اقتصاد ایران در سال‌های اخیر دشواری‌های زیادی را تجربه کرده است. پس از اردیبهشت سال 1397 و خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام، فشارهای اقتصادی بر ایران افزایش یافت. این فشارهای اقتصادی شامل کاهش فروش نفت و گاز هم شد که زیربنای اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهند. اما مهم‌تر از تحریم نفتی و گازی کشور، تحریم سیستم بانکی بود که باعث شد مراودات تجاری ایران با مشکل اساسی روبه‌رو شود. این وضعیت باعث شد دولت در تامین ارز موردنیاز کشور دچار مشکل شود و این موضوع خود را در بالارفتن بی‌سابقه نرخ دلار در سال 1401 نشان داد. کارشناسان بر این باورند که با ادامه وضع موجود، روند متغیرهای کلان اقتصادی در سال 1402 بهبود خاصی نخواهد داشت و چه بسا وضعیت نرخ ارز، تراز تجاری و تجارت خارجی، وضعیت انتظارات تورمی و در یک کلام شاخص‌های مهم اقتصادی ایران از شرایط فعلی وخیم‌تر هم بشود. بنابراین بهبود شرایط فعلی نیازمند یک تجدیدنظر اساسی در نظام تصمیم‌گیری و سیاستگذاری اقتصادی کشور در سال آینده خواهد بود.
تامین ارز در گرو لغو تحریم‌ها و کنترل تورم
تحریم‌های بانکی اعمال‌شده بر اقتصاد ایران در سال‌های اخیر، باعث شده پول حاصل از واردات و صادرات ایران نتواند به آسانی جابه‌جا شود و ایران به‌تدریج سهم خود را در بازارهای منطقه از دست بدهد. همچنین به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده بر سیستم بانکی و بخش نفت و گاز کشور، ورود دلار به ایران بسیار سخت شد. با کمبود دلار و تشدید نااطمینانی‌های اقتصادی در ایران، قیمت ارزهای معتبر بین‌المللی در برابر ریال با افزایش زیادی مواجه شد. اوج این افزایش در قیمت ارز در ماه‌های پایانی سال 1401 مشهود است. تداوم شرایط فعلی باعث می‌شود چشم‌انداز مثبتی برای پایین آمدن قیمت ارز در سال 1402 وجود نداشته باشد. درواقع با ادامه تحریم‌های سنگین بانکی و کاهش تجارت خارجی در سال آینده، وضعیت منابع ارزی کشور دچار مشکل خواهد شد و باتوجه به افزایش تقاضای ارز در داخل کشور، قیمت‌ها از سطوح فعلی نیز بالاتر خواهد رفت.
برخی کارشناسان بر این باورند که دخالت‌های بانک مرکزی در بازار ارز و در راس آن‌ها، ارزپاشی در بازار، نمی‌تواند تاثیر چندانی در کنترل قیمت ارز داشته باشد. درواقع یکی از فاکتورهای مهم کنترل قیمت دلار، مهار تورم است و بنابراین بدون کنترل تورم، نمی‌توان قیمت دلار را تثبیت کرد. به این ترتیب تا زمانی که تورم در حال رشد باشد دلار نیز به روند افزایشی خود ادامه می‌دهد و کاهش ارزش ریال نیز در سایه آن اتفاق می‌افتد. حتی اگر دولت منابع ارزی بالایی نیز در اختیار داشته باشد که با توجه به شرایط تحریمی اقتصاد بسیار بعید به نظر می‌رسد، دخالت در بازار ارز و سرکوب قیمت دلار تنها در کوتاه‌مدت نتیجه‌بخش خواهد بود و بنابراین در میان‌مدت و بلندمدت نمی‌توان انتظار ماندگاری دلار در نرخ‌های پایین قیمتی را با وجود افزایش تورم داشت.
رشد اقتصادی در سال 1402
در سال 2019 با شیوع پاندومی کرونا رشد اقتصاد جهانی کاهش یافت و ایران نیز از این قضیه مستثنی نبود. در سال 2020-2019 اقتصاد ایران به واسطه کرونا و تحریم‌ها 7/ 2درصد کوچک‌تر شده بود. اما با برداشته شدن محدودیت‌های وضع‌شده در جامعه به دلیل بیماری کرونا در طول سال 1400 یا همان 2021-2020 اقتصاد ایران 3/ 3درصد رشد را در کارنامه خود ثبت کرد. رشد اقتصادی در سال 1401 نیز ادامه پیدا کرد اما کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند این روند در سال آینده ادامه‌دار نخواهد بود و این رشد اقتصادی نمی‌تواند پایدار باشد. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده توسط نهاد‌های معتبر بین‌المللی، رشد اقتصادی ایران در سال‌های آینده روند کاهشی خواهد داشت و از سرعت صعود اقتصاد ایران کاسته می‌شود. مثلا پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته توسط بانک جهانی برای سال 1402، رشد 2/ 2درصدی را نشان می‌دهد.
