فرار سالانه هزار زن از ریاض/ زنان، قربانی منافع سیاسی آمریکای ترامپ

سرویس بین‌الملل فردا؛ عاطفه تقدیسی: «دینا علی لسلوم»، زن 24 ساله عربستانی که تلاش کرده بود به استرالیا فرار کند تا از محدودیت‌های اعمال شده توسط خانواده‌اش نجات یابد، با دهانی چسب‌زده و دست و پایی بسته از بخش ترانزیت فرودگاه مانیلا در فیلیپین به عربستان سعودی بازگردانده شد. اندکی پس از این اتفاق، عربستان سعودی به مدت 4 سال، از سوی سازمان ملل متحد به ریاست پنل حقوق زنان انتخاب شد و این تصمیم در مورد کشوری که در آن زنان شرایط سختی دارند، تعجب‌آور است.

در 10 آوریل 2017، مقامات فرودگاه مانیلا، پاسپورت و کارت پرواز «دینا علی لسلوم» را مصادره کردند و او را به هتل فرودگاه برده تا عموهایش از راه برسند. آنها به محض رسیدن، به شدت لسلوم را مورد ضرب و شتم قرار دادند و وی را به زور به ریاض بازگرداندند. فمینیست‌های سعودی بر این باورند که لسلوم در زندان زنان به سر می‌برد. او در ملاقات گروهی از زنان عربستان با «ایوانکا ترامپ» که به منظور تشویق زنان به توانمندسازی صورت گرفت، حضور نداشت. این میزگرد به ریاست شاهزاده «ریما بنت بندر آل سعود»، معاون ولیعهد در امور زنان حول محور اقتدار در ورزش تشکیل شد. موضوعی که برای کشوری که در آن دختران و زنان اجازه شرکت در میادین ورزشی را ندارند، بسیار قابل بحث است. در واکنش به این نشست، زنی به نام «غادا» در توئیتر خود نوشت: «ایوانکا ترامپ تنها عده‌ای عروسک با کلاس و از طبقه مرفه را ملاقات کرد. اینها نماینده اکثریت ما نیستند».

دونالد ترامپ در سفرش به ریاض، یک توافق تسلیحاتی به ارزش تقریبی 110 میلیارد دلار را با عربستان سعودی امضا کرد. در همین حال، عربستان و امارات متحده عربی نیز 100 میلیون دلار به صندوق دختر ترامپ اهدا کردند. در طول مبارزات انتخاباتی، پدر او دریافت پول از این دو کشور توسط بنیاد کلینتون را مورد انتقاد قرار داده و گفته بود: «آنها زنان را به عنوان برده می‌دانند».

 

فروختن زنان سعودی، سنتی است که از قدیم پایه‌گذاری شده است. روزی که لسلوم به ریاض برگردانده شد، «رودریگو دوئرته»، رئیس جمهور فیلیپین نیز برای یک دیدار رسمی وارد پایتخت عربستان شد. با یک محاسبه ساده متوجه خواهیم شد که قربانی کردن یک زن سعودی و تحویل دادن او به کشوری که در آن 760 هزار فیلیپینی مشغول به کار هستند، ارزش سیاسی داشته است. پس از آن بود که عربستان سعودی به آقای دوئرته اعلام داشت که به کارگران فیلیپینی بیشتری در عربستان نیاز دارد. «مودی الجهانی»، وکیل و فعال حقوق زنان می‌گوید: «ذهنیت افراطی و مردسالار مردان عربستان باعث شده است که آنها به زنان به شکل کالا و اموال متعلق به دولت و خانواده نگاه کنند».

چند روز پس از بازگشت اجباری «دینا علی لسلوم»، زن سعودی دیگری به نام «مریم الکتیبی» برای فرار از سوءاستفاده‌های خانواده، خانه را ترک کرد. «مریم الکتیبی» موفق به فرار و پنهان شدن در ریاض شد، اما مقامات او را دستگیر کرده و به خانه برگرداندند. الکتیبی در سال گذشته سعی کرده بود گزارشی از تجاوز برادر خود به پلیس ارائه دهد، اما خانواده او تحت حمایت قوانین عربستان علیه زنان، به جرم نافرمانی، مدتی او را به زندان انداختند.

