفید است. در این بیماران مصرف روزانه مولتی‌ویتامین استاندارد برای اطمینان از دریافت سطوح مناسب ویتامین‌ها و املاح معدنی مناسب می‌باشد.