تورم؛ بلای جان اقتصاد ایران
با بالارفتن انتظارات تورمی فعالان بازار برای آینده، تقاضا برای کالاهای موجود در کشور افزایش یافت و این افزایش تقاضا منجر به انفجار قیمتی و رشد تورم افسارگسیخته در سال‌های اخیر در کشور شد. موضوعی که به نظر نمی‌رسد در سال آینده، تغییر محسوسی در آن ایجاد شود. اگرچه برخی برآوردها نرخ تورم در سال آینده را کاهشی پیش‌بینی می‌کنند، اما با وجود تورم بالای 40درصد، وضعیت این شاخص مهم اقتصادی در سال آینده همچنان بحرانی خواهد بود. براساس پیش‌بینی بانک جهانی، تورم ایران در سال 1402، همچنان بالای 40درصد باقی خواهد ماند و رقم تقریبی آن حدود 45درصد خواهد بود. با بررسی آمارهای مربوط به تورم، می‌توان فهمید این نرخ‌های تورمی بسیار بالاتر از میانگین تورم بلندمدت کشور هستند. این پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند درصورت تداوم شرایط فعلی و عدم‌وقوع گشایش‌های سیاسی و اقتصادی، به احتمال زیاد در سال‌های آینده نیز ایران همچنان گرفتار تورم و نااطمینانی اقتصادی خواهد بود. همچنین یکی از تاثیرات مهم افزایش نرخ تورم، تاثیر آن در ارزش ریال و نرخ ارز خواهد بود. درواقع تورم به معنی ادامه مسیر افزایشی قیمت ارز در سال آینده است.
گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد برگزار می‌کند:
سمینار «چشم‌انداز اقتصاد ایران 1402» (با تاکید بر تحلیل بازارهای بورس، مسکن، طلا، ارز و رمزارز)
بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران، دستخوش نوسانات و تحولاتی قابل‌توجهی است و به‌رغم وجود تقاضا برای اطلاع از کم‌و‌کیف این بازارها، تحلیل‌های قابل‌اتکایی مشاهده نمی‌شود. تحلیل‌های موجود نیز عمدتا تک‌بعدی و غیرعلمی هستند. این در حالی است که تشخیص روندهای حرکتی از بازارهای مالی و پولی، شناسایی حباب‌ها، ورود و خروج به‌موقع و در یک کلام استفاده بهینه از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این بازارها ضرورتی انکارناپذیر برای فعالان اقتصادی است. در پاسخ به این نیاز، گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد در نظر دارد سمینار «چشم‌انداز اقتصاد ایران 1402» با تاکید بر تحلیل بازارهای بورس، مسکن، طلا، ارز و رمزارز را به منظور ارائه استراتژی سرمایه‌گذاری بهینه، در تاریخ 4 اسفندماه 1401 از ساعت 14 الی20 در محل دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار نماید.
برای این منظور مجموعه‌ای از بهترین اساتید گرد هم آمده‌اند تا ضمن ایراد سخنرانی، در جلسه پرسش و پاسخ، پاسخگوی سوالات حاضران در سمینار باشند:
آقایان: حسین عبده‌تبریزی، متولد 1330 در تهران، دکتری امور مالی و بانکداری از دانشگاه منچستر انگلیس، دبیرکل اسبق سازمان بورس اوراق بهادار تهران، بنیانگذار بانک اقتصاد نوین، مشاور اسبق وزیر راه و شهرسازی
پویا جبل‌عاملی، متولد 1361 در اصفهان، دکتری اقتصاد از دانشگاه لستر انگلیس، سردبیر روزنامه «دنیای اقتصاد»، مشاور اسبق بانک مرکزی، مترجم کتاب‌های اقتصادی
بهروز ملکی، متولد 1353 در تهران، دکتری اقتصاد از دانشگاه تربیت‌مدرس، تحلیلگر ارشد بازار مسکن، مولف کتاب تحلیل بازار مسکن ایران
ولید هلالات، متولد 1365 در تهران، کارشناس ارشد حسابداری از دانشگاه تهران، تحلیلگر ارشد بازار بورس، رئیس هیات‌مدیره کارگزاری اقتصاد بیدار
سیامک قاسمی، متولد 1359 در تهران، دکتری حرفه‌ای DBA از سازمان مدیریت صنعتی، مشاوره اقتصادی و کسب‌وکار، مالک موسسه مطالعات اقتصادی بامداد
سهیل نیکزاد، متولد 1361 در تهران، مهندس صنایع از دانشگاه صنعتی شریف، مدیرعامل اوپکس، بنیانگذار انجمن بلاک‌چین
برای اطلاع بیشتر و ثبت‌نام با تلفن‌های 42710178 -42710175 و سایت Lms.den.ir در خدمتتان هستیم.