هفته گذشته، ویدئویی از دو خواهر سعودی به نام‌های «اشواق» و «اریج» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که پس از فرار، به ترکیه پناه برده بودند. اما پلیس ترکیه به درخواست عربستان این دو نفر را هنگامی که برای اخذ مجوز اقامت به اداره مهاجرت رفته بودند، بازداشت کرد. این دو خواهر از داخل خودروی پلیس ترکیه، از مقام‌های این کشور درخواست کردند آنها را به عربستان، جایی که ادعا کردند مورد خشونت قرار می گیرند، برنگردانند. درخواست این دو خواهر سعودی، با استقبال گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد؛ به گونه‌ای که هشتگ #StopEnslavingSaudiWomen در توییتر، مطالب متعددی را در این خصوص منتشر کرد و شمار زیادی از کاربران تویتر، خواهان خودداری ترکیه از تحویل این دو خواهر سعودی به عربستان شدند.

 

«مودی الجهانی» 26 ساله که سال گذشته به آمریکا فرار کرد و تقاضای پناهندگی داد، یکی از زنان خوش‌شانسی است که توانسته خود را از خانواده خودش را نجات دهد. الجهانی می‌گوید هنگامی که او در دوران تحصیل در آمریکا برای دیدار با خانواده به عربستان برگشته بود، خانواده‌اش به مدت 8 ماه او را زندانی کردند. مودی می‌گوید که از زمان فرارش در سال گذشته، اقدام او انگیزه زنان جوان دیگری شده که می‌خواهند خود را از کنترل مردان خلاص کنند. یک جامعه‌شناس عربستانی تخمین زده است که در هر سال، بیشتر از 1000 زن سعودی اقدام به فرار می‌کنند که بیشتر این فرارها از ریاض به جده است که گمان می‌رود از پایتخت آزادتر باشد. عربستان تنها کشور جهان است که هنوز زنان در خاک آن اجازه رانندگی ندارند و رفتن به سفر یا تحصیل، ازدواج و دسترسی به خدمات دولتی نیز تنها مشروط به اجازه پدر، برادر، قیم یا شوهر است. گرچه اخیراً دولت قول‌هایی مبنی بر برداشتن این قوانین داده است؛ اما باید دید که واقعاً به آن عمل خواهد کرد یا خیر؟

غیرممکن است که واقعیت زندگی زنان سعودی و تبعیض علیه آنها را نادیده بگیریم. رمان «داستان یک کنیز» نوشته «مارگارت اتوود»، قصه زندگی زنان عربستان را به ذهن می‌آورد که تلویزیون آمریکا در قالب یک فیلم به نام Offred آن را به تصویر کشیده است. «مجدا گاما» شاعر عربستانی- آمریکایی می‌گوید بعد از تماشای شخصیت اصلی داستان با بازی «الیزابت ماس» در سکانس ابتدایی فیلم، نتوانسته به خواب رود. چرا که آن را به واقعیت زندگی خود بسیار شبیه می‌داند. او می‌افزاید: «داستان به تصویر کشیده شده یک زن ممکن است واقعیت زندگی زن دیگری باشد».

 

خانم اتوود نیز در این باره می‌گوید: «تمام ترس و وحشتی که در داستان کتاب وجود دارد، در یک مکان یا در یک زمان دیگر در واقعیت اتفاق افتاده است. تا آنجا که به عربستان سعودی مرتبط است، این اتفاقات هنوز هم در آنجا ادامه دارد. در کتاب، «آفرد» سعی دارد به همراه دوستش «مویرا» فرار کند و در واقعیت، «دینا علی لسلوم» است که به ریاض برگردانده می‌شود. جایی که فعالان حقوق زنان می‌گویند تنها مقامات دولتی و اعضای خانواده‌اش می‌توانند با او در تماس باشند».

«هلا الدورسی»، مدافع حقوق زنان می‌گوید: «بسیاری از زنان جوان سعودی که در زندان به سر می‌برند، متهم به فرار از خانه یا نافرمانی از یکی از مردان فامیل هستند».خانم الدورسی طوماری با بیش از 14 هزار امضا در سال گذشته منتشر کرد که در آن از ملک سلمان پادشاه عربستان خواسته بود که تسلط مردان بر زنان به طور کامل برداشته شود. نکته وحشتناک دیگر این است که هنگامی که یک زن در عربستان به زندان بیفتد، تنها می‌تواند با رضایت یکی از بستگان مرد آزاد شود و چنانچه این اتفاق نیفتد او برای همیشه در زندان خواهد ماند. این سیستم دارای ریشه‌های عمیق تاریخی است. چنانکه خانم گاما، شاعر عربستانی می‌گوید درآمد مادربزرگش تحت کنترل کامل پسرانش بوده است و آنها برای سرمایه‌گذاری و تقسیم آن تصمیم می‌گرفته اند.

با این تفاسیر می‌بینیم که عربستان سعودی تنها یک کشور محافظه‌کار با ارزش‌های متفاوت نیست که ما بتوانیم در مورد آن قضاوت کنیم بلکه به معنای واقعی یک زندان مدرن است